عبدالرسول عبایی در کلام اهالی قرآن؛ روایت هایی فراتر از علم و اخلاق

برخی نام ها، پیش از آنکه عنوانی در نظام فرهنگی و قرآنی باشند، نفس ایمان و معرفت اند؛ نام هایی که با شنیدنشان، نه یک چهره، که یک شیوه از زیستن به ذهن می آید. استاد قرآن کریم، از خادمان و اساتید و قاریان و حافظان و مدیران را پیش رو دارید که پیش تر در ایکنا و در وصف استاد عبایی منتشر شده و اینک مهم ترین بخش های آن گفته ها به مناسبت چهلمین روز درگذشت این استاد فقید مرور می شود؛ گفته هایی که نه از سر تعارف و تجلیل، که از دل تجربه زیستن با او و تأمل در کارنامه اش برخاسته اند.

حجت الاسلام  ارباب سلیمانی: حجاب معاصرت مانع از شناخت عمیق امثال استاد عبایی می شود

حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا ارباب سلیمانی، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: هر چند امثال استاد عبدالرسول عبایی خدمات ارزنده ای به حوزه فرهنگ قرآنی ارائه کرده اند، اما حجاب معاصرت موجب می شود تا از شناخت عمیق شخصیتی و علمی آنها محروم بمانیم.

وی مرحوم عبایی را شخصیت ممتازی توصیف کرد که در حیات پربرکت قرآنی خود شاگردان فراوانی را تربیت کرده است و ادامه داد: وی نقش مؤثری در نهضت قرآنی جمهوری اسلامی ایران داشت و شاهدیم که پیش از انقلاب هم برنامه های مؤثری را بانی بودند. برخی با او از نزدیک حشر و نشر داشتند و برخی دیگر از دور شاهد آثار، تلاش ها و مجاهدت های وی در عرصه قرآنی بودند، اما در هر صورت هر دو قشر از اثرگذاری این استاد فقید احساس شعف می کردند.

معاون قرآن و عترت وزارت ارشاد تصریح کرد: خداوند در آیه 96 سوره مبارکه مریم (س) می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَٰنُ وُدًّا؛ همانا آنان که به خدا ایمان آوردند و نیکوکار شدند، خدای رحمان آنها را (در نظر خلق و حق) محبوب می گرداند» و به حق باید گفت که مرحوم عبایی مصداق این آیه قرآن بود.

ارباب سلیمانی با اشاره به دوران بیماری این استاد فقید در سال های پایانی عمر افزود: هر چند که حیات دنیوی او سرانجام با این مرارت ها و سختی ها به پایان رسید، اما معتقدم که چنین عزیزانی در پیشگاه خداوند جایگاه مرتفعی دارند و به ازای هر آیه از قرآن که تلاوت کرده و آن را آموزش دادند، ارتقای معنوی در دنیا و آخرت پیدا کرده اند و اینک در محضر خداوند و پیامبر اکرم (ص) سرافزار هستند.

عباس سلیمی: منش استاد عبایی الگوی سبک زندگی اهالی قرآن باشد

عباس سلیمی، پیشکسوت قرآنی کشورمان نیز در پیامی که به مناسبت درگذشت استاد عبایی منتشر کرد، گفت: حاج عبدالرسول عبایی رضوان الله تعالی علیه آن مجاهد خستگی ناپذیر و عامل به احکام قرآن که وجود پربرکتش از رهگذر تعامل صادقانه با قرآن، تجلی ارزش های قرآنی بود، بزرگمردی صبور و متخلق به اخلاق قرآنی بود که سیره و منش او در دوران حیات می تواند الگوی سبک زندگی قرآنی برای دیگران به ویژه اهالی محترم قرآن باشد.

