مهرسا؛ هدیه ای حیات بخش به 8 بیمار

مرگ حقیقتی غیرقابل کتمان و غیرقابل گریز است، هر فردی در زمانی و به شکلی این جهان فانی را بدرود می گوید و به سمت آفریدگارش روانه می شود، اما در این بین هستند افرادی که با مرگ خود به دیگری جان، نفس، زندگی و تولدی دوباره می بخشند. به مناسبت روز اهدای عضو، اهدای زندگی، ایکنا همدان میزبان پدر یکی از اهدا کنندگان عضو و رئیس تیم هماهنگ کننده اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی استان همدان است. دکتر ویدا سمیعی در این نشست مطالبی را عنوان کرد که مشروح آن را در زیر می خوانیم:

ایکنا _ لطفا به آمار اهدای عضو در سال جاری بپردازید.

از ابتدای فرایند اهدای عضو در همدان، تاکنون 120 مورد اهدا در این استان صورت گرفته است. در سال 1401 که این پست را گرفتم تعداد افراد اهدای عضو 6 نفر بود، در سال 1402 تلاش کردیم به 18 مورد برسد که آمار صعودی خوبی بود و در سال 1403 نیز این آمار به 17 مورد رسید. در این راستا مشکلات زیادی وجود دارد از جمله عدم رضایت گیری از خانواده ها.

گر چه در سال 1403، هفده مورد اهدای عضو داشتیم اما بیست مورد جوان مرگ مغزی در سال گذشته در همدان وجود داشت که خانواده آنها رضایت به اهدای عضو ندادند.

این جوانان بهترین افرادی بودند که می توانستند به افراد نیازمند عضو کمک کنند و هشت عضو اساسی بدن شامل کبد، کلیه ها، قلب، نسوج، ریه، لوزالمعده و روده بزرگ را به بیماران نیازمند اهدا کنند همچنین افراد مرگ مغزی می توانند 53 نسج که موجب رفع معلولیت می شوند نیز به بیماران نیازمند اهدا کنند. این نسج ها مانند قرنیه چشم، تاندون ها، رباط ها و... هستند.

ایکنا _ علت عدم رضایت خانواده ها معمولا چه چیزی است؟

علت عدم رضایت متفاوت است. اغلب باور مردم بر این است که نمی خواهیم بدن عزیزمان باز شود و اعضای آن از بدن جدا شوند. گاهی ممکن است خانواده ها قضاوت شوند که اعضای بدن عزیزشان را فروخته اند و پول دریافت کرده اند درحالی که این کذب محض است و همانگونه که از نامش پیداست اهدا و هدیه است و کاملا قلبی و دلی انجام می گیرد و هیچ گونه مناسبات مالی بین اهدا کننده و دولت و بیماران نیازمند وجود ندارد و ما فقط در تلاش هستیم پس از تأیید مرگ مغزی اعضا به خاک سپرده نشوند بلکه موجبات رهایی افرادی از بیماری و مرگ شوند.

یکی از دلایل این عدم رضایت در سال های اخیر به پخش برنامه زندگی پس از زندگی باز می گردد که موجب تغییر در باورهای مردم و افزایش امید به بازگشت به زندگی بیماران شد.

در حال حاضر 27 هزار نفر در لیست پیوند عضو در کشور وجود دارد و پیوند عضو به صورت متمرکز انجام می گیرد به عنوان نمونه پیوند عضوی که در همدان انجام می گیرد صرفا برای همدانی ها نیست و به صورت عادلانه و طبق لیست پیوند عضو در کشور انجام می گیرد.

ایکنا _ فرایند اهدای عضو در همدان چگونه است؟

در همدان فقط پیوند کلیه انجام می گیرد و ما استخراج اعضا از بدن بیمار مرگ مغزی انجام نمی دهیم بلکه بیمار را تحت شرایط فوق العاده ویژه به تهران اعزام می کنیم. در حال حاضر ما در همدان یک متخصص در حوزه استخراج اعضا در همدان نداریم به علت کمبود متخصص در این حوزه فعلا نمی توانیم استخراج اعضا را در همدان انجام دهیم.

بیمار مرگ مغزی پس از دریافت رضایت با آمبولانس های کد دار که به نوعی آی سی یو سیار هستند به تهران اعزام می شوند و در عرض 24 ساعت اعضا برداشت می شود، در هر جایی که خانواده بخواهند پیکر تحویل آنها می شود.

