اما و اگرها برای صادرات حرفه ای کتاب ایران

خبرگزاری تسنیم، صادرات کتاب، رؤیایی است که ایرانی ها در یک دهه گذشته در سر می پرورانند. هرچند بازار کتاب ایران در طول این سال ها متأثر از شرایط اقتصادی، بیشتر متمرکز بر چاپ کتاب های ترجمه بوده است، اما برخی از فعالان نشر تلاش کرده اند تا راهی برای معرفی محصول فکر ایرانی به بازار نشر جهانی بیابند. تلاش هایی که عمدتاً فردی و وابسته به یک ناشر خاص بوده است.

امسال این تلاش با برگزاری اولین دوره فلوشیپ تهران رنگ دیگری به خود گرفت و تلاش شد تا زیر سایه یک حرکت منسجم، فرصتی برای تولد دوباره کتاب های ایرانی به دیگر زبان ها مهیا شود. هرچند این رویداد اولین تجربه ایران بود و در فرصت کمی مانده به برگزاری نمایشگاه شروع آن کلید خورد، اما آمار و ارقام منتشر شده از ماحصل کار، نشان می دهد که می توان روی آن حساب کرد و به ادوار آینده آن امیدوار بود.

از میان ناشران ایرانی متقاضی حضور در این رویداد فرهنگی ، 30 انتشارات و آژانس ادبی شامل انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان، انجمن ناشران دیجیتال کودک و نوجوان، انجمن تصویرگران ایران، شورای کتاب کودک، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، کارگزاری ادبی ناکتا، آژانس ادبی کیا، آژانس ادبی صبا، آژانس ادبی سلجوق، کارگزار ادبی با مدیریت سمیه سلطان پور، کارگزاری ادبی روایت قلم، انتشارات شهر قلم، انتشارات میچکا، نشر افق، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، انتشارات مهرستان، نشر مهرک باادب، انتشارات براق، انتشارات پرتقال، کتابهای طوطی (انتشارات فاطمی)، انتشارات نخل سبز، انتشارات جمال، انتشارات داستان های کودکان، انتشارات ایران بان، انتشارات به نشر، انتشارات پی نما، انتشارات آی قصه و نشر گاندو، انتشارات هزار برگ، انتشارات شورا و انتشارات محراب قلم انتخاب شدند تا با 30 ناشر و آژانس ادبی از 22 کشور جهان شامل ترکیه، هند، عربستان، استرالیا، چین، ازبکستان، روسیه، پاکستان، قزاقستان، مقدونیه، مالزی، مغولستان، اندونزی، ایتالیا، اسپانیا، عمان، کویت، بنگلادش، ازبکستان و قرقیزستان به مذاکره بنشینند.

در نهایت، به گفته علیرضا نوری زاده، دبیر اجرایی طرح فلوشیپ تهران ، تعداد 168 پیش قرارداد بین ناشران ایرانی و ناشران خارجی به امضا رسید که نهایی شده این قراردادها در ماه های پیش رو مشخص می شود.

لزوم برگزاری دوره های آموزشی برای ناشران

علیرضا سبحانی نسب، مدیر انتشارات بین المللی جمال، در گفت وگو با تسنیم، برگزاری اولین دوره فلوشیپ تهران را مثبت ارزیابی کرد و گفت: اولین دوره فلوشیپ تهران امسال برگزار شد و همکاران تجربه قبلی برای برگزاری این رویداد را نداشتند. از سوی دیگر، از تجربه دست اندراکاران فلوشیپ ترکیه برای برگزاری این رویداد استفاده شد که این امر به جهت اینکه کار بهتری برگزار شود، خوب بود. مهمترین نکته این است که ترس و تردید از برگزاری چنین رویدادی در ایران از بین رفت و الآن می توانیم به برگزاری دوره های بعدی آن بیندیشیم.

او لزوم برگزاری کارگاه های مختلف و متنوع برای ناشران را یک امر ضروری دانست و افزود: فلوشیپ یعنی یک سال کار کنی و سه روز نمایش و مانور تبلیغاتی و عملیاتی داشته باشی؛ لذا آغاز کردن کار آن هم وقتی که تنها سه ماه به برگزاری مانده، چندان قابل پذیرش نیست. با این حال، اولین قدم در این مسیر، خوب بود؛ به شرط اینکه از الآن کار را به گونه ای شروع کنیم که سال دیگر 100-150 ناشر قوی در این رویداد شرکت کنند.

