محکمه ای برای هیرکانی

به گزارش ایرنا، سفر هفته گذشته تعدادی از اعضای کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی به مازندران دستاوردهای خوبی در بخش های زیست محیطی به همراه داشت.

اعضای کمیسیون اصل 90 مجلس که به سه گروه مستقل تقسیم و در شهرهای مختلف این خطه از شمال حضور یافتند به موضوع های مهمی همانند جنگل خواری و پسماند که از چالش های جدی پیش روی این استان است ورود کردند.

جنگل خواری و قاچاق چوب در سالهای اخیر به مهم ترین دغدغه کارشناسان و دوستداران جنگلهای هیرکانی تبدیل شد که به بهانه های مختلف این میراث کهن به تاراج رفته و خطر انقراض در کمین آن است.

هر چند دوستداران جنگلهای هیرکانی در قالب گروه های مختلف سعی دارند با غرس درختان در مناطق مختلف شهری و روستایی بخشی از بحران جنگل خواری را کاهش دهند اما با راه اندازی مراکز پر تعداد دپوی چوب قطع درختان هیرکانی با چنان شتابی انجام می شود که تلاش های تعداد اندکی از دوستداران این میراث کهن هم تاثیری در افزایش گستره هیرکانی ندارد.

هر روزه در شهرهای مختلف استان شاهد شناسایی و دستگیری تعدادی از سوداگران چوب و درختان هیرکانی قطع شده هستیم که خبر آنها رسانه ای می شود.

در حالی که کارشناسان دلایل مختلفی را برای تخریب حجم گسترده ای از جنگلهای مازندران بر شمردند اما مهم ترین آنها جاده سازی های پیاپی در دل جنگلهای هیرکانی و جرائم بسیار پایین قطع و حمل درختان است که بازدارندگی کافی ندارد.

از طرف دیگر تعدادی از افراد به بهانه های مختلف از جمله اجرای طرح های گردشگری و سرمایه گذاری بلای جان درختان هیرکانی شدند تا جایی که این میراث چند میلیون ساله هر سال گستره آن کوچک تر از سال گذشته می شود.

کمیسیون اصل 90 مجلس یکی از آخرین پایگاه های تظلم خواهی در کشور محسوب می شود که ورود اعضای آن به مساله مهم جنگل خواری بارقه ای از امید را در دل دوستداران جنگل های هیرکانی ایجاد کرد.

قدمت جنگل های هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگل های هیرکانی بیش از 40 میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیل های زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.

در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود.

اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگل ها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.

همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایت های گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

آخرین امید

در این پیوند نماینده مردم قائمشهر، سوادکوه، جویبار، سیمرغ و سوادکوه شمالی در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: ورود میدانی کمیسیون اصل 90 مجلس به جنگل خواری در هیرکانی و پسماند شمال اقدامی امید آفرین است.

علی کشوری گفت: باتوجه به پیگیری های صورت گرفته برای حضور مسئولان در منطقه، دومین سفر رسمی اعضای کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی را در مازندران داشتیم.

وی ادامه داد: نماینگان عضو این کمیسیون در مازندران حضور پیدا کردند و به سه تیم مختلف تقسیم و در سطح استان به سفرهای مختلف نظارتی پرداختند و بالغ بر 15 مورد از موارد مهم استان را مورد بازدید قرار دادند.

وی افزود: موارد مهم اعم از پسماند، بررسی مواردی که ترک فعل صورت گرفته بود، رفع تداخلات، جنگل خواری و قاچاق چوب و موارد دیگر بود که کمیسیون اصل 90 مجلس آخرین مرجع تظلم خواهی مردم و یک رکن فراجناحی را شکل می دهد و جریان مربوط به خواست مردم در آن رسیدگی می شود.

نماینده مردم قائمشهر، سوادکوه، جویبار، سیمرغ و سوادکوه شمالی در مجلس باتوجه به سفر اعضای کمیسیون اصل 90 مجلس به سوادکوه درمورد موارد بررسی شده در این شهرستان گفت: یکی از موارد مربوط به منطقه به ویژه سوادکوه رفع تداخلات بود که براساس نقشه های قدیمی مربوط به سال 1342 بود و گزارش های دقیق و میدانی نبود از این رو الزامی برای اعضای اصل نود قرار دادیم که بازدید میدانی داشته باشند چراکه سال ها مردم از این موضوعات رنج می بردند. موضوع بعدی نیز موضوع مربوط به حرائم بود این موارد هم بازدید میدانی انجام شد.

اعلام نتیجه به مردم

نماینده مردم قائمشهر، سوادکوه، جویبار، سیمرغ و سوادکوه شمالی در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: رئیس کمیسیون اصل نود طبق وعده ای که در جلسات بازدید داده بود گفت که 2 هفته بعد از سفر که یک هفته از آن گذشت و در هفته جاری انجام می شود جلساتی برای اینکه مصوبات سفر مورد تصویب قرار بگیرد برگزار خواهد کرد.

علی کشوری تصریح کرد: نتیجه جلسات به اطلاع مردم و دستگاه ها خواهد رسید و برخی جلسات نیز نیاز به مطالعات بیشتر در تهران دارد.

جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگل های شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.

البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.

ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا 2 هزار و 800 متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی 55 هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون 51 درصد آن منقرض شده و تنها از 10 درصد آن حفاظت صورت می گیرد.

همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از 296 گونه پرنده و در حدود 600 گونه پستاندار، 67 گونه ماهی، 29 گونه خزنده و 150 گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.

از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.

درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.

به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از 40 درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض 38 درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.