سه گانه ای برای معرفی موزه خیابان ولیعصر(عج) تهران

به گزارش ایکنا از اصفهان، هشتمین نشست از سلسله نشست های «حافظه و شهر» با موضوع «ملاقات موزه و شهر: خوانش تجربه موزه خیابان ولیعصر(عج) (تهران)» عصر روز گذشته، 22 اردیبهشت ماه به مناسبت روز موزه و میراث فرهنگی، در موزه تاریخ شهرداری اصفهان برگزار شد.

در این نشست، عقیل بهرا، کارشناس ارشد معماری به بیان سه تجربه مشخص از موزه های لوور، معصومیت و خیابان ولیعصر(عج) به صورت مصداقی پرداخت تا تعریفی از موزه روایت محور ارائه دهد که موزه خیابان ولیعصر(عج) تهران و موزه تاریخ شهرداری اصفهان از نمونه های آن در ایران است و سپس اظهار کرد: بخش اول صحبت های من درباره موزه لوور است و «شیئی برای روایت» نام دارد. لوور، مشهورترین موزه جهان دارای 38 هزار اثر هنری است که سالیانه حدود 10 میلیون نفر از آن بازدید می کنند.

شیئی برای روایت

وی به سنگی چهار هزار ساله در بخش بین النهرین موزه لوور اشاره کرد که دارای حکاکی های نارامسین، از جمله فرمانروایان اکدی است و گفت: نارامسین 36 سال به حکومت پرداخت و در این مدت، تمام جهان شناخته شده زمان خود را فتح کرد تا نامش را قهرمان چهار گوشه جهان بگذارد؛ سپس این لوح را بعد از پیروزی بر لولوبیان، ساکنان مناطق زاگرس امروزی ساخت که هزار سال در شهر بابل نمایش داده شد.

عضو مؤسس موزه خیابان ولیعصر(عج) تهران ادامه داد: بعد از آن، 1200 سال پیش از میلاد مسیح، مردی به نام شُترک ناهونته از سرزمین ایلام پیدا شد و بابل را فتح کرد تا قلمرو ایلامیان را گسترش دهد. او به جمع آوری سنگ های یادمان علاقه داشت؛ بنابراین سنگ های بسیاری از جمله کتیبه نارامسین که بخشی از آن را هم تخریب کرده بود، به معبد خود در شهر شوش منتقل کرد؛ درواقع کتیبه نارامسین قبل از قرارگرفتن در موزه لوور، چهار هزار سال شیء موزه ای بوده است.

وی با بیان اینکه کلمه موزه از معبد گرفته شده است، تصریح کرد: موزه، معبدی بوده که الهه های موز، مظاهر الهام در آن قرار داشتند؛ به این ترتیب کتیبه نارامسین هزار سال در بابل، 600 سال در شوش و سپس هزار سال در شهر شوش زیر خاک قرار داشت تا اینکه ژاک دومورگان، باستان شناس و حفار فرانسوی به ایران آمد. او مهندس معدن بود و با موزه لوور قرارداد داشت تا اشیای تاریخی برای آن پیدا کند. حفاری هایی که دومورگان برای یافتن کتیبه نارامسین در شوش انجام داده، بسیار عظیم و غم انگیز است.

بهرا با بیان اینکه دومورگان در نهایت کتیبه نارامسین را در شوش یافت، اظهار کرد: حدود 80 سال بعد از تأسیس موزه لوور، کتیبه نارامسین به آنجا منتقل شد و حدود 150 سال به یکی از 38 هزار شیء بسیار دیدنی موزه تبدیل شده است. روایت ما در این نقطه درباره موزه ای که اشیا به آن ارزش می دهند، به پایان رسید.

روایتی برای اشیاء

وی بخش دوم روایت خود را «روایتی برای اشیا» نامید و این بخش را با خوانش جمله آغازین رمان موزه معصومیت، نوشته اورهان پاموک، این گونه آغاز کرد: سخنان آقای فیضی در خصوص لحظه بود، این رمان و موزه معصومیت نیز با موضوع لحظه در سال 2005، به طور همزمان شکل گرفتند. از اینجا به بعد، همه نقل قول هایی که دارم، از مصاحبه های این نویسنده، از زمان افتتاح موزه تا سال 2020 است.

این دانش آموخته معماری ادامه داد: اگر هنگام ورود به موزه معصومیت، سر بچرخانیم، با دیواری مملو از ته سیگار روبه رو می شویم، به طوری که حدود چهار هزار ته سیگار روی این دیوار چسبانده شده است که زیر هر کدام، برچسبی از یک لحظه قرار دارد. به گفته پاموک، همه سیگارهایی که افسون کشیده، در موزه معصومیت جمع آوری شده؛ زیرا هر سیگار دودکردنی، نشان گر لحظه ای ست که به ژستی بدنی تبدیل شده است.