ایکنا _ چند نفر در همدان کارت اهدای عضو دارند؟

کارت اهدای عضو قبلا توسط دفاتر اهدای عضو صادر می شد که مشکلاتی در این زمینه وجود داشت از جمله آنکه هزینه صدور این کارت ها بسیار بالا بود. اما اکنون سامانه کشوری به نام اهدا سنتر دات آی آر با آدرس https://ehda.sbmu.ac.ir/ باز شده است. افراد می توانند به این سامانه مراجعه کنند و با ثبت مشخصات خود نام خود را در ثبت کنند و می توانند کارت خود را پرینت بگیرند.

با این وجود کارت اهدای عضو مجوزی برای اهدا محسوب نمی شود. اگر فرد خودش کارت اهدای عضو داشته باشد هم ما باید رضایت گیری از خانواده را انجام دهیم.

پیوند عضو از یک سال تا 62 سال انجام می گیرد. تاکنون جوان ترین فردی که در همدان اهدای عضو داشته تارا دو ساله بود که کبدش اهدا شد و مسن ترین فردی که اهدای عضو داشتند مربوط به آقایی 62 ساله در همدان بود.

برای بیماران مرگ مغزی یک هفته وقت مفید وجود دارد، در طول این یک هفته جلسات متعددی با خانواده بیمار برگزار می کنیم. تیم های ما دوره های مختلف رضایت گیری را طی کرده اند و 85 تکنیک رضایت گیری را در بین خانواده ها پیاده می کنند.

یک تیم پزشکی شامل پنج متخصص، مرگ مغزی فرد را تأیید می کنند، حداقل سه نفر از این متخصصان بدون اینکه از نظر دیگری اطلاع داشته باشند باید مرگ مغزی بودن فرد را تایید کنند.

ایکنا _ مرگ مغزی و کما چه تفاوت هایی با هم دارند؟

کما پروسه ای است که در آن مغز آسیب ندیده است و فقط به دلایلی عملکرد مغز مختل شده است وگرنه مغز سالم است، فردی که به کما می رود ممکن است دو ماه، سه ماه و یا حتی سال ها بعد از کما برگردد و دوباره به زندگی خود ادامه دهد. آن چیزی که در برنامه زندگی پس از زندگی شاهد بودیم که افراد بازگشت به زندگی داشته اند همه در کما بودند.

اما در مرگ مغزی بافت مغز کاملا آسیب می بیند و از آنجایی که مغز تنها بافتی در بدن هست که نمی تواند خود را بازسازی کند بنابراین سطح هوشیاری انسان از 15 به سه و یا حتی کمتر می رسد که در این صورت تایید مرگ مغزی توسط پزشک متخصص صادر می شود. پرستاران دوره دیده ای که 85 تکنیک برای جلب نظر خانواده های فرد مرگ مغزی را دیده اند به بیمار رسیدگی و ضمن آن رضایت گیری از خانواده را انجام می دهند.

پس از بازگشت پیکر، تیم ادای احترام از طرف بیمارستان به مجلس ترحیم شخص می روند و ضمن اهدای یک سبد گل از خانواده ایشان دلجویی می کنند. گر چه با هیچ هدیه و پولی نمی توان مراتب قدردانی از این خانواده ها را فراهم کرد.

ایکنا _ آیا خانواده فرد اهداکننده و فرد گیرنده با یکدیگر ارتباط دارند؟

خیر، به هیچ عنوان. پروتکل وزارت بهداشت این است که نباید ارتباطی بین این افراد وجود داشته باشد، چرا که از منظر عاطفی ممکن است هر دو آسیب ببینند.

ایکنا _ درباره اهداکننده خاص، دختر خانم 11 ساله بفرمایید، چگونه رضایت گیری از خانواده ایشان را انجام دادید؟

آقای مهندس جواد شمس آریان یکی از معدود افرادی بود که خودش به سمت ما آمد و پیشنهاد اهدای عضو فرزندش را به ما داد. گرچه او و همسرش شرایط روحی بسیار نامساعدی داشتند اما با این وجود پیشنهاد دادند که اعضای فرزند یازده ساله خود را اهدا کنند که این نشان از آگاهی و شعور والای این خانواده است.

