معلمی که دغدغه نان دارد نمی تواند تمدن ساز باشد

صادق فرهمندامین، مدرس دانشگاه فرهنگیان اردبیل در گفت و گو با خبرنگار ایکنا از اردبیل ضمن گرامیداشت مقام معلم با بیان اینکه قرآن کریم سرشار از آموزه هایی درباره تفکر، دانایی، تهذیب و نظام تعلیم و تربیت است، گفت: آیاتی همچون «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ» و «وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» به روشنی اهمیت آموزش، تهذیب نفس و ارتقای فکری و معنوی انسان را نشان می دهد.

وی افزود: دانش و علم آموزی، قدرت، ثروت و سرمایه اساسی هر ملت است و این سرمایه ارزشمند توسط معلمان تولید می شود. بنابراین، معلم عالی ترین سرمایه ملی محسوب می شود و همه ما مدیون آموزش و پرورش هستیم.

فرهمندامین با اشاره به ادبیات غنی ایرانی ـ اسلامی در تجلیل از دانش و آموزش اظهار کرد: فرهنگ ما، از ضرب المثل های مردمی گرفته تا اشعار فاخر، همه بر اهمیت آموزش و نقش بی بدیل معلم تأکید دارند که عباراتی مثل «ز گهواره تا گور دانش بجوی» یا «ز علم دل پیر برنا شود» نشان دهنده این حقیقت هستند.

وی در پاسخ به اینکه نظام تعلیم و تربیت کشور با چه نقاط قوت و ضعفی همراه است؟ تصریح کرد: اگر خواهان جامعه ای قانون مدار، مسئولیت پذیر، خلاق، پویا و توسعه یافته هستیم، باید به آموزش و پرورش به عنوان زیرساختی بنیادین نگاه کنیم و برای آن سرمایه گذاری کلان و هدفمند داشته باشیم.

بی توجهی به زیرساخت های فیزیکی مدارس

فرهمندامین با گلایه از بی توجهی به زیرساخت های فیزیکی بعضی از مدارس ادامه داد: پس از 44 سال از انقلاب اسلامی، هنوز با مدارس فرسوده، فضا های آموزشی تنگ و ناایمن در شهر ها و روستا ها روبه رو هستیم. بسیاری از مدارس فضای سبز ندارند، طراحی محیطی خلاقانه و شادی بخش در آن ها رعایت نشده و دانش آموزان تنها در محیط هایی خشک، خسته و بی روح درس می خوانند. در ساخت و بازسازی مدارس باید به محیط زیستی شاد و انسان محور توجه شود. البته نمونه هایی از مدارس مانند مدرسه دارالفنون اردبیل هستند که از نظر فیزیکی مطلوب بوده، اما همچنان در طراحی محوطه و فضای سبز نواقصی وجود دارد که باید اصلاح شوند.

مدرس دانشگاه فرهنگیان اردبیل با اشاره به ساختار آموزشی چندپاره و طبقاتی کشور گفت: وجود انواع مدارس مختلف اعم از غیرانتفاعی، تیزهوشان، هیئت امنایی و... عدالت آموزشی را به چالش کشیده و آموزش را به کالایی تجاری بدل کرده است. این روند با اصل 30 قانون اساسی که بر آموزش رایگان و در دسترس برای همه تأکید دارد، در تضاد کامل است.

چگونگی تحقق نظام آموزشی مهارتی و زندگی محور

فرهمندامین در پاسخ به اینکه چگونه می توان به تحقق نظام آموزشی مهارتی و زندگی محور در کشور رسید و چالش های عملی این تغییرات چیست؟ گفت: متأسفانه عدم شکل گیری مدارس زندگی محور و مهارتی باعث شده که خروجی نظام آموزشی ما، اغلب افرادی سردرگم و مدرک گرا باشند که مهارت کافی برای ورود به بازار کار ندارند. معتقدم لازم نیست همه وارد دانشگاه شوند، چراکه می توان نظامی طراحی کرد که 80 درصد دانش آموزان با مهارت آموزی وارد بازار کار شوند و تنها 10 تا 20 درصد به دانشگاه راه یابند. من این مدل را «آموزش و پرورش زندگی» می نامم؛ آموزشی که بنیان جامعه و اقتصاد را تغییر می دهد. این موضوع در کشور های توسعه یافته به خوبی اجرایی شده است.

