زنی با فرمولِ رؤیاها؛ ریاضیدانی که برگه امتحانش را پاره کرد اما تاریخ را نوشت

به گزارش ایسنا، در میان چهره های علمی معاصر، نام «مریم میرزاخانی» همچون ستاره ای درخشان در آسمان دانش ریاضیات می درخشد؛ زنی که با ذهنی تیزبین، نگاهی ژرف و پشتکاری ستودنی، مرزهای دانش را درنوردید و جهانیان را به تحسین واداشت. او نه تنها نخستین زن، بلکه نخستین ایرانی ای بود که موفق به دریافت مدال فیلدز، بالاترین نشان افتخار در رشته ریاضی، شد.

میرزاخانی با پژوهش های عمیق خود در زمینه هندسه و دینامیک سطوح ریمانی و فضای تایش مولر، گره هایی از مسائل پیچیده و دیرپای ریاضی گشود و افق هایی نو برای محققان این حوزه ترسیم کرد. او با ترکیب بینش هندسی و قدرت تحلیل جبری نشان داد چگونه می توان در دنیای انتزاعی ریاضیات، ردپای زیبایی، ظرافت و خلاقیت را دنبال کرد.

زندگی پروفسور میرزاخانی

مریم میرزاخانی یکی از هفت زن تاثیرگذار جهان بود. وی فرزند سوم خانواده بود و دو برادر و یک خواهر داشت. او عاشق قصه و رمان بود و لذت بخش ترین کار برای او نوشتن داستان هایی بود که خودش قهرمان آنها را می ساخت.

مریم آرزو داشت نویسنده شود و تا سال آخر راهنمایی فکر دنبال کردن ریاضی نبود و بیشتر به دنبال نویسندگی و داستان نویسی بود، تا اینکه در آزمون مدارس سمپاد شرکت کرد و وارد مدرسه فرزانگان تهران شد. در این زمان با رؤیا بهشتی آشنا شد و این دوستی تا سال ها به درازا کشید.

مریم تا سال ششم عملکرد خوبی در درس ریاضیات نداشت، به گونه ای که در پایان یکی از دوره های تحصیلی در مدرسه در درس ریاضی نمره 16 از 20 گرفت و این موضوع او را ناامید کرد و برگه امتحانش را پاره کرد ... و به گفته خودش: «نمی خواهم در درس ریاضیات بهتر شوم»، ولی او سختکوش تر از این حرف ها بود و ناامید نشد و بعد از تعطیلات با همراهی رؤیا دوستش، شروع خوبی در ریاضیات داشت. آنها با کمک هم کپی سؤالات المپیاد ریاضی را پیدا کردند و توانستند 3 سؤال از 6 سؤال را حل کنند.

مشوق اصلی مریم در ریاضیات برادرش و آغاز سرنوشت او در ریاضیات بود. در سال 73 و 74 در سال سوم و چهارم دبیرستان موفق به کسب مدال طلای المپیاد کشوری شد. در 17 سالگی به تیم المپیاد ریاضی ایران پیوست.

حضورش در دبیرستان فرزانگان تهران، زیر نظر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد)، نقطه آغاز شکوفایی استعدادش در ریاضیات بود.

مریم دو بار پیاپی در سال های 1373 و 1374 (1994 و 1995 میلادی) مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی را به دست آورد و در دومین حضور خود نمره کامل کسب کرد. این موفقیت ها باعث شد تا در سطح جهانی به عنوان یک استعداد درخشان شناخته شود.

او پس از قبولی در دانشگاه صنعتی شریف، دوره کارشناسی ریاضی را طی کرد و سپس برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. در سال 2004 مدرک دکترای خود را از دانشگاه هاروارد تحت راهنمایی استاد برجسته، کرتیس مک مولن (برنده مدال فیلدز)، دریافت کرد. پایان نامه دکترای او یکی از پیچیده ترین موضوعات ریاضی در زمینه هندسه و دینامیک سطوح را شامل می شد.

