کارنامه مسکن ملی و تایید عملکرد وزیری که "وعده فروشی" نمی کند

به گزارش ایرنا، در این فیلم خانمی از فروش طلاهایش برای تامین 40 میلیون تومان ودیعه اولیه دریافت مسکن ملی می گوید؛ خانم دیگری از زمین های بدون زیرساختی گلایه مند است که پاتوق معتادین شده است و ….

در این زمینه نسرین وزیری مشاور وزیر راه و شهرسازی به ایرنا گفت: این همان دلایلی است که سبب شده سامانه جامع طرح های حمایتی مسکن، دیگر ثبت نام عمومی نداشته باشد و فقط در شهرهای کوچکی که زمین آماده سازی وجود دارد، برای ثبت نام از متقاضیان باز باشد.

وی افزود: در شرایطی که فقط تقاضای 400 هزارنفر از ثبت نام کنندگان واجد شرایط، به وام بانکی وصل شده و تقاضای 400 هزار نفر دیگر در انتظار تامین منابع مالی از سوی بانک هاست و نزدیک به چهار میلیون نفر هم در انتظار هستند، باز کردن سامانه ثبت نام مسکن، جز مطول کردن صف انتظار و امید واهی به مردم چه فایده ای دارد؟ آن هم در شرایطی که وزارتخانه های نفت و نیرو توان تامین گاز و آب و برق واحدهای جدید را ندارند و حداقل زیرساخت ها فراهم نیست.

برپایه این گزارش، «توقف ساخت مسکن حمایتی در دوره وزارت صادق»، از جمله ادعاهای منتقدان در ماه های اخیر بوده است؛ این در حالی است که وزیر راه و شهرسازی در سفرهای استانی مختلف، هم برای ساخت مسکن ملی کلنگ زنی کرد (مثلا در جزیره بوموسی)، هم از روند پیشرفت آن بازدید کرده و بر ضرورت ایجاد امکانات روبنایی در حین ساخت مسکن تاکید کرد (مثلا در سیستان و بلوچستان)، هم واحدهای ساخته شده را افتتاح کرد (مثلا در جنوب تهران) و هم کلید واحدها را به مالکان تحویل داد (مثلا در خراسان شمالی و جنوبی).

در این زمینه مشاور وزیر راه خاطرنشان کرد: وقتی عملکرد وزیر نشان داد ساخت مسکن‎ های حمایتی متوقف نشده است، اعتراض به وی از منظر دیگری مطرح شد؛ این بار به دلیل «بسته بودن سامانه ثبت نام نهضت ملی مسکن».

وزیری یادآور شد: نکته تعجب برانگیز ماجرا در این اعتراض، آنجاست که این سامانه از زمان وزیر پیشین و در دولت شهید رئیسی بسته شده است.

وی ادامه داد: فرزانه صادق و معاون مسکن او بارها و بارها علت این مساله را در کمیسیون های تخصصی، نشست با مجامع نمایندگان استانی، صداوسیما و دیگر رسانه های کشور تشریح کردند که «از میان حدود یک میلیون و 100 هزارنفری که در این سامانه برای مسکن ثبت نام کرده اند، فقط 400 هزار نفر به سیستم تسهیلات بانکی متصل شده اند و منابع مالی مکفی برای دیگر متقاضیان تامین نشده است.

وزیری تصریح کرد: از این رو ثبت نام مجدد از مردم، فقط صف متقاضیان را بلندتر و حجم مطالبات بی پاسخ و نارضایتی عمومی را افزایش می دهد»؛ نارضایتی ای که متوجه سرمایه اجتماعی کلیت حاکمیت است و دولت سیزدهم و وزیر سابق نیز به همین دلیل این سامانه را بستند.

گذری بر مراحل مختلف ثبت نام عمومی سامانه نهضت ملی مسکن

برپایه این گزارش، «سامانه ثبت نام نهضت ملی مسکن» اخیرا به عنوان یکی از محورهای استیضاح وزیر راه و شهرسازی مطرح شده است؛ سامانه‎ ای که استیضاح کنندگان می‎ گویند فرزانه صادق آن را بسته است، اما بررسی ها حاکیست از زمان "مهرداد بذرپاش" وزیر سابق راه و شهرسازی این سامانه بسته بوده و ربطی به این دولت و وزیر کنونی ندارد.

