کارگر، موتور محرک جامعه اسلامی است

در فرهنگ اسلامی کار و تلاش مانند مجاهدت در راه خدا، ارزشمند و مقدس شمرده شده است؛ خبرنگار ایکنا از قزوین به مناسبت روز کار و کارگر با حجت الاسلام والسملمین عبدالحمید نعمتی، رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات شرعی استان قزوین و کارشناس مسائل تربیتی و فرهنگی گفت وگویی کرده است که در ادامه آن را می خوانیم.

ایکنا_ در خصوص فرهنگ کار در قرآن بفرمایید؟

در قرآن کریم بهترین و صریح ترین آیه ای که انسان را به سعی و تلاش دعوت می کند آیه 39 سوره نجم «وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَیٰ؛ و اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده [هیچ نصیب و بهره ای] نیست» است. ما با پیوند روح و جسم در ارتباط هستیم روح قسمت الهی و جسم قسمت حیوانی بدن است؛ جسم علاقه دارد دنبال آسایش باشد چون جنسش سکون است، از سویی دیگر جنس روح، الهی است و ما از جانب خالق خلق شدیم. خداوند در آیه 72 سوره ص فرموده است «نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی؛ از روح خود در او دمیدم» برای همین انسان دنبال سعی و کوشش و خلاقیت است. هر چقدر ما روحیه الهی پیدا کنیم به خداوند متعال نزدیک شویم سعی و کوشش ما بیشتر و استراحتمان کمتر می شود. وقتی خداوند خیر کسی را بخواهد خواب او کم و در مقابل تلاشش افزایش می یابد.

ایکنا_ کار در اسلام چه جایگاهی دارد؟

پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) بسیار اهل کار بودند. پیامبر(ص) فرمودند «ملعون است جوانی که خودش را مانند پیرمردها کند، دوست ندارم جوانی را ببینم مگر در دو حالت یا در حال کار و فعالیت یا در حالت مطالعه و دانش افزایی». در جایی دیگر نیز فرمودند «کسی که برای کسب روزیِ خانواده اش زحمت بکشد، مانند مجاهد در راه خداست».

کار جوهره انسان است که تمام موارد مطرح شده جایگاه والای کار را برای انسان می رساند؛ در اسلام دو عقل معاش و عقل معاد تعریف می شود که یک بخش از عقل معاش شامل مدیریت مالی و درآمدزایی است. سرزمینی که آب و خاک داشته باشد و در فقر به سر ببرد ملعون است، وقتی که خداوند متعال ابزار کسب معاش را داده و از آن استفاده نکنیم مردم آن سرزمین از رحمت خداوند به دور خواهند بود. عقل معاش یعنی توانایی کسب درآمد و توانایی مدیریت در مصرف داشته باشیم. خداوند در سرزمین های اسلامی منابع زیادی را به مسلمانان داده است اما اکثر کشورهای مسلمان فقیر هستند برای همین مورد لعن خداوند قرار خواهند گرفت چون از منابع خود استفاده نمی کنند.

ایکنا_ اخلاص در کار چقدر مهم است؟

حضرت علی(ع) فرموده «برای دنیایت چنان باش که گویی جاویدان خواهی ماند و برای آخرتت چنان باش که گویی فردا می میری» این حدیث بدان معناست که برای دنیا و دلبستگی به آن کار نکنیم چون درآمد ما را از یک مخلوق دیگر مستغنی می کند بنابراین باید کار کنیم. امام باقر(ع) در گرمای مدینه باغ بیل می زدند یکی از افراد کم معرفت سراغ ایشان آمدند و گفتند اجداد شما دنیاپرست نبودند شما در این گرمای ظهر خودتان را برای دنیا خسته نکنید و به عبادت مشغول شوید» امام باقر(ع) فرمودند «ای مرد من در گرمای ظهر فعالیت و تلاش می کنم تا نانی حلال به دست آوردم از آن بهتر این است که دست نیاز به سوی تو دراز کنم».

فرهنگ کار نه برای دنیاطلبی بلکه ذخیره دنیاست؛ فرهنگ کار برای این است که انسان کرامت خود را حفظ کند و برای مال دنیا و احتیاجات مادی در مقابل مخلوقی مثل خود دستش را دراز نکند. کار برای این است عزت خود را حفظ کرده و برای حفظ آبرو و ارزش انسانی خود فعالیت کنیم.

با مشخص شدن ارزش کار، ارزش کارگر نیز معلوم می شود، در حقیقت کارگر سرباز در راه خداست، اگر کسی در راه کار برای کسب روزی حلال از دنیا برود شهید خواهد بود، وقتی کسی برای خانواده و حفظ آبرو و کسب روزی تلاش کند حکم مجاهد فی سبیل الله و شهید را خواهد داشت.

