کاهش تولید یا افزایش سودجویی؟ راز گرانی سیمان چیست؟

به گزارش مشرق ، طی چند روز اخیر شرکت های سیمانی با انتشار یا افشای اطلاعیه ای در سامانه کدال نسبت به آثار و تبعات برقراری محدودیت برق شفاف سازی کردند.

هرچند این فرایند یک رویه قانونی به شمار می رود و ضروری است شرکت ها اطلاعات مهم و تأثیرگذار بر فرایند تولید را به اطلاع سهام داران برسانند، اما با انتشار این اطلاعیه ها یک جنجال رسانه ای تمام عیار (شبه پروژه) نیز عمدتاً در شبکه های اجتماعی شکل گرفت که ترکش های آن خیلی زود به بازار هم رسیده است، به طوری که با انتشار این اخبار قیمت سیمان در بازار به شدت ملهتب شده و ارقام نجومی از سوی فروشندگان اعلام می شود.

پرواضح است در شرایط فعلی اقتصاد ایران که با ناترازی های ساختاری و چالش های مزمن مواجه بوده نمی توان انتظار داشت ناترازی انباشته شده 8 تا 10 سال اخیر در مدت زمانی کوتاه حل شود، اما به نظر می رسد علاوه بر اینکه مجموعه دولت باید در موضوع مدیریت عرضه و مصرف برق چابکی از خود نشان دهد، ضروری است واکنش های هیجانی و رسانه ای پیرامون قطعی برق نیز مدیریت شود؛ چراکه این واکنش های هیجانی بیش از آنکه کمکی به حل مسئله کند، فضای روانی جامعه را ملتهب خواهد کرد که یکی از آثار آن در موضوع سیمان با جهش عجیب وغریب قیمت ها در روزهای اخیر رخ داد.

کاهش 2 درصدی تولید سیمان در سال 1403

بدون تردید افشای اطلاعات مطابق با قوانین بورس امری ضروری و قانونی است اما زمانی که این افشاگری ها به شکل غیرشفاف و همراه با تحلیل های هیجانی منتشر می شوند، نه تنها شفاف سازی صورت نمی گیرد، بلکه اعتماد عمومی به بازار تضعیف می شود.

انتشار خبرهایی مبنی بر کاهش تولید سیمان و در کنار آن رشد صعودی قیمت ها به فضای نااطمینانی و گمانه زنی های نادرست دامن می زند.

اینکه امسال سال سختی برای بخش صنعت بوده، موضوع قابل انکاری نیست اما در شرایط ناترازی چشمگیر تولید آن طور که فعالان صنعت سیمان می گویند در سال 1403 کاهش نیافته است. اخیراً علی اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در گفت وگو با رسانه ها گفت: «در چالش ناترازی انرژی ما کاهش تولید را تجربه می کنیم.»

وی ادامه داد: «در 1403 تولید سیمان نسبت به 1402 کاهش 4 میلیون تنی را تجربه کرده است. اما براساس داده های وزارت صمت نیز میزان تولید سیمان در کشور در 11 ماهه نخست سال 1402 حدود 65.5 میلیون تن اعلام شده که این عدد در بازه زمانی مورد بحث در سال 1403 به 64.5 میلیون تن رسیده است.»

لازم به یادآوری است که در سال گذشته با وجود قطعی های گسترده برق، تولید سیمان کمتر از 2 درصد کاهش یافته است.

نوسان عجیب: قیمت هر کیسه از 140 تا 320 هزار تومان!

افزایش قیمت سیمان در روزهای اخیر و افشای اطلاعات از سوی شرکت ها درخصوص قطعی برق در فضای رسانه ای و فضای مجازی کشور موجی از نگرانی ها را در میان فعالان بازار و مردم ایجاد کرده است.

انتشار گسترده قیمت هایی متفاوت و گاه عجیب برای هر کیسه سیمان نشان می دهد بازار به شدت از جنجال رسانه ای تأثیر گرفته و دچار نوسان شده است. برای مثال درحالی که قیمت عمده هر کیسه سیمان تیپ 2 تهران را شرکت های توزیع کننده بین 140 تا 150 هزار تومان اعلام می کنند، اما گزارش هایی از فروش همان محصول تا 320 هزار تومان نیز منتشر شده است.