وی افزود: عبد صالح خدا، خادم بااخلاص قرآن، پیشکسوت پرتلاش قرآنی، استاد محترم دانشگاه و رکن رکین اعضاء هیئت داوران مسابقات بین المللی قرآن، زنده یاد شادروان حاج عبدالرسول عبائی رضوان الله تعالی علیه پس از عمری خدمت صادقانه به ساحت مقدس حضرت قرآن، دعوت حق را لبیک گفت، به دیدار حضرت باریتعالی شتافت و در کربلای ایران اسلامی و در جوار بارگاه ملکوتی حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام آرام گرفت، و سلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیّاً.

سلیمی تصریح کرد: آن مجاهد خستگی ناپذیر و عامل به احکام قرآن که وجود پر برکتش از رهگذر تعامل صادقانه با قرآن، تجلی ارزش های قرآنی بود، بزرگمردی صبور و متخلق به اخلاق قرآنی بود که سیره و منش او در دوران حیات می تواند الگوی سبک زندگی قرآنی برای دیگران به ویژه اهالی محترم قرآن باشد.

سیدمحسن موسوی بلده: نقش استاد عبایی در شکل گیری آیین نامه مسابقات بین المللی قرآن

سیدمحسن موسوی بلده، پیشکسوت قرآن کشور نیز در وبینار بین المللی «یاد استاد» که به همت سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد، با اشاره به حضور استاد عبدالرسول عبایی در گروه داوری مسابقات بین المللی قرآن بر نقش این چهره قرآنی در تدوین و به روزرسانی آئین نامه های مسابقات قرآن ایران و مالزی تأکید کرد.

وی افزود: افراد بزرگ که ارتفاع بالایی دارند مانند خورشید هستند. خورشید وقتی در آسمان می درخشد، ساکنان هر شهر و هر محله ای می گویند بالای سر ماست، این احساس به خاطر ارتفاع بالای خورشید است، وقتی ارتفاع بالا باشد همه او را می بینند، همه ما به این ترتیب با خورشید وجود استاد عبایی آشنا بودیم.

موسوی بلده به آیه «فَبمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْب لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ» اشاره و اظهار کرد: خُلق ایشان واقعاً قرآنی بود و انسان از صحبت کردن و مجالست با ایشان خسته نمی شد. اگر انسان مقدار کمی هم ترش رو و سخت دل باشد، نمی تواند این سخت دلی را در همه موقعیت ها مخفی نگه دارد و در صحبت نشان ندهد، جایی این ترش رویی مشخص می شود. اگر همه می گویند یک ترش رویی از استاد عبایی ندیده اند، یعنی این استاد فقید سلیم النفس بود که اخلاقی تقریباً نبوی در ایشان دیده شده است.

خواجه پیری: اعتبار ویژه استاد عبایی میان قرآنیان جهان

محمدعلی خواجه پیری، پیشکسوت قرآنی کشورمان ضمن برشمردن برخی ویژگی های شخصیتی و علمی استاد عبدالرسول عبایی گفت: بسیاری از داوران خارجی به اعتبار حضور و دعوت استاد عبایی در مسابقات قرآن ایران حاضر می شدند.

خواجه پیری با اشاره به تواضع بسیار بالای استاد عبایی تصریح کرد: ایشان در حوزه قرآن کریم و در جهان اسلام بسیار مورد توجه بود، بسیاری از داوران قرآن به اعتبار ایشان برای داوری به ایران می آمدند و وقتی هم وارد ایران می شدند اولین کاری که می کردند از استاد سراغ می گرفتند.

این پیشکسوت قرآنی کشورمان اظهار کرد: استاد عبایی در وحدت بین شیعه و سنی و به خصوص وحدت بین علمای شیعه و سنی بسیار تلاش کرد و تا جایی که توانست در این زمینه موفق باشد.