با وجود اینکه مهرسا تنها فرزند این خانواده بود اما هرگاه که ما با این خانواده صحبت می کنیم همیشه بر این نکته تاکید دارند که از تصمیم خود پشیمان نیستیم گرچه بابت مرگ فرزند خود غمگین هستیم. این نکته ای است که همه اعضای خانواده بیماران مرگ مغزی که اهدای عضو داشته اند بر زبان می آورند. متاسفانه مادر مهرسا به دلیل تألمات روحی که از داغ فرزند خود داشت نتوانست در جلسه شما حضور پیدا کند.

ایکنا _ گفته می شود بیمار مرگ مغزی ممکن است در حدی دست یا پای خود را تکان دهد و ... آیا این امکان وجود دارد؟

بله بیمار مرگ مغزی ممکن است رفتارهایی مانند تکان دادن خیلی اندک دست و یا پا یا اشک ریختن و... را داشته باشد. این ها به دلیل پایین آمدن سطح هوشیاری بیمار است و رفتارهایی غیر ارادی محسوب می شود و حتی ممکن است بیمار دست و یا پای خود را هم بکشد و این شبهه ای را برای خانواده ها ایجاد می کند. حتی ممکن است رضایت خود را پس بگیرند اما خواهش می کنم خانواده ها به تشخیص پزشکان متخصص اعتماد کنند تا زمان را از دست ندهیم و به صورت صد در صد به نظر پزشک احترام بگذارند.

علاوه بر تایید پزشکان متخصص همدان، یک تیم پزشکی هم با آمبولانس از تهران می آیند و آنها نیز باید مرگ مغزی بیمار را تایید کنند و پس از آن نیز وقتی بیمار به تهران منتقل می شود، در بیمارستان سینا هم بار دیگر توسط پزشکان مرگ مغزی تایید خواهد شد، در حقیقت بیمار مرگ مغزی از سه فیلتر رد می شود.

این نکته را باید در نظر داشت، بار عاطفی و اجتماعی یک بیمار در انتظار عضو بسیار سنگین است و با اهدای عضو او به چرخه زندگی باز خواهد گشت . در حال حاضر در استان همدان هیچ گونه مشکلی در زمینه جذب و اهدای اعضا وجود ندارد و ما از منظر تخصص و تجهیزات مشکلی نداریم و تنها مشکل ما در زمینه فرهنگ سازی برای مردم است که با کمک رسانه ها درصدد ارتقای آن هستیم.

تصور اشتباهی که اغلب خانواده ها با آن درگیر هستند این است که به لحاظ شرعی این جریان اشکال دارد و معتقد هستند ما در برابر اعضا و جوارح خود مسئول هستیم و باید آنها سالم به خاک سپرده شوند درحالی که اهدای عضو بنا به نظر علما و مراجع تقلید هیچ گونه ایرادی ندارد و امام خمینی(ره) در سال 1368 در این باره فتوایی دارند «اگر حفظ جان مسلمانی موقوف باشد بر پیوند عضوی از اعضای میت مسلمانی، جایز است...»

در ادامه این نشست خبرنگار ایکنا با جوادشمس آریان پدر مهرسا، نوجوان 11 ساله ای که با رضایت دادن پدر و مادرش اعضایش اهدا شده صحبت کرده است. که مشروح آن را در زیر می خوانیم:

ایکنا _ چه شد که فرزند شما دچار مرگ مغزی شد؟

مهرسا سردرد کوچکی گرفت در حد بیست ثانیه، که آن هم برای اولین بار بود. از آنجایی که خیلی گذرا بود و به سرعت رفع شد حتی به خوردن قرص استامینوفن هم نرسید. اما ده روز بعد در روز دوازدهم خرداد 1403 این اتفاق برای مهرسا رخ داد و مهرسا دچار سکته مغزی شد.

مهرسا بسیار دختر باهوشی بود حتی معلم زبان او همیشه تصور می کرد که ما در منزل با مهرسا بسیار تمرین داریم درحالی که اینگونه نبود. دست خط زبان انگلیسی او را هر کس که ببیند باور نمی کند که این دست خط برای یک دختر کلاس پنجم ابتدایی است.

با توجه به اینکه امتحانات مهرسا به اتمام رسیده بود و از طرفی هم خودش می گفت در ایام تابستان با کلاس های زبان و... درگیر است تصمیم گرفتیم به مسافرت برویم و من تاریخ مسافرت را از 21 ام تا 25 انتخاب کردم. بسیار عجیب بود که وقتی به مهرسا گفتم تاریخ مسافرت را برای 21 ام درنظر گرفته ام گفت ما در روز بیست ویکم نمی توانیم به مسافرت بریم. روز دوازدهم خرداد بود وقتی که بازی فوتبال را تماشا می کردیم متوجه شدم فک مهرسا به سمت چپ کج شده است. به او گفتم چرا ادا در می آوری گفت من کاری نمی کنم به او گفتم کنارم بنشیند همین که خواست کنار من بنشیند نتوانست تعادل خود را حفظ کند و با شدت بر روی مبل افتاد.