وی با اشاره به ماجرای عشق میان کمال و افسون در رمان معصومیت توضیح داد: هر چیزی در موزه معصومیت نشان دهنده لحظه ای از داستان این عشاق است. با این دیدگاه، هر شیء یادآور یک لحظه است. موزه معصومیت از اشیای گوناگونی که آقای پاموک از عتیقه فروشی ها جمع آوری کرده، پر شده و در ویترین قرار گرفته است. علت تأثیرگذاربودن اشیا در موزه، به حسی که از آن ها می گیریم، بازمی گردد.

بهرا اظهار کرد: پاموک دوست داشت هنگام نوشتن رمان و طراحی موزه، رمان را نیز مانند کاتالوگ های موزه بنویسد. در این موزه، در کنار هر شیء یادداشت کوچکی قرار دارد. از نظر پاموک، یک اثر ادبی در بازه زمانی مشخص و یک اثر هنری در مکان مشخصی شکل می گیرد؛ بنابراین هنگامی که مکان پایه بودن اثر هنری و زمان پایه بودن اثر ادبی را در کنار هم قرار می دهیم، باعث ایجاد شیء بودگی اثر می شود که حامل زمان و مکان مشخص است.

وی تصریح کرد: پاموک موزه را در سال 2012 افتتاح کرد و دوست دارد تا زمان مرگ به این موزه اشیای جدیدی اضافه کند. معمولاً هیچ کس اشیای زندگی روزمره خود را نگه نمی دارد و پیداکردن این اشیا از سمساری ها برای پاموک بسیار دشوار بوده است. اکنون در سال 2025 موزه به انبوهی از اشیا، لحظه ها و خاطرات تبدیل شده است.

موزه ای برای روایت شهر

عضو مؤسس موزه خیابان ولیعصر(عج) تهران گفت: ما موزه 200 ساله لوور را بررسی کردیم. افتخار این موزه، داشتن 38 هزار شیء باارزش است که یکی از آن ها، یعنی کتیبه نارامسین چهار هزار سال قدمت دارد. موزه 12 ساله معصومیت را نیز بررسی کردیم که نگاه جدیدی به موزه دارد؛ اشیای درون آن، اشیای بی ارزش روزمره هستند که به واسطه اتصال با لحظات و خاطرات زندگی، حامل روایت هایی شده اند.

وی افزود: در بخش سوم، یعنی موزه خیابان ولیعصر(عج) تهران، با موزه ای روبه رو هستیم که شیء به معنای اثر هنری یا زندگی روزمره در آن نیست. به گفته پاموک، ما در گذشته حماسه های بزرگی داشتیم؛ ولی امروز رمان داریم. حماسه های بزرگ در زمان قدیم، جای خود را به موزه ها داده ؛ ولی نکته این است که در این سیر تبدیل روایت حماسه های بزرگ به داستان زندگی انسان های معمولی، چرا موزه ها تغییر نمی کنند؟

بهرا گفت: از نظر پاموک، موزه های امروز باید راوی زندگی و خلاقیت انسان های عادی باشند؛ نه تنها روایت دستاوردهای بزرگ ملی، بلکه روایت داستان زندگی افراد معمولی نیز در آنجا دیده شود. این اتفاق به طرز نوآورانه و جذابی در موزه خیابان ولیعصر(عج) تهران رخ داده است. مهم ترین چیز در این موزه، یعنی روایت افراد معمولی، غیرقابل سرقت است. کسی نمی تواند مانند کتیبه ها و مجسمه ها، آن ها را جایی ببرد که دیگر در دسترس نباشد.

وی بیان کرد: موزه لوور درباره روایت اشیا، موزه معصومیت روایتی برای اشیا و موزه خیابان ولیعصر(عج)، روایت برای شهر است. در موزه لوور حماسه پادشاهان و بزرگان، در موزه معصومیت روایت یک رمان و در موزه خیابان ولیعصر(عج) یک جستار به نمایش گذاشته شده است. در موزه لوور مجسمه های گران قیمت، در موزه معصومیت اشیای زندگی روزمره و در موزه خیابان ولیعصر(عج) روایت وجود دارد. در موزه لوور تاریخ ملت ها، در موزه معصومیت داستان زندگی مردمان و در موزه خیابان ولیعصر(عج) باز هم روایت داریم. این سه گانه می تواند معرفی خوبی از موزه خیابان ولیعصر(عج) باشد.

زهراسادات مرتضوی

انتهای پیام