بازار در بزنگاه سیاست و جراحی اقتصادی؛ از ترس تا فرصت

در حالی به انتهای اردیبهشت نزدیک می شویم که بازار سرمایه ایران بار دیگر تحت تأثیر مستقیم تحولات سیاسی و چشم انداز اصلاحات اقتصادی قرار گرفته است.

روز گذشته بورس تهران فضای سنگینی را تجربه کرد؛ فضایی که از یک سو به واسطه ابهام های سیاسی ناشی از کشمکش های لفظی پیش از مذاکرات و از سوی دیگر تحت تأثیر انتشار گزارش های مالی شرکت ها و شنیده ها از جراحی بزرگ اقتصادی، بین ترس و امید نوسان می کرد.

در صدر دلایل ریزش اولیه بازار، تنش های سیاسی بین طرفین مذاکره بر سر پرونده هسته ای قرار داشت؛ گویی هر بار که مذاکرات به مراحل حساس نزدیک می شود، ادبیات تهدید و تشدید از سوی دو طرف بالا می گیرد و بازار سرمایه نیز که به شدت نسبت به این مسائل شرطی شده، سریعاً واکنش منفی نشان می دهد.

درست مانند امروز، که بعد از درگیری لفظی عراقچی و ویتکاف در آستانه مذاکرات، بازار با فاز احتیاطی و فشار فروش آغاز شد. اما در ساعات پایانی، با جمع شدن بخش زیادی از صفوف فروش، از شدت هیجان منفی بازار کاسته شد.

در شرایط عدم قطعیت سیاسی، بازار تمایل دارد از سهام بزرگ و لیدرها فاصله بگیرد و به سمت شرکت های کوچک تر و کم ریسک تر متمایل شود. امروز نیز دقیقاً همین اتفاق افتاد. جریان پول به سمت نمادهای کوچک حرکت کرد و سهم های بزرگ تر اغلب یا در رکود بودند یا با فشار فروش مواجه شدند.

اما در کنار تحولات سیاسی، آنچه این روزها بازار را در حالت تعلیق قرار داده، نزدیک شدن به موعد نهایی انتشار گزارش های مالی پایان سال شرکت هاست. متأسفانه، همچنان بخش عمده ای از شرکت ها در آخرین لحظات قانونی اقدام به انتشار گزارش می کنند، که این موضوع نه تنها از شفافیت می کاهد، بلکه ریسک اطلاعات نهانی و دسترسی زودهنگام را نیز افزایش می دهد.

در حالی که صورت های مالی باید چراغ راه تحلیلگران بازار باشد، با این شیوه انتشار، بیشتر به یک بمب اطلاعاتی دقیقه نودی تبدیل می شود که اثراتش دیگر قابل پیش بینی نیست.

با این حال، گزارش هایی که تا به امروز منتشر شده اند، عمدتاً مثبت و امیدوارکننده بوده اند. اگر این روند ادامه پیدا کند، می توان به تثبیت قیمت ها در سطوح فعلی و حتی آغاز یک فاز جدید از رشد بازار امیدوار بود. از نگاه بسیاری از تحلیلگران، این گزارش ها می توانند نقشه راه بازار را مشخص کنند؛ خصوصاً در فضایی که متغیرهای سیاسی ناپایدار و پیش بینی ناپذیر شده اند.

از سوی دیگر، خبری که در روز یکشنبه منتشر شد، می تواند منشأ یکی از بزرگ ترین تغییرات ساختاری در اقتصاد ایران طی سال های اخیر باشد: سه نرخی شدن گازوئیل و احتمال پیاده سازی همین الگو برای بنزین. این اصلاح، که بخشی از جراحی بزرگ ناترازی های اقتصادی است، با هدف کاهش کسری بودجه و کنترل قاچاق سوخت طراحی شده است.

تحلیل ها نشان می دهد که تنها با اصلاح نرخ 15 درصد از گازوئیل و بنزین، دولت می تواند حدود 500 هزار میلیارد تومان از کسری بودجه خود را پوشش دهد؛ رقمی بسیار قابل توجه که تأثیر آن بر نرخ بهره، انتشار اوراق، پایه پولی و حتی توان دولت در سرمایه گذاری های عمرانی، محسوس خواهد بود.

اما این اصلاح چه اثری بر بازار سرمایه دارد؟

در گام نخست، می توان گفت که این تصمیم نه تنها تهدید نیست، بلکه فرصتی برای احیای سودآوری شرکت ها و کنترل انتظارات تورمی است. اگرچه ممکن است در نگاه اول تصور شود که این اصلاحات قیمتی آثار سود و زیانی مستقیمی برای شرکت های پالایشی ندارد، اما در واقعیت، افزایش جریان وجوه نقد، امکان بازطراحی قراردادها، کاهش ناترازی ها و تسهیل تعامل با دولت از جمله اثرات مثبت غیرمستقیم این سیاست است.

به ویژه در شرایطی که گروه پالایشی یکی از گروه های پیشران بازار سرمایه محسوب می شود، بهبود وضعیت مالی این صنعت می تواند به صورت دومینویی اثرات مثبتی در کل بازار داشته باشد.

در بخش برق نیز که چهار ماه از سال شرکت ها با خاموشی مواجه می شوند، اصلاح نظام قیمت گذاری و نرخ گذاری دستوری ضروری است. سرمایه گذاری در این حوزه زمانی توجیه پذیر می شود که نرخ ها واقعی و الگوی مصرف اصلاح شده باشد.

اگرچه دولت تاکنون در برابر این تصمیم مقاومت کرده، اما به نظر می رسد این بار مسیر اصلاح اجتناب ناپذیر شده است. عقب نشینی بیشتر از این نقطه، تنها منجر به تشدید بحران خواهد شد.

جمع بندی بازار دیروز و فضای پیش رو را می توان در یک جمله خلاصه کرد: بازار در دو راهی سیاست و اصلاح ساختار اقتصاد ایستاده است. سرمایه گذاران باید با هوشیاری کامل رفتار کنند، نه اسیر هیجانات سیاسی شوند و نه چشم خود را بر گزارش های مالی و واقعیات بنیادین شرکت ها ببندند.

امروز دیگر دوران رشدهای بی پایه سال 1399 گذشته است و تنها شرکت هایی در مسیر موفقیت قرار خواهند گرفت که از نظر بنیادی و سودآوری در مسیر صحیحی حرکت می کنند.

در چنین فضایی، معامله گران باید استراتژی خود را بر مبنای واقع گرایی و تحلیل دقیق صورت های مالی تنظیم کنند. تجربه نشان داده حتی در بدترین شرایط سیاسی نیز، سهام بنیادی امکان نجات سرمایه ها را فراهم می کنند. پس اگر به دنبال بقا و رشد در این بازار پرریسک هستیم، باید چشم به کدال بدوزیم، نه به تیترهای خبری و تحلیل های هیجانی.

تگ ها اخبار برگزیده اصلاحات اقتصادی بورس تحولات سیاسی شرکت های پالایشی