خونسردی خودم را حفظ کردم و سریعا با اورژانس تماس گرفتم در حد پنج دقیقه اورژانس به منزل ما رسید و ما مهرسا را به بیمارستان کودکان اکباتان منتقل کردیم. حدود یک یا دو ساعت طول کشید تا به مشکلش رسیدگی کنند.

مهرسا کاملا هوشیار بود اما سمت چپ بدنش اصلا کار نمی کرد تا یک خانم پزشک بالای سر مهرسا آمد و دستور سی تی اسکن داد. بعد از اینکه سی تی را مشاهده کرد گفت چرا الان او را به بیمارستان آورده اید مهرسا تومر مغزی دارد و تقریبا بیشتر مغز او را فرا گرفته. اما ما هیج علائمی در مهرسا ندیده بودیم نه سردرد، نه تهوع و نه... ساعت سه صبح همان شب مهرسا را به بیمارستان بعثت انتقال دادند و ام آر آی گرفتند اما قبل از انجام آن مهرسا دومین تشنج را زد. ساعت یازده برای عمل خارج کردن توده مغزی به داخل اتاق عمل رفت و ساعت پنج عصر از اتاق عمل بیرون آمد. اما پس از آن دیگر در مهرسا هوشیاری ندیدیم و دچار مرگ مغزی شد.

ایکنا _ آیا شما تا زمانی که چنین مسئله ای برای مهرسا پیش بیاید به اهدای عضو فکر کرده بودید؟

بله من سال ها قبل از این جریان کارت اهدای عضو گرفته بودم. حتی مهرسا وقتی کلاس اول ابتدایی که بود و کارت های مرا نگاه می کرد یک روز گفت بابا این کارت برای چه کاریه؟ برایش روند اهدای عضو را توضیح دادم مهرسا گفت بابا برای من هم از این کارت بگیر. و این جریان در روند رضایت دادن ما برای اهدای اعضای مهرسا بسیار تاثیرگذار بود.

من نتایج ام آر آی و آزمایشات مهرسا را برای اقوامم که در خارج از کشور هستند فرستادم تا شرایط این را فراهم کنم تا مهرسا را به بیمارستان دیگری منتقل کنم اما بستگانم تماس گرفتند که مهرسا دچار مرگ مغزی شده و تقریبا تمام کرده است.

این شد که وقتی دیدم مهرسا رفتنی است تصمیم گرفتم اعضای او را اهدا کنم تا چند نفر به زندگی بازگردند و همین شد که خودم به پزشک مهرسا پیشنهاد دادم. او از پیشنهاد من بسیار جا خورد چرا که با این جریان خانواده ها به سختی کنار می آیند.

همسرم وقتی متوجه شد مهرسا برگشتنی نیست خودش پیشنهاد اهدای عضو داد بدون اینکه ما با هم هماهنگی کرده باشیم . هفت عضو اصلی مهرسا اهدا شد که شامل قلب، کلیه ها، کبد، ریه ها و لوزالمعده او اهدا شده است.

ایکنا _ تلخ ترین موضوع در فرآیند اهدای عضو مهرسا که شما را آزار داد چه بود؟

به هیچ عنوان مشکلی در اهدای اعضای اصلی مهرسا مانند قلب و کلیه وکبد را نداشتیم، اما با پرستاران و پزشکان مهرسا صحبت کردم که به هیچ وجه نمی گذارم به چشم های مهرسا دست بزنند و در زمینه اهدای قرنیه مشکل داشتم. ما با خدا معامله کردیم و هیچ مبلغی بابت اهدای اعضای حیاتی مهرسا دریافت نکردیم و هیچ گاه افرادی را که پشت سر ما دروغ بستند را نمی بخشم که بابت اهدای اعضای مهرسا پول دریافت کردیم. شنیدم افرادی بودند که می گفتند جواد اعضای دخترش را فروخت و میلیاردر شد درحالی که من نیاز مالی نداشتم که چنین کاری بکنم.

خبرنگار: عاطفه ابرار پیراسته

انتهای پیام