تصمیمی سخت برای تداوم حیات دیگری

تصور کنید در اوج التهاب از دست دادن عزیزترین فرد زندگی ، مجبور به پذیرش واقعیت تلخ مرگ مغزی او بشوید، در چنین شرایطی که هیچ چیزی غم و درد شما تسکین نمی دهد، بخشیدن زندگی دوباره ای به انسان دیگری که او نیز با مرگ دست و پنجه نرم می کند، مرهم بر درد فراق عزیزی می شود که باعث تداوم زندگی از طریق اهداء عضو شده است.

تصمیم به اهدای عضو، اگرچه بسیار دشوار است اما زندگی دوباره ای به بیماری دردمندی می بخشد و تلخی مرگ یک انسان را با شیرینی حیات دوباره انسان دیگری جایگزین می کند.

به گزارش ایرنا، در روزهای پایانی اردیبهشت ماه در تقویم رسمی کشور یک روز برای اهدای عضو نامگذاری شده است، این روز فرصتی مغتنمی برای فرهنگ سازی و و سپاس یکی از بزرگ ترین جلوه های ایثار و انسان دوستی است، اهدای عضو، نه تنها فرصتی برای نجات جان انسان هاست که نشانه ای از همبستگی، همدلی و عشق به همنوع است.

استان یزد در زمینه اهدای عضو از استان های سرآمد کشور است و معمولا در رده اول تا سوم این کار خیر قرار دارد، از سال 1391 تاکنون، 466 مورد اهدای عضو در این استان ثبت شده که نشان دهنده ایثار مردم این دیار در سخت ترین شرایط است تا با تصمیمی انسانی، جان انسان های دیگری نجات یابد.

این گزارش با احترام به تمامی خانواده های ایثارگر در زمینه اهداء عضو، تلاشی است برای آشنایی هرچه بیشتر شهروندان با مفاهیمی مانند تفکیک دقیق مرگ مغزی از کما، اهمیت اهدای عضو، آمار پیوند در استان یزد، مراحل قانونی و پزشکی اهدا و روایت های انسانی از خانواده های اهداکننده و گیرندگان عضو است.

تفاوت مرگ مغزی و کما

شاید شنیده باشید که فردی دچار مرگ مغزی شده و مجددا بهبود پیدا کرده است، از نظر پزشکی مسلما آن فرد دچار مرگ مغزی نبوده بلکه در کمای عمیق بوده و لغت مرگ مغزی به اشتباه در مورد آن استفاده شده است.

مرگ مغزی به معنی توقف پایدار و برگشت ناپذیر همه اعمال مغز است، در این وضعیت هیچگونه امیدی برای برگشت فعالیت مغز آسیب دیده وجود ندارد و فرد دچار مرگ مغزی هرگز قادر به زندگی دوباره نخواهد بود.
مرگ مغزی معمولا بعد از صدمه شدید به سر، خونریزی مغزی، سکته یا نرسیدن طولانی مدت اکسیژن به مغز اتفاق می افتد و فرد دچار مرگ مغزی بدون کمک دستگاه نمی تواند نفس بکشد، مردمک چشمهایش پاسخ به نور ندارند، به تحریک دردناک عکس العمل نشان نمی دهد، دستگاه گیرنده امواج مغزی هیچ گونه موجی را از مغز ثبت نمی کند و خط صاف رسم می نماید.

به علاوه مرگ مغزی نشانه های متعدد دیگری نیز دارد که پزشک از طریق آنها و معاینات تکمیلی به تشخیص قطعی می رسد.

شرایط اهدای عضو

هر کسی می تواند در صورت بروز مرگ مغزی با رضایت بستگانش در زمان مرگ مغزی، اهدا کننده عضو باشد، شرایط پزشکی فرد در زمان مرگ مغزی تعیین کننده قابلیت وی برای اهدای عضو خواهد بود. مرگ مغزی به معنی توقف پایدار و برگشت ناپذیر همه اعمال مغز است، در این وضعیت هیچگونه امیدی برای برگشت فعالیت مغز آسیب دیده وجود ندارد

بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا است .

