حکیمی که اشعارش متأثر از قرآن بود + فیلم

حکیم عمر خیام نیشابوری در 28 اردیبهشت سال 427 خورشیدی در نیشابور زاده شد، نام کامل او غیاث الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیام نیشابوری است که با نام هایی نظیر خیام نیشابوری، خیامی النیسابوری و خیامی نیز خوانده می شود. این دانشمند، ریاضی دان، ستاره شناس، فیلسوف شاعر رباعی سرای برجسته ایرانی در زمان سلجوقیان می زیست. با اینکه وی از نظر علمی جایگاه بالایی دارد و به او لقب «حجةالحق» داده اند، اما بیشترین شهرتش را در سطح جهان مدیون رباعیاتش است. رباعیات وی به بسیاری از زبان های زنده دنیا ترجمه شده است. ادوارد فیتزجرالد با برگردان رباعیات خیام به زبان انگلیسی نقش زیادی در شهرت وی در غرب دارد.

در کتاب های کهنی که به بیان زندگی خیام و کارهای وی پرداخته اند، اختلاف های بسیاری به ویژه در تاریخ تولد و مرگ وجود دارد. نخستین منبعی که به طور مفصل خیام را معرفی کرده است، چهار مقاله نظامی عروضی نوشته شده در حدود 550 قمری است. دومین زندگی نامه خیام توسط ابوالحسن علی بیهقی در 556 قمری در کتاب «تتمه صوان الحکمه» یا «تاریخ الحکما» نوشته شده است. نظامی عروضی و ابوالحسن بیهقی هر دو معاصر خیام بوده و او را از نزدیک دیده اند.

خیام در زادگاه خویش به آموختن علم پرداخت و نزد عالمان و استادان برجسته آن شهر از جمله «امام موفق نیشابوری» علوم زمانه خویش را فرا گرفت و چنان که گفته اند بسیار جوان بود که در فلسفه و ریاضیات تبحر یافت. خیام در سال 461 هجری نیشابور را به قصد سمرقند ترک کرد و در آنجا تحت حمایت و سرپرستی «ابوطاهر قاضی القضات» سمرقند، کتابی درباره معادله های درجه سوم با نام رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله به زبان عربی نوشت. از آنجا که با خواجه نظام الملک طوسی رابطه ای نیکو داشت، این کتاب را پس از نگارش به خواجه تقدیم کرد. فقه را در میانسالی در محضر امام موفق نیشابوری آموخت و حدیث، تفسیر، فلسفه، حکمت و ستاره شناسی را فرا گرفت.

با همه این ها شهرت عمده خیام به سبب رباعیات اوست. معلوم است که خیام پرگویی را دوست نمی داشته است، نه به تألیف کتاب های مفصل علاقه نشان داده و نه به سرودن اشعار مفصل پرداخته است. احتمال دارد به سبب اشتغال به فلسفه و ریاضی پرداختن به شاعری را برازنده خود نمی دانسته و در مآخذ قدیم هم شهرت او به سبب شاعری وی نیست. خیام در جبر و مقابله پژوهش های ارزنده ای دارد و در طب و نجوم نیز سرآمد دوران خود بوده و شاهزاده سلجوقی را که به مرض آبله گرفتار آمده بود، درمان کرده است.

برخی نوشته اند وی فلسفه را مستقیماً از زبان یونانی فرا گرفته بود. شماری از تذکره نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خوانده اند. صحت فرضیه شاگردی خیام نزد ابن سینا بسیار بعید است، زیرا از لحاظ زمانی با هم تفاوت زیادی داشته اند. خیام در جایی ابن سینا را استاد خود می داند، اما این استادی ابن سینا جنبه معنوی دارد. پس از این دوران، خیام به دعوت سلطان جلال الدین ملک شاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک به اصفهان رفت تا سرپرستی رصدخانه اصفهان را بر عهده گیرد. یکی از برجسته ترین کارهای او را می توان اصلاح گاه شمار ایران دانست. او 18 سال در اصفهان سکونت داشت. در همین سال ها (456) مهم ترین و تأثیرگذارترین اثر ریاضی خود را با نام «رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس» نوشت که در آن خطوط موازی و نظریه نسبت ها را شرح می دهد.

به مدیریت او زیج ملک شاهی تهیه می شود و در همین سال ها (حدود 458) طرح اصلاح تقویم را تنظیم می کند. خیام گاه شمار جلالی یا تقویم جلالی را تدوین کرد که به نام جلال الدین ملک شاه مشهور است، اما پس از مرگ ملک شاه این گاه شماری تداوم نیافت. در این دوران خیام به عنوان اختربین در دربار خدمت می کرد، هرچند به اختربینی اعتقادی نداشت. به دلیل آشوب ها و درگیری های ناشی از این امر، مسائل علمی و فرهنگی که قبلاً از اهمیت خاصی برخوردار بود به فراموشی سپرده شد.

پس از درگذشت ملک شاه و کشته شدن نظام الملک، خیام مورد بی مهری قرار گرفت و کمک مالی به رصدخانه (زیج) قطع شد. نبود توجه به امور علمی دانشمندان و رصدخانه، خیام را بر آن داشت اصفهان را به قصد خراسان ترک کند. بعد از سال 479 خیام اصفهان را به قصد اقامت در مرو، پایتخت جدید سلجوقیان، ترک کرد. وی باقی عمر خویش را در شهرهای مهم خراسان به ویژه نیشابور و مرو گذراند؛ در آن زمان مرو یکی از مراکز مهم علمی و فرهنگی دنیا به شمار می رفت و دانشمندان زیادی در آن حضور داشتند. بیشتر کارهای علمی خیام پس از مراجعت از اصفهان در این شهر جامه عمل به خود گرفت.

var player = videojs('player_132939_3880771',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3880771',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی (function() { const embedHtml = ' ' + ' ' + ' ' + ' '; const videoTextAreaId = "videoTextArea_3880771"; const videoCodeBtnId = "videoCodeBtn_3880771"; const videoCodeBtn = document.getElementById(videoCodeBtnId); videoCodeBtn.addEventListener('click', function() { if (document.getElementById(videoTextAreaId).innerText.trim() === "") { document.getElementById(videoTextAreaId).innerText = embedHtml; } }); })(); انتهای پیام