مدرس دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: امروز با موج فارغ التحصیلان بدون مهارت مواجه هستیم که فقط به دنبال استخدام دولتی هستند. این بحران ناشی از غفلت از آموزش و پرورش مهارت محور است.

فرهمندامین با اشاره به تمرکز افراطی خانواده ها بر رشته هایی خاص همچون پزشکی گفت: این نگاه باعث نوعی «مسخ هویتی» شده و خانواده ها را وارد رقابت های منفی و پرتنش کرده است. حتی برخی خانواده ها با وجود فشار های مالی، فرزندان خود را به کشور های دیگر می فرستند، صرفاً برای پزشک شدن؛ در حالی که جامعه ما به تخصص های گوناگون نیاز دارد.

این کارشناس مسائل تعلیم و تربیت با تأکید بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بیان کرد: این سند، نقشه راهی جامع و راهگشاست. اگر به درستی اجرایی شود، می توانیم به نظامی مهارتی، زندگی محور، فناورانه و تمدن ساز دست یابیم. همان طور که در حوزه هایی مانند دفاعی، هوافضا و پزشکی پیشرفت کرده ایم، باید به اقتدار در آموزش و پرورش نیز برسیم. آینده ایران در گرو نظام تعلیم و تربیت توانمند، باکیفیت و بومی است.

مشکلات مدیریتی و ساختاری آموزش و پرورش

فرهمندامین با اشاره به مشکلات مدیریتی و ساختاری در آموزش و پرورش اظهار کرد: یکی از معضلات اساسی، سیاست زدگی و دخالت های غیرتخصصی در انتصابات ادارات آموزش و پرورش است. نمایندگان مجلس از این حوزه به عنوان ابزار تبلیغاتی استفاده می کنند و انتصابات به جای شایستگی، بر مبنای وابستگی جناحی صورت می گیرد.

وی در ادامه گفت: از دیگر آسیب های جدی، غفلت تاریخی از اقتصاد آموزش و پرورش است. این حوزه هیچ گاه از منظر سرمایه گذاری اقتصادی دیده نشده و ساختار تخصصی برای آموزش هوش مالی و مدیریت منابع وجود ندارد؛ در حالی که آموزش و پرورش مادر همه نهاد های کشور است.

فرهمندامین ادامه داد: ضروری است مدارس به سمت هوشمندسازی بروند، محتوای آموزشی کشور بومی سازی و روزآمد شود و از ترجمه های بی ربط و فرهنگ گریز فاصله بگیریم. باید آموزش هایی فرهنگی، دینی، مهارتی و تمدن ساز جایگزین محتوای کلیشه ای و غیرکاربردی شوند.

فرهمندامین با تأکید بر ضرورت ارتقای جایگاه دانشگاه فرهنگیان گفت: ورود نیرو های غیرمتخصص از طریق طرح هایی، چون ماده 28، نهضت سوادآموزی و... به آموزش و پرورش، یک آسیب جدی است. تربیت معلم نیازمند آموزش حرفه ای، مستمر و هدفمند است. گزینش های سنتی و غیرعلمی نیز باید اصلاح شوند.

وی در پایان بیان کرد: مسئله معیشت معلمان، مسکن، رفاه، فرصت های مطالعاتی و منزلت اجتماعی آنان باید برای همیشه حل شود. معلمی که دغدغه نان دارد، نمی تواند تمدن ساز باشد.

انتهای پیام