اهمیت اهدای عضو

پیوند اعضا تنها راه ادامه حیات برای بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته قلب، کبد و بهترین درمان برای بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته کلیه است، درحالیکه تعداد زیادی از افراد دچار مرگ مغزی بدون استفاده از اعضا دفن می شوند، بیماران زیادی در انتظار اعضای پیوندی هستند و عدم پیوند منجر به مرگ آنها می شود.

466 مورد اهدای عضو در استان یزد

مسئول واحد پیوند و بیماری های خاص دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: از زمان راه اندازی واحد فراهم آوری اعضای پیوندی در استان یزد در سال 1391 تاکنون، 466 مورد اهدای عضو انجام شده است.

دکتر "محمدپورشمسی" افزود: در این مدت، 652 مورد کلیه، 397 مورد کبد، 20 قلب، 13 پانکراس و 42 مورد پیوند مغز استخوان از بیماران مرگ مغزی به نیازمندان پیوند عضو انجام شده است که کم سن ترین اهداکننده عضو در استان 2 ساله و مسن ترین 80 ساله بوده اند.

محدودیت سنی اهدای عضو در ایران و جهان

پورشمسی با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای جهان محدودیتی برای سن اهداکنندگان وجود ندارد، گفت: در ایران نیز افراد از یک سالگی تا 65 سالگی و حتی بالاتر از آن، در صورت نداشتن بیماری هایی مانند فشار خون بالا یا ناراحتی های قلبی، قابلیت اهدا عضو دارند.

وی ادامه داد: برای هر بیمار مرگ مغزی، آزمایش های متعددی برای اطمینان از نبود بیماری های میکروبی و ویروسی انجام می شود و همچنین خانواده اهداکننده و گیرنده عضو هیچ گونه هزینه ای بابت این فرآیند پرداخت نمی کنند.

مهلت زمان طلایی برای پیوند اعضا

مسئول واحد پیوند و بیماری های خاص دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد تصریح کرد: کلیه افراد مرگ مغزی تا 36 ساعت، کبد تا 24 ساعت و قلب و ریه باید بلافاصله پس ازرضایت خانواده و برداشت این اعضا پیوند زده شوند.

پورشمسی با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی یزد از سال 1397 جزو سه دانشگاه برتر کشور در زمینه اهدای عضو بوده است، افزود: این تعداد پیوند از بیماران مرگ مغزی انجام شده که با همکاری تیم های تخصصی در سطح استان و کشور صورت گرفته است.

کارت اهدای عضو شرط کافی برای پیوند نیست

مسئول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی یزد تاکید کرد: حتی اگر فردی کارت اهدای عضو داشته باشد یا وصیت کرده باشد، تنها با رضایت اولیای دم می توان فرآیند اهدا عضو را انجام داد؛ مگر اینکه وصیت نامه رسمی در دفترخانه ثبت شده باشد.

وی افزود: تجربه نشان داده است اگر فرد پیش از مرگ، تمایل خود را به اهدا عضو اعلام کرده باشد، خانواده نیز راحت تر با این تصمیم همراه می شوند.

پورشمسی تصریح کرد: تاکنون بیش از هشت میلیون نفر در سامانه کشوری کارت اهدای عضو ثبت نام کرده اند، اما آمار تفکیکی استان ها در این زمینه مشخص نیست و شهروندان می توانند از طریق سایت www.ehda.ir با وارد کردن مشخصات فردی، کارت اهدای عضو خود را دریافت یا کد ملی خود را به پیش شماره ۳۴۳۲ ارسال کنند.

فرآیند شناسایی و تایید مرگ مغزی

مسئول واحد پیوند و بیماری های خاص دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در ادامه در خصوص مراحل شناسایی بیماران مرگ مغزی توضیح داد: تیم بازرسی واحد فراهم آوری، تمام بخش های مراقبت های ویژه ICU و اورژانس بیمارستان های استان را زیر نظر دارد و در صورت شناسایی مورد مشکوک، بررسی های اولیه را آغاز می کند.