سبحانی نسب آموزش به ناشران برای حضور در چنین رویداد بین المللی را یک ضرورت دانست و یادآور شد: لازم است که سواد بین المللی حوزه نشر اعم از سواد خرید و فروش رایت، سواد حضور در فضاهای بین المللی و ... را به ناشران در طول یک سال آینده آموزش دهیم. اینکه اصلاً چگونه به نمایشگاه های بین المللی برویم؟ قراردادهای بین المللی بین ناشر و آژانس ادبی چگونه است؟ اساساً چند قرارداد وجود دارد؟، در تعامل با ناشران خارجی چگونه صحبت کنیم؟ اصطلاحات حوزه نشر به زبان انگلیسی چگونه است؟ و ... از جمله مباحثی است که باید به ناشران آموزش داده شود.

اخبار این دو رویداد یکدیگر را تحت تأثیر قرار می دهد و ناشران نیز در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب، درگیر غرفه خود هستند و ممکن است این عوامل مانعی باشد که به صورت قوی ظاهر شوند.

ناشران خارجی هنوز نویسندگان ایرانی را نمی شناسند

حاجی آبادی با بیان اینکه می توان فلوشیپ تهران را در سال بعد با حضور ناشران در دیگر موضوعات برگزار کرد، از ناآشنایی ناشران خارجی از بازار نشر ایران گفت و افزود: هنوز نسبت به نشر ایران، نویسندگان و آژانس های ادبی ناآگاهی وجود دارد. ناشران خارجی که در این رویداد حضور داشتند، کم و بیش بعضی از آژانس های ادبی یا نویسندگان مطرح ما را می شناختند. مسئله اینجاست که ما در این سال ها اقدام به برندسازی از نویسندگان و آژانس های ادبی مان نکردیم. باید فارغ از نگاه دولتی، نویسندگان مختلف به کشورهای خارجی معرفی شوند؛ چرا که وقتی کتاب معرفی شود، مسیر برای انتقال فرهنگ نیز هموار می شود.

مدیر انتشارات هزاره ققنوس نیز بر آموزش به ناشران برای حضور مؤثر در عرصه بین المللی اشاره کرد و آن را یک ضرورت دانست. او با اشاره به اینکه ایران عضو برن نیست، اما این مسئله دردسر خاصی ایجاد نکرد، اضافه کرد: ناشران خارجی در روزهای برگزاری فلوشیپ شوخی هایی می کردند و می گفتند چطور در کشوری که عضو برن نیست، فلوشیپ برگزار می شود و این یک تناقض است. ما هم برای آنها توضیح دادیم که ناشران ایرانی تلاش می کنند که اخلاق را رعایت کنند و ناشرانی که در این رویداد حضور دارند، خود هزینه رایت کتاب های ترجمه شده را یا پرداخت کرده اند و یا اجازه نشر آن را گرفته اند.

دریچه های جدید به روی صنعت نشر ایران

او ادامه داد: هرچند این مسئله مشکل و دردسر خاصی ایجاد نکرد، اما باید تلاش کنیم قانون مند حرکت کنیم. حرکت قانون مدارانه، بازار نشر خودمان را نیز سامان می دهد. دیگر اینطور نیست که چند ناشر از ترجمه یک ناشر که با سختی کتابی را پیدا کرده و ترجمه کرده، کپی کنند و پاسخگو هم نباشند.

اما برگزاری فلوشیپ علاوه بر اینکه می تواند مسیر ترجمه کتاب های ایرانی را هموار کند، می تواند دریچه جدیدی به روی صنعت نشر ایران نیز باز کند؛ البته رسیدن به این مرحله اما و اگرهایی هم دارد. فرزانه ناصر خاکی، مسئول انتشارات شهر قلم در فلوشیپ تهران، با توجه به این امر به تسنیم گفت: شهر قلم در حوزه کارهای ساخت و ساز خردسال به صورت تخصصی کار می کند، یک سری از کشورها در فلوشیپ می گفتند که این تکنولوژی را ندارند یا تولید آن از نظر اقتصادی هزینه بردار است و مقرون به صرفه نیست. اگر مواردی مانند تحریم نبود، به راحتی می توانستیم در این زمینه نیز همکاری کنیم.

فلوشیپ تهران اولین گام برای رسیدن به آن رؤیای 10 ساله است. در حالی که بازار کتاب ایران مجال عرض اندام کتاب های ترجمه شده است، برگزاری چنین رویدادهایی تنفس هوای تازه ای است که سال ها نشر ایران منتظر دمیدن آن بود. چند و چون ادامه این مسیر، مهمترین نکته ای است که باید به آن اندیشید. بسنده نکردن به اتفاقات امسال و برنامه ریزی برای سال آینده با ایجاد یک دبیرخانه دائمی، حرکت حرفه ای در این مسیر، به روزرسانی سایت آن، برگزاری دوره های آموزشی و در نظر گرفتن دیگر ظرفیت های نشر از جمله مسائلی است که باید نسبت به آن برای سال آینده برنامه ریزی کرد.

انتهای پیام/