وی با تأکید بر اینکه استاد عبایی در عین داشتن سطح علمی بالا هیچ ادعایی نداشت، گفت: نظم و انضباط ایشان فوق العاده و تعهد کاری بسیار بالایی داشت. استاد عبایی به دنبال مادیات نبود، اگر بابت کاری حق الزحمه ای در نظر می گرفتند قبول می کرد و اگر نمی دادند چیزی نمی گفت. ایشان بسیار ولایت مدار بود هرگاه امام (ره) و مقام معظم رهبری سخنرانی داشتند، ایشان تماس می گرفت و از تکلیف هایی که این سخنرانی ایجاد کرده است، سوال می کرد.

حجت الاسلام حاج ابوالقاسم: ویژگی همنشینان با قرآن در سجایای اخلاقی استاد عبایی

حجت الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم، حافظ بین المللی قرآن در مراسم سومین روز درگذشت زنده یاد عبدالرسول عبایی گفت: استاد عبایی تا پایان حیاتش شاگرد و معلم قرآن باقی ماند، مقامی که بر طبق آیات «الرَّحْمَنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسَانَ» در مرتبه ای است که خداوند خود را معلم قرآن معرفی می کند و این حرکت تعلیمی را بالاتر از خلقت و نشان از انسانیت می داند.

وی افزود: قرآن نزد خداوند باارزش تر از هر خلقتی است و سخن خدا با مخلوقش انسان است و گویی در این آیات سوره الرحمن می گوید انسان به مقام انسانیت نمی رسد، مگر اینکه تعلیم قرآن را بر همه نعمت ها مقدم شمرد. برخی انسان ها جنبنده ای بیشتر نیستند، بدترین جنبندگان در نزد خداوند انسان های کر و نابینایی هستند که نعمات خداوند را نمی بینند و درباره حقایق عالم نمی اندیشند. در سایه تعالیم انبیاست که انسان به مقام انسانیت می رسد و اگر قرآن نباشد، انسان، انسان نمی شود و لذا قرآن به عنوان برترین نعمت در الرحمن مطرح شده است.

این داور مسابقات بین المللی قرآن با اشاره به حدیث نبوی اظهار کرد: پیامبر عظیم الشأن این نوید را داده اند، کسی که قرآن را یاد بگیرد و بیاموزد من خودم دست او را گرفته و به بهشت می برم و بر طبق این حدیث استاد عبایی را خود رسول الله (ص) به بهشت خواهند برد، چرا که بهترین انسان آن است که در مسیر تعلیم و تعلم قرآن باشد.

کریم دولتی: استاد عبایی مصداق «مَا کَانَ لِلّهِ یَنْمُو» بود

کریم دولتی، پیشکسوت قرآنی کشورمان در وبینار بین المللی «یاد استاد» گرامیداشت استاد فقید عبدالرسول عبایی، با اشاره به روایت «مَآ کَانَ لِلّهِ یَنْمُو» گفت: استاد عبایی مصداق این حدیث شریف بود. کار های استاد در عرصه فعالیت های قرآنی خالصانه برای خدا بود و من این را به عینه دیده بودم.

وی با بیان اینکه بیش از 30 سال افتخار ارتباط، شاگردی، همکلامی و گاهی همسفر بودن و همسفره بودن با استاد را داشته است به حضور خود در مسابقات قرآن در اواخر دهه 60 اشاره کرد و افزود: آشنایی من با استاد در صحنه مسابقات بود، در اولین دیدار به حدی گرم برخورد کردند که اختلاف سنی حدود 25 ساله را فراموش و احساس کردم در حال صحبت با یک دوست قدیمی که سال ها او را ندیده ام، هستم. استاد عبایی با همه کسانی که حَشر و نَشر داشت در این حد برخورد می کرد و رفتار و اخلاق ایشان با همه به همین صورت بود.

دولتی تصریح کرد: دوره کوتاهی در دانشگاه قرآن و حدیث شهرری حضور داشتم و برخورد های استاد با دانشجویان را دیده بودم. استاد عبایی آنجا مدیر گروه زبان و ادبیات عربی بود؛ به حدی با جوانان و دانشجویان برخورد محبت آمیز داشت که فکر نمی کنم کسی از ایشان تندی یا برخورد ناملایم دیده باشد و این همان چیزی است که استاد خودشان می گفتند: «یاد گرفته اند، بزرگ تر ها را تکریم کنند و به کوچکتر ها رحم کنند» استاد نمونه عینی و عملی این حدیث بودند.