پورشمسی افزود: تایید مرگ مغزی توسط تیم پنج نفره ای شامل جراح مغز و اعصاب، متخصص داخلی اعصاب، فوق تخصص مراقبت های ویژه ICU، فوق تخصص داخلی و نماینده پزشکی قانونی انجام می شود و ابلاغ رسمی این تیم از سوی وزیر بهداشت صادر شده و اعضای آن از برترین متخصصان استان هستند.

از تایید تا پیوند: مراحل دقیق اهدا

به گفته پورشمسی، پس از تایید مرگ مغزی، جلسه ای با خانواده بیمار تشکیل شده و وضعیت بیمار به طور کامل تشریح می شود در صورت رضایت، نمونه خون فرد مرگ مغزی برای تعیین مطابقت با بیماران لیست انتظار به بیمارستان های یزد، شیراز و تهران ارسال می شود تا عضو اهداء شده متناسب با فرد نیازمند پیوند شناسایی شود.

پورشمسی در خصوص تفاوت علمی کما و مرگ مغزی نیز گفت: در حالت کما، مغز هنوز فعالیت دارد و امواج مغزی ثبت می شود، اما در مرگ مغزی، سلول های مغز به طور کامل مرده و سیاه شده اند و هیچ فعالیتی وجود ندارد، این نوع مرگ برگشت ناپذیر است و به همین دلیل، تنها در این حالت می توان اقدام به اهدا عضو کرد.

تصمیمی سخت، اما انسانی

در ادامه این گزارش به سراغ یکی از خانواده های اهداکننده عضو رفتیم تا از روایت وداع این خانواده ها با عزیزانشان و اهدای زندگی دوباره به بیماران نیازمندان صحبتی داشته باشیم.

پدر "میلاد توکلی نژاد" یکی از اهدا کنندگان عضو، در حالی که بغض گلویش را فشرده بود، با صدایی لرزان گفت: پسرم 24 ساله بود، لیسانس تربیت بدنی داشت و در آستانه اخذ فوق لیسانس قرار داشت، یک روز جمعه همراه مادربزرگ و دایی اش به روستای منشاد مهریز رفتند در مسیر بازگشت با موتور سیکلت تصادف کردند و دچار مرگ مغزی شد.

وی ادامه داد: پس از انتقال میلاد به بیمارستان مهریز و سپس به بیمارستان شهید رهنمون یزد پزشکان اعلام کردند که پسرم هیچ گونه فعالیت مغزی ندارد و دچار مرگ مغزی شده، با توجه به اینکه خودم از کادر درمان هستم و از نظر علمی با موضوع آشنا بودم، اما برای همسرم سخت بود که دیگر فرزندش برنمی گردد، برای او در این زمینه توضیح دادم و پس از 2 روز تأمل در نهایت رضایت نامه اهدای عضو را امضا کردیم.

اهدای سه عضو؛ هدیه ای جاودانه

این پدر داغ دیده هرگاه که نام فرزندش را بر زبان می آورد اشک از چشمانش جاری می شود، با بیان اینکه غمش نبودنش برای ما خیلی سنگین است، افزود: اعضای بدن پسرم به سه نفر اهدا شد، با این اقدام، توانستیم جان سه نفر را نجات دهیم این برای ما بسیار ارزشمند است که بدانیم اعضای عزیزمان در بدن دیگران حیات می بخشد.

وی اضافه کرد: از نظر روحی، احساس بهتری داریم، وقتی به مزار پسرم می رویم، می دانیم که با تصمیم مان، زندگی دوباره ای به دیگران بخشیده ایم و اعضای او در بدن دیگری زنده است، این احساس، تسکینی بر درد از دست دادن اوست.

توص یه ای به خانواده های داغدار

توکلی نژاد گفت: به خانواده هایی که عزیزانشان دچار مرگ مغزی شده اند، توصیه می کنم که به پزشکان اعتماد کنند، مرگ مغزی برگشت پذیر نیست و تأخیر در تصمیم گیری ممکن است باعث از بین رفتن فرصت طلایی اهدای عضو شود با اهدای عضو، می توانند جان انسان های دیگری را نجات دهند.

