چرا معلمی شغل انبیاست

تربیت در لغت، به معنای پرورش دادن است و از اهداف بسیار مهم خلقت و ارسال رسل و انزال کتب از سوی خداوند است و نمی تواند بدون هدف باشد. بر ماست که ضمن شناسایی اهداف تربیت در جهت تأمین آن برنامه ریزی کنیم، خبرنگرا ایکنا از قزوین به مناسبت هفته معلم در خصوص جایگاه معلم و تعلیم و تربیت در قرآن کریم با حجت الاسلام والمسلمین علی عباسی، مدرس حوزه علمیه قزوین گفت وگویی کرده است که در ادامه آن را می خوانیم.

ایکنا_ هدف بعثت انبیا(ع) چه بوده است؟

طبق آیات قرآن کریم هدف بعثت پیامبر(ص) «تربیت و تزکیه جامعه» و «آموزش و تعلیم جامعه» بوده است، رسول گرامی اسلام(ص) مربی و معلم بودند، برای همین در آیات قرآن اشاره شده است. در آیه دوم سوره جمعه آمده است: «هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبینٍ؛ اوست که در میان مردم بی سواد، پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و آنان را از آلودگی ‎های فکری و روحی پاکشان کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد، و آنان به یقین پیش از این در گمراهی آشکاری بودند»؛ «یُزَکِّیهِمْ» تربیت و «یُعَلِّمُهُمُ» تعلیم است.

اگر بخواهیم کلی بنگریم، اولین معلم، خداوند متعال است، خداوند معلم مخلوقات است و شاهد آن نیز آیات نخست سوره علق است «اقْرَأْ باسْمِ رَبّکَ الَّذی خَلَقَ؛ بخوان به نام پروردگارت که همه آفریده ها را آفریده»؛ «خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ؛ همان که انسان را از علق به وجود آورد»؛ «اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ؛ بخوان در حالی که پروردگارت کریم ترین کریمان است» «الَّذی عَلَّمَ بالْقَلَمِ؛ همان که به وسیله قلم آموخت» «عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ؛ و به انسان آنچه را نمی دانست تعلیم داد»؛ قلم نشانه علم است و خداوند آن را آموزش داده است، بنابراین اولین معلم انسان خداوند است چون قلم و بیان را آموخت، از پیامبر(ص) روایتی نقل شده است: «