حتی مواردی دیده شده که سیمان در بازار خرده فروشی تا 270 هزار تومان هم قیمت گذاری شده است. این اختلاف فاحش در قیمت ها نه تنها به آشفتگی بازار دامن زده بلکه امکان برنامه ریزی را از مصرف کنندگان، سازندگان و پیمانکاران سلب کرده است.

درنهایت اینکه صنعت سیمان یکی از ارکان اصلی توسعه و ساخت وساز در کشور بوده و هرگونه اختلال در زنجیره تأمین آن، اثرات دومینوواری بر بخش های دیگر اقتصادی خواهد داشت.

از این رو انتظار می رود که دستگاه های نظارتی، رسانه ها، فعالان اقتصادی و تصمیم گیران دولتی با نگاهی واقع گرایانه و مسئولانه از تحریک بازار پرهیز کرده و زمینه را برای ثبات نسبی در این بخش حیاتی فراهم کنند.

افشای اطلاعات اگر با شفافیت، دقت و به دور از هیجان صورت گیرد می تواند به بهبود شرایط کمک کند؛ اما زمانی که این فرایند به ابزاری برای تشویش اذهان تبدیل شود نه تنها صنعت بلکه کل اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

افزایش 130 تا 150 درصدی قیمت در یک سال

در مقایسه قیمت سیمان بین اردیبهشت 1404 و اردیبهشت 1403 شاهد افزایش های چشمگیری در قیمت ها هستیم. قیمت اکثر انواع سیمان نسبت به سال گذشته افزایش زیادی داشته است؛ به طوری که برخی محصولات حدود 130درصد تا 150درصد افزایش قیمت را تجربه کرده اند.

برای مثال قیمت سیمان ساوه 50 کیلویی (تیپ 2) طی یک سال اخیر 146 درصد، سیمان پاکتی فارس 133 درصد، سیمان پاکتی آبیک (تیپ 2) 118 درصد و این میزان برای سیمان پاکتی آباده و سیمان خاکستری 50 کیلویی نی ریز به ترتیب 115 و 102 درصد بوده است.

این جهش ها ممکن است به دلیل نوسانات اقتصادی، افزایش هزینه های تولید و یا مشکلات در تأمین عرضه باشد. در عین حال، برخی سیمان ها مانند سیمان سفید 40 کیلویی لار و سیمان پاکتی فیروزآباد تغییرات کمتری داشته اند.

رشد قیمت 15 برابری سیمان از سال 1397 تا 1403

افزایش قیمت سیمان البته مسئله ای تازه نیست. بررسی روند قیمت ها از سال 1397 تاکنون نشان می دهد که قیمت عمده سیمان در این مدت از میانگین قیمت 170 هزار تومان به ازای هر تن در سال 97 به بیش از 2 میلیون و 600 هزار تومان در سال 1404 افزایش یافته است.

این اعداد حاکی است که در همین بازه زمانی 7 ساله، نرخ سیمان حدود 15 برابر افزایش قیمت داشته، درحالی که قیمت دلار در همین بازه، با رشد 6.4 برابری مواجه بوده است.

اگر در نظر بگیریم که نرخ ارز به صورت مصنوعی و با دخالت دولت کنترل می شود باز هم این افزایش 15 برابری قیمت سیمان را نمی توان تنها به تورم عمومی یا نرخ دلار نسبت داد. یکی از مهم ترین نکاتی که باید به آن توجه داشت، تفاوت فاحش میان قیمت عمده و خرده فروشی است.

گزارش هایی از وجود اختلاف 100 هزار تومانی بین قیمت عمده و قیمت خرده در بازار منتشر شده است. چنین فاصله ای در یک کالای صنعتی پایه حاکی از نبود نظارت دقیق بر بازار و وجود واسطه گری های گسترده است. این شرایط زمینه ساز سفته بازی در بازار سیمان شده و انگیزه سودجویی در کوتاه مدت را افزایش داده است.