پس از آن، در دانشگاه های معتبر از جمله پرینستون و استنفورد به تدریس و پژوهش پرداخت. او در نهایت به عنوان استاد تمام دانشگاه استنفورد منصوب شد.

فعالیت های علمی و پژوهشی

مریم میرزاخانی در حوزه هایی همچون هندسه دیفرانسیل، هندسه هذلولوی، دینامیک، نظریه سطوح ریمانی و فضای تایش مولر فعالیت می کرد. از مهم ترین دستاوردهای علمی او می توان به موارد زیر اشاره کرد:

* حل مسائل پیچیده در فضای تایش مولر و تحلیل دینامیک های روی سطوح، با ترکیب بینش های مختلف از ریاضیات محض.

* ارائه روشی جدید برای محاسبه حجم های فضایی در هندسه هذلولوی.

* پژوهش هایی که به درک بهتر از ساختارهای ریاضی مرتبط با سطح های ریمانی منجر شد که کاربردهایی در فیزیک نظری به ویژه نظریه ریسمان دارد.

در سال 2014، مریم میرزاخانی به عنوان اولین زن در تاریخ، موفق به دریافت مدال فیلدز که معتبرترین جایزه ریاضی در جهان محسوب می شود، شد. این مدال معادل نوبل در رشته ریاضی است و به ریاضی دانانی زیر 40 سال اعطا می شود که دستاوردهایی برجسته در این علم داشته اند.

مریم میرزاخانی در سال 2013 به سرطان پستان مبتلا شد و پس از چند سال مبارزه با این بیماری، در 23 تیر 1396 (14 ژوئیه 2017) درگذشت. مرگ او ضایعه ای بزرگ برای جامعه علمی جهان بود. وی در آخرین پست خود در فیسبوک نوشته بود: «هرچه بیشتر برای ریاضیات وقت گذاشتم، بیشتر هیجان زده شدم.»

به پاس تلاش ها و تأثیر عمیق علمی مریم میرزاخانی، روز تولد او، 12 مه (22 اردیبهشت)، از سوی جامعه جهانی ریاضی به عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نام گذاری شده است. این روز، نه تنها بزرگداشت میراث فکری و الهام بخش اوست، بلکه فرصتی است برای تجلیل از حضور و نقش زنان در دنیای علم و به ویژه ریاضیات؛ علمی که مریم آن را با رؤیاهایش پیوند زد و ثابت کرد که ذهن های درخشان، محدود به هیچ جنسیتی نیستند.

بانوی ایرانی که الهام بخش دختران و زنان در فتح قله های علمی شد

نام مریم میرزاخانی امروز الهام بخش دختران و زنان علاقه مند به علوم است. سازمان ها، مدارس و جوایز متعددی پس از درگذشت او به نامش نام گذاری شده اند تا میراث علمی و فرهنگی اش زنده بماند.

زندگی مریم میرزاخانی، فراتر از دستاوردهای درخشان علمی اش، داستانی است از جسارت در اندیشیدن، پشتکار در مسیر علم و شکستن مرزهای تبعیض و محدودیت. او ثابت کرد که با عشق به یادگیری، اعتماد به نفس و پیگیری رؤیاها می توان به قله های بلند علم دست یافت، حتی اگر مسیر پرچالش باشد و از جامعه ای برخاسته باشی که شرایط همیشه هموار نیست.

میرزاخانی برای جوانان، به ویژه دختران علاقه مند به ریاضیات و علوم، نمادی زنده از این حقیقت است که علم، جنسیت نمی شناسد و اندیشه های بزرگ می توانند از هر نقطه ای از جهان شکوفا شوند. نگاه دقیق، صبر در حل مسائل پیچیده و شوق به کشف ناشناخته ها، از او دانشمندی ساخت که راه را برای بسیاری هموار کرد.

اکنون، نام او نه تنها در کتاب های علمی بلکه در قلب نسلی از جوانان زنده است؛ نسلی که با دیدن مسیر زندگی او، امید می گیرد، رؤیا می سازد و جرات می کند در دنیای دانش، ردپای خود را به جا بگذارد.

انتهای پیام