کارگر، موتور محرک جامعه اسلامی است، در اسلام کسی که کار نمی کند و سستی و کاهلی دارد مورد لعن قرار گرفته است که این نشان از جایگاه والای کار دارد و کسی که کار می کند مشمول رحمت خداوند قرار گرفته و کسی که کار نمی کند مورد لعن خداوند قرار می گیرد.

کسی نزد حضرت علی(ع) آمد و گفت برادری دارم که در منزلش نشسته و مشغول عبادت است و خرج خانه خود را بر گردن من انداخته و گفته من می خواهم مثل امیرالمؤمنین باشم، علی(ع) فرمودند برادرت را بیاور، بعد از آمدن برادر به او گفت من که امام تو هستم برای تأمین مایحتاج خانواده ام تلاش و کوشش می کنم و این کذب است که تو با این روش می خواهی شبیه من شوی.

امام صادق(ع) فرمودند کسی که خود را برای روزی خانواده اش به زحمت می اندازد و کار می کند مانند رزمنده ای است که در راه خدا می جنگد. عبادت هفتاد جزء دارد که 69 جزء آن در کسب حلال است. برای همین اسلام بسیار به کار توصیه کرده است. در دنیای اسلام کارگر به معنای بیل و کلنگ بردست گرفتن نیست، بلکه فعالیت و تلاش در هر عرصه ای کار محسوب شده و فواید خود را دارد؛ قطعاً پیشرفت یک جامعه در گرو فعالیت است.

غرب به دنبال این است که فرهنگ غنی کار را از ما بگیرد، در غرب و حتی برخی از کشورهای شرقی مانند چین، ژاپن و کره بیش از 7 ساعت کار مفید انجام می دهند که این باعث پیشرفت آنان می شود؛ خداوند وعده داده است کسی که فعالیت می کند پاداش خواهد گرفت و کسی که فعالیت نداشته باشد ضربه خواهد خورد.

ایکنا_ چرا فرهنگ کار و تلاش امروز در بین نوجوانان کمرنگ شده است؟

گاهی می بینیم جوانی از روی ناآگاهی می گوید من 5 هزار متر در فضای مجازی زمین یا آپارتمان دارم، این تخیلات انسان کار شیاطین و شیطان صفتان است، در حقیقت غرب به دنبال گسترش چنین تفکری است و متأسفانه والدین این فرزندان مقصر هستند، بخشی از این والدین از فعالیت و کار و تلاش خسته هستند و آن را به فرزندان خود القا می کنند و می گویند ما کار کردیم چه شد؟ بنابراین ایجاد منفی نگری فرزندان را به سمت فضای مجازی سوق می دهد.

همچنین تک فرزندی و کم جمعیت بودن خانواده ها باعث می شود فرزندان با فضای مجازی مأنوس باشند و از فضای حقیقی کار و تلاش دور شوند بنابراین بعید نیست این فرزندان به سمت فضای مجازی گرایش پیدا کنند و کار و تلاش را تنها در این فضا ببینند. فرهنگ کار، فرهنگ تولید ملموسی است که در زندگی بشر مورد استفاده قرار می گیرد، اگر دانه گندمی بکاریم این دانه به نانی تبدیل خواهد شد که نیازهای انسان را مرتفع خواهد کرد.

سوق دادن جامعه به سمت درآمدهای کاذب یکی از سیاست‎ها و سیاست گذاری های غلطی است که گاهی حاکمیت نیز به آن دامن می زند بنابراین نباید فقط انگشت اتهام را به سمت نسل جوان دراز کنیم چون بخشی از آن به عملکرد منفی خانواده و سیاستگذاران حوزه مالی بازمی گردد البته بخشی هم تربیت نادرست و بخش دیگری هم آموزش هایی است که در جامعه باید به نسل نوجوان داده شود؛ این ها حلقه های مفقوده به هم پیوسته هستند که حاصل آن یک نوجوان تخیلی خواهد بود چون نوجوان تمام زندگی خود را در فضای مجازی سپری می کند.

در مدارس برخی از کشورها در فضای مدرسه محل کشت قرار دادند و دانش آموز وقتی صبح به مدرسه می رود باید به کشت خود رسیدگی کند، پس از ساعات درس، مدرسه ناهار ظهر را از محل کشت دانش آموزان تهیه می کند، اینگونه دانش آموزان حاصل دسترنج خود را می خورند و این یک تربیت عینی، ملموس و عملیاتی است که این موارد در آموزش ما جایگاهی ندارد و طبیعی است که دانش آموزان ما با کار ارتباط برقرار نکنند.

مجموعه ای از افعال و رفتارها باعث شده است فرزندان ما امروز سراغ این نوع نگرش بروند اگر این ها اصلاح شوند فرزندان اصلاح خواهند شد چون آنان تربیت پذیر هستند؛ نسل جدید نسل خوبی است و بخشی از ایراد به بزرگسالان بازمی گردد.

انتهای پیام