رافع العامری: راز ماندگاری استاد عبایی؛ ترکیب آداب دانی، علم و عشق

رافع العامری، قاری و داور بین المللی از کشور عراق نیز در وبینار بین المللی «یاد استاد» پس از بیان نحوه آشنایی خود با استاد عبایی گفت: در مسابقات مختلفی همراه استاد عبایی در گروه داوری حضور داشتم، شاید برای شما هم جالب باشد بدانید، اولین کسی که من را وارد عرصه داوری مسابقات کرد استاد عبایی بود.

العامری در ادامه به روحیه تعاون و همکاری استاد عبایی اشاره و اظهار کرد: استاد عبایی در هر جایی که وارد می شد، بیشترین همکاری را انجام می داد، ایشان یک شخصیت بی بدیل در عرصه علمی و قرآنی بود. سعه صدر استاد عبایی بسیار بالا بود. ایشان تسلط بسیار بالایی به زبان عربی داشت و همیشه یک جزوه و کتابچه در مورد موضوعات اعرابی و صرف و نحوی همراه خود داشت، این ویژگی دال بر روحیه تعلیم و تعلم استاد است.

العامری اظهار کرد: یکی از شاخصه های استاد عبایی تواضع و فروتنی بسیار زیاد ایشان بود. ایشان با گشاده رویی و خوش رویی تمام وارد جمع می شدند و همین ویژگی های استاد بود که باعث می شد، در هر جمعی مورد استقبال حاضران قرار گیرد.

حجت الاسلام قبادی: استاد عبایی شخصیتی جهانی در عرصه قرآن بود

حجت الاسلام والمسلمین هادی قبادی، مشاور ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی که در دهه هشتاد جزء مدیران قرآنی کشورمان بوده است، ضمن برشمردن برخی ویژگی های شخصیتی استاد عبدالرسول عبایی، وی را به عنوان یک چهره جهانی در عرصه قرآن معرفی کرد.

قبادی با تأکید بر اینکه تمامی کشور هایی که با مقوله مسابقات قرآن در ارتباط هستند با نام استاد عبایی آشنا بوده و ایشان را به عنوان یک استاد شاخص می شناسند، گفت: نکته دیگر بُعد اخلاقی و حُسن خُلق ایشان است. تمام دوستانی که از نزدیک با استاد عبایی در ارتباط بوده اند به این ویژگی استاد اذعان دارند. حُسن خُلق و سلوک و رفتار قرآنی استاد عبایی نشئت گرفته از تعلق ایشان به کلاس درس قرآن کریم و بالیدن در مکتب قرآن بوده است.

این مدیر امور قرآنی کشور در دهه هشتاد اظهار کرد: نکته دیگر بُعد علمی استاد عبایی است، ایشان تسلط بسیار بالایی در ابعاد مختلف قرآنی از ترجمه و مفاهیم و تفسیر قرآن تا مسائل تخصصی باب قرائت داشت. این استاد فقید یک شخصیت جامع بود که در قرائات مختلف تسلط داشت.

وی چهارمین ویژگی استاد عبایی را تسلط ایشان بر زبان عربی برشمرد و افزود: تسلط استاد بر زبان عربی باعث تسهیل ارتباط ایشان به عنوان رئیس هیئت داوران با داوران خارجی و بین المللی بود. در دورانی که استاد عبایی رئیس هیئت داوران بود، کار ها از این حیث خیلی راحت شده بود.