پیامی به خانواده ای که زندگی دوباره به من بخشیدند

"علیرضا نیک اختر" دریافت کننده اهدای عضو نیز به ایرنا گفت: در روزهای سختی که نفس هایم به شماره افتاده بود و امید به زندگی در دلم کمرنگ شده بود، در حالی که پزشکان از آخرین مرحله بیماری ام سخن می گفتند، خداوند مسیر زندگی ام را تغییر داد.

وی که پیوند کبد خود در سال 1402 انجام داده است، افزود: حدود پنج سال پیش تشخیص بیماری شدید کبدی برای من از سوی پزشکان اعلام شد و گفتند که راهی جز پیوند ندارم و باید هر چه زودتر پیوند انجام شود و حدود 2 ماه در لیست انتظار پیوند بودم.

هر روز که نفس می کشم، هر لحظه که با خانواده ام در کنار هم هستیم، یاد آن عزیز از دست رفته را گرامی می دارم،یاد کسی که با فداکاری اش به من و دیگران فرصتی دوباره برای زندگی بخشید، اگرچه نمی دانم آن عزیز کیست، اما از عمق قلبم از او و خانواده اش سپاسگزارم

این شهروند یزدی با یاداوری آن روزهای که نفس هایش به شماره افتاده بود، افزود: در آن زمان که ناامید شده بودم، خانواده ای که در اوج درد و اندوه، تصمیم گرفتند با اهدای اعضای عزیزشان، جان دیگری را نجات دهند، تصمیمی گرفتند که نه تنها زندگی من، بلکه زندگی چندین نفر دیگر را نیز تغییر داد.

نیک اختر درحالیکه بغض در گلویش بود و شرایط خانواده های داغدیده را درک می کرد، اضافه کرد: هر روز که نفس می کشم، هر لحظه که با خانواده ام در کنار هم هستیم، یاد آن عزیز از دست رفته را گرامی می دارم، یاد کسی که با فداکاری اش به من و دیگران فرصتی زندگی دوباره بخشید، اگرچه نمی دانم آن عزیز کیست، اما از عمق قلبم از او و خانواده اش سپاسگزارم.

وی تصریح کرد: هر هفته، در روزهای پنجشنبه، خیرات و صلوات به نیت آن عزیز درگذشته می فرستم و از خداوند آرامش و رحمت او را می طلبم، همچنین از خانواده اهدا کنندگان عضو تشکر می کنم که در سخت ترین لحظات زندگی شان، تصمیمی گرفتند که به من و دیگران زندگی بخشید.

شهروندان یزدی درباره اهدای عضو چه می گویند؟

یکی از شهروندان یزدی نیز در این خصوص به ایرنا گفت: اهدای عضو، عملی انسان دوستانه است که می تواند جان یک یا چند نفر را نجات دهد، این عمل انسانی نه تنها موجب بهبودی فرد گیرنده می شود، بلکه یادآور محبت و انسان دوستی خانواده هایی است که در سخت ترین شرایط تصمیم به کمک نیازمندترین انسان ها گرفته اند.

"حسین زارع" افزود: ما به عنوان شهروند مسئولیت داریم تا به این موضوع توجه کنیم و در صورت امکان، تصمیم به اهدای عضو بگیریم این اقدام سخاوتمندانه می تواند از مرگ و دردهای بی شماری جلوگیری کند و زندگی های جدیدی به ارمغان بیاورد.

یک بانوی فرهنگی نیز با بیان اینکه کارت اهدا عضو خود دریافت کرده است، تصریح کرد: من وصیت کردم که اگر در شرایطی قرار گرفتم که امکان اهدای اعضای بدن وجود داشته باشد، حتما خانواده ام برای انجام این کار خداپسندانه رضایت دهند.

وی از ذکر نامش خودداری کرد و با بیان اینکه قدردان خانواده های اهداکنندگان که نجات بخش جان دیگران می شوند، هستیم گفت: در شرایطی که این خانواده ها با اندوهی عمیق مواجه هستند، تصمیم می گیرند که تداوم زندگی را به دیگران هدیه کنند، این تصمیم انسانیت را نشان می دهد و پیام بزرگی برای جامعه دارد که عشق و ایثار فراتر از هر چیزی است.

31 اردیبهشت ماه روز اهدای عضو نامگذاری شده است.