برپایه گزارش های این وزارتخانه، ثبت نام متقاضیان مسکن ملی از دی ماه سال 1398 آغاز و در هشت مرحله ثبت نام از متقاضیان انجام شد که مرحله هشتم ثبت نام در تاریخ 15 شهریورماه 1401 و در دوران وزارت مرحوم "رستم قاسمی" بوده و از آن زمان تا کنون به دلیل کمبود زمین آماده سازی شده برای ساخت مسکن، ثبت نام عمومی متوقف شده و فقط در برخی شهرهای کوچک ادامه یافته است.

این در حالی است که بیشترین ثبت نام مربوط به مرحله ششم و از تاریخ 18 مرداد 1400 و در دوره وزارت مرحوم رستم قاسمی آغاز شد که در این فاز امکان ثبت نام در بیش از یک هزار شهر فراهم شد.

در آن مقطع با صدور بخشنامه ای از سوی وزیر وقت، دو شرط مهم یعنی «داشتن پروانه ساخت» برای زمین های واگذاری و «تأهل» برای متقاضیان حذف شد. همین موضوع باعث شد تا استقبال بی سابقه ای از این مرحله انجام شود و حدود چهار میلیون نفر ثبت نام کنند.

با این حال، زمین هایی که فاقد پروانه ساخت بودند، بعدها در دریافت تسهیلات بانکی با مشکلات جدی مواجه شدند و برخی از این پروژه ها هنوز هم موفق به اخذ وام نشده اند.

همچنین، فازهای هفتم و هشتم ثبت نام به ترتیب در تاریخ های 15 تیر 1401 و 15 شهریور 1401 انجام شد که در کمتر از 300 شهر (تقریباً 2 تا سه شهر کوچک در هر شهرستان) امکان ثبت نام فراهم بود که در مجموع، در این دو فاز حدود 650 هزار نفر ثبت نام کردند.

دلیل اصلی این محدودیت، عدم امکان تامین زمین، چالش های تأمین آب، خدمات زیربنایی، آماده سازی و همچنین عدم اعطای تسهیلات بانکی عنوان شده است.

از شهریور 1401 به بعد به دلیل کمبود زمین و وجود متقاضیان در صف انتظار، ثبت نام سراسری جدیدی انجام نشده است.

بر این اساس، از ابتدای طرح های مسکن ملی تاکنون، حدود 6 میلیون و 700 هزار خانوار متقاضی ثبت نام کرده اند. اما پس از پالایش، فقط یک میلیون و 500 هزار نفر واجد چهار شرط قانونی برای دریافت مسکن شناخته شدند. از میان این افراد نیز، حدود 840 هزار متقاضی “موثر” (افرادی که حداقل 40 میلیون تومان آورده اولیه پرداخت کرده اند، یا تحت پوشش نهادهایی چون کمیته امداد، بهزیستی و بسیجیان معسر هستند) شناسایی شده اند که برای آن ها زمین یا پروژه در سامانه TEM تخصیص یافته است.

به عبارتی، با گذشت بیش از پنج سال از اجرای طرح اقدام ملی و نهضت ملی مسکن، سیستم بانکی کشور فقط برای حدود 454 هزار واحد قرارداد تسهیلاتی منعقد کرده که از این میزان، 91 هزار قرارداد در هشت ماهه ابتدایی دولت چهاردهم نهایی شده است.

در شرایطی که آماده سازی زمین مناسب برای ساخت مسکن شامل ایجاد معابر، تأمین زیرساخت هایی چون آب، برق، گاز، فضاهای عمومی (مدرسه، مسجد، کلانتری، مرکز بهداشت، فضای سبز و…) می شود، هزینه ای افزون بر 600 میلیون تومان برای هر واحد برآورد شده است. همچنین حدود 650 میلیون تومان تسهیلات بانکی نیز برای هر واحد در نظر گرفته شده است.

بنابراین، برای 840 هزار واحد تعهد ایجاد شده، در مجموع حدود یک هزار همت منابع دولتی مورد نیاز است.

در حال حاضر نیز معاونت های مسکن و ساختمان، و شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی با بازنگری در شیوه تأمین اراضی، از همه ادارات کل راه و شهرسازی استان ها خواسته اند تا زمین های آماده سازی شده با ظرفیت های موردنیاز را شناسایی و معرفی کنند.