شاه میوه: فروتنی تا واپسین دم؛ ویژگی ماندگار استاد عبایی

غلامرضا شاه میوه، پیشکسوت قرآن کشور نیز در گفت و گو با ایکنا با اشاره به برخی ویژگی های استاد عبدالرسول عبایی گفت: خُلق خوش، میدان دادن به جوانان، نقدپذیری و فروتنی ارکان شخصیت ماندگار این استاد فقید بوده است.

وی افزود: معمولاً برخی اساتید در سنین میانسالی و سالمندی حوصله برخورد با افراد مختلف برای جذب بیشتر را ندارند، در صورتی که استاد عبایی در این زمینه یک استثناء بود. همیشه خنده روی لب های ایشان بود و در برخورد با افراد تبسم داشتند.

شاه میوه با اشاره به اینکه دومین ویژگی استاد عبایی میدان دادن به جوان تر ها بود، تصریح کرد: زمان ورود من به عرصه داوری مسابقات کشوری قرآن کریم در دوره ایشان بود، من برای اولین بار در سال 1373 و زمان برگزاری مرحله کشوری مسابقات قرآن به میزبانی استان سمنان به دعوت استاد عبایی وارد هیئت داوران شدم و این ورود را مدیون ایشان هستم. این موضوع نه فقط برای من که برای بسیاری از داوران جوان دیگر در آن زمان اتفاق افتاد.

علی  سرابی: استاد عبایی دانشمند متعهد نسبت به اهل بیت و انقلاب اسلامی بود

علی سرابی، دبیر انجمن خادمان قرآن کریم گفت: مرحوم عبدالرسول عبایی علاوه بر تسلطی که به زبان عربی، علوم قرآنی و معارفی داشتند، به عنوان فردی متعهد و متعصب نسبت به اهل بیت و انقلاب اسلامی در میان اغلب اساتید و پیشکسوتان قرآنی جهان اسلام شناخته می شد.

وی ادامه داد: شاید اغلب مردم در دهه های شصت و هفتاد به خاطر داشته باشند که جناب استاد عبایی در شبکه دو سیما هر هفته، بر پایه معارف و آیات قرآنی تدریس عربی داشتند؛ به هر حال ایشان تحصیل کرده دانشگاه اصول دین بغداد و از جمله شاگردان مرحوم علامه عسگری بودند که ریاست این دانشگاه نیز به عهده این علامه فقید بود.

سرابی تصریح کرد: مرحوم عبایی، فرد دانشمند و با تقوا، متعهد و متعصب نسبت به انقلاب اسلامی و اهل بیت (ع) بودند و با این وجود ارتباط بسیاری خوبی با اساتید و برجستگان قرآنی جهان اسلام در کشور های مختلف؛ چه در مصر و چه در دیگر کشور های اسلامی داشتند.

وی در پایان گفت: مرحوم عبایی به عنوان استادتمام حوزه قرائت قرآن در جهان اسلام شناخته شده هستند و علاوه بر این، باید به سجایای اخلاقی، ادب، متانت و شخصیت مستحکم اعتقادی ایشان نیز اشاره کرد و البته برجستگی های دیگر شخصیتی ایشان نیز همچنان ناشناخته باقی مانده که باید از سوی دوستان، شاگردان و همسنگران قرآنی ایشان بازگو شود.

حجت الاسلام حسینی: عبایی وحدت آفرین فعالان قرآنی بود

حجت الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز در مراسم یادبود استاد عبدالرسول عبایی، که روز 27 فروردین با حضور خانواده مرحوم و جمعی از پیشکسوتان و فعالان قرآنی در حسینیه الزهراء (س) مجتمع امام خمینی (ره) تهران برگزار شد، گفت: این استاد فقید به جهت دارا بودن خلق و خوی نیکو و زمینه ارتباطی مناسب، قهرمان وحدت آفرینی در میان فعالان قرآنی از مذاهب گوناگون اسلامی بود.

