«توسعه نیافتگی»، بحران سالمندی را خطرناکتر می کند

مرجان مشکاتی روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا به آغاز «هفته ملی جمعیت»(24 تا 30 اردیبهشت) اشاره کرد و افزود: جمعیت یکی از مولفه های مهم قدرت ملی است و اُفت نرخ آن تبعات جدی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد.

وی با بیان اینکه شعار امسال «همه برای ایران جوان» انتخاب شده است، افزود: برای هر روز این هفته یک عنوان خاص در نظر گرفته شده است که موضوعاتی همچون کرامت مادری، رسانه های دوستدار خانواده، ازدواج آسان و تکریم سالمندان را پوشش می دهد.

مشکاتی هشدار داد: طبق پیش بینی سازمان ملل، ایران در سال 1450 سالمندترین کشور منطقه خواهد بود و اگر نرخ باروری فعلی(1.66) به 1.4 کاهش یابد، جمعیت کشور در سال 1480 به 31 میلیون نفر می رسد.

وی تاکید کرد: نرخ مطلوب باروری برای حفظ جمعیت، 2.5 فرزند به ازای هر زن است، اما اکنون این شاخص کمتر از سطح جانشینی است و در صورت ادامه این روند، رشد جمعیت در سال 1409 صفر و در سال 1419 منفی خواهد شد و این یعنی تعداد مرگ ها از تولدها بیشتر می شود.

مشکاتی با اشاره به وضعیت استان گفت: جمعیت سالمند اصفهان 13.8 درصد است که از میانگین کشوری(حدود 10 درصد) بالاتر بوده و اصفهان را در وضعیت هشدار قرار داده است و شهرستان هایی مثل خوانسار نیز جزو مناطق با درصد بالای سالمندی هستند.

وی افزود: روند کاهش باروری در کنار افزایش امید به زندگی، کشور را با چالش بزرگی مواجه کرده است و در آینده نزدیک، از هر چهار ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود که این به معنای افزایش وابستگی، بار هزینه ای نظام سلامت و کاهش نیروی کار مُولد جامعه است.

وی گفت: برخلاف کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن یا برخی کشورهای اروپایی که در مرحله توسعه یافتگی وارد دوران سالمندی شده اند، ایران بدون زیرساخت های مناسب و توسعه یافتگی با این بحران روبه روست و این موضوع وضعیت ما را بحرانی تر می کند.

مشکاتی به نقش زیرساخت ها در مواجهه با سالمندی اشاره کرد و گفت: در شهرهای «دوستدار سالمند»، خدمات مراقبتی مناسب، نظام سلامت پاسخگو و هماهنگی میان نهادهایی همچون دانشگاه، بهزیستی و شهرداری باید در دستور کار قرار بگیرد.

وی با بیان کاهش مداوم نرخ باروری توضیح داد: در سال 1401 نرخ باروری استان اصفهان 1.25 بود و در سال 1402 به 1.26 رسید و این بدان معنی است که فقط یکصدم افزایش جمعیت داشته ایم که همچنان فاصله زیادی با سطح جانشینی دارد.

مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: برای سال 1403 هنوز اطلاعات نهایی منتشر نشده، اما بر اساس گزارش ثبت احوال، حدود هشت درصد کاهش ولادت در استان رُخ داده است.

مشکاتی گفت: علاوه بر کاهش تولد، با بحران مهاجرت نخبگان نیز مواجهیم و وقتی جوانان و افراد تحصیل کرده، کشور را ترک می کنند، نه تنها سرمایه انسانی از بین می رود بلکه میزان ازدواج و فرزندآوری هم کاهش می یابد لذا باید برای ماندگاری نخبگان در کشور، سیاستگذاری شود.

وی افزود: افزایش مهاجرت و کاهش باروری، دو روند هم افزا هستند که آینده کشور را تهدید می کنند و باید بدانیم که رشد جمعیت فقط به تولد مربوط نیست و میزان مهاجرت و مرگ و میر نیز در این مولفه مؤثرند.

وی در باره اثربخشی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: ما هنوز نمی توانیم بگوییم که این قانون کافی بوده یا نه، چون بصورت کامل اجرا نشده و برخی بخش های آن مثل تخصیص زمین، خودرو و تسهیلات هنوز بطور کامل عملیاتی نشده است و تا زمانی که قانون بطور کامل اجرا نشود و مطالعه جامعی روی آثارش انجام نگیرد، نمی توان قضاوتی دقیقی در باره آن داشت.

مشکاتی از اجرای یک مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در باره تأثیرگذاری قانون جوانی جمعیت خبر داد و گفت: در این مطالعه از خانواده هایی که فرزنددار شده یا نشده اند در باره عوامل مؤثر و بازدارنده پرسش می شود که نتایج آن می تواند مبنایی برای ارزیابی واقعی قانون باشد.

به گزارش ایرنا و بر اساس آخرین آمار، جمعیت کنونی ایران نزدیک به 86 میلیون نفر است که اصفهان، حدود 6 درصد از آن را دربردارد و بر همین اساس جمعیت تخمینی این استان در زمان حاضر پنج میلیون و 421 هزار نفر است که نسبت به سال گذشته به تقریب تنها 0.34 درصد افزایش نشان می دهد.

«قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» مشتمل بر 73 ماده و 81 تبصره در جلسه مورخ 24 مهر 1400 در کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی طبق اصل هشتاد و پنجم(85) قانون اساسی تصویب شد و پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال، در تاریخ 1400/8/10 به تایید شورای نگهبان رسید.