نماینده ولی فقیه در استان زنجان گفت: هر یک از ما که در این محفل حضور داریم و برای یادبود این استاد فقید گردهم آمده ایم، به نوعی معلم قرآن هستیم و جان و روحمان محل تجلی آیات قرآن است. خداوند پیش از آن که پیامبر اکرم (ص) را تعلیم دهنده قرآن معرفی کند، خود را به عنوان معلم قرآن معرفی کرده و آموزش قرآن را در سوره «الرحمن» حتی پیش از خلق انسان، ارجح دانسته است.

امام جمعه زنجان تصریح کرد: به فرض مقام معلمی قرآن که هر یک از ما دارای آن هستیم، اساس تجلی مرام انسانیت در هر یک از ما منوط به میزان بهره و حظی است که از قرآن می بریم؛ به همین دلیل است که خلقت انسان بعد از معرفی جایگاه واقعی قرآن به عنوان تجلی والای آفرینش مطرح می شود. شأن و مقام هر یک از ما به عنوان معلم و متعلم قرآن به میزان انطباق با قرآن است که شناخته می شود.

نماینده ولی فقیه در استان زنجان اظهار کرد: به جهت چنین خلق و خو و زمینه ارتباطی در وجود چنین استاد قرآنی بود که به حق می توان مرحوم عبایی را قهرمان وحدت آفرینی در میان فعالان قرآنی از مذاهب گوناگون اسلامی قلمداد کرد و به جهت دارا بودن این خصیصه و معامله ای که امثال ایشان با قرآن کرده اند، باید گفت که در روزگار حشر، قرآن با وجود بابرکت چنین اساتید و معلمان قرآنی است که تجلی پیدا می کند.

حیدر کسمایی: استاد عبایی به وظیفه خود در قبال قرآن و نظام اسلامی عمل کرد

حیدر کسمایی، پیشکسوت قرآنی کشورمان ضمن برشمردن برخی ویژگی های اخلاقی و شخصیتی استاد عبایی گفت: این استاد فقید به وظیفه خود در قبال قرآن کریم، امت و نظام اسلامی به خوبی عمل کرد.

این داور مسابقات قرآن با اشاره به اینکه سال ها همراه با استاد عبایی در عضویت شورای تحقیق و پژوهش مرکز طبع و نشر جمهوری اسلامی ایران بودیم، افزود: ایشان در زمینه چاپ و امور تحقیقی و پژوهشی قرآن کریم و همچنین رسم و ضبط و وقف و ابتدای مصحف شریف دارای تخصص بودند. همچنین در پژوهش های چند سال اخیر که از سوی مرکز طبع و نشر صورت گرفت یَد طولایی داشته است.

این پیشکسوت قرآنی کشورمان به حضور استاد عبایی در دانشگاه قرآن و حدیث و عضویت در هیئت علمی این دانشگاه اشاره و اظهار کرد: استاد عبایی در علوم قرآنی و به خصوص در صرف و نحو و بلاغت ادبی بسیار توانمند بود.

داور مسابقات بین المللی قرآن به بیان برخی ویژگی های استاد عبایی پرداخت و گفت: از ویژگی های بسیار بارز استاد عبایی که برای من درس بزرگی است، ولایت مداری و انقلابی بودن ایشان بود. استاد بسیار ولایی و تابع رهبر بودند. این ویژگی به ویژه در ارتباطاتی که با اساتید خارجی داشت، بسیار پررنگ تر بود.

سخنانی که با هم مرور کردیم، هر کدام پاره ای از تصویری بود که از استاد عبایی در ذهن و دل دوستداران او نقش بسته؛ تصویری که کامل نخواهد شد، مگر با مرور مکرر خاطرات، منش ها و میراث ماندگارش در پهنه فرهنگ و دیانت.

در روزگاری که کمبود نخبگانی در سطح استاد عبایی، بیش از همیشه احساس می شود، یادآوری راه و رسم بزرگانی مانند این استاد فقید، نه فقط ادای احترام به گذشته، که چراغی است برای امروز و فردای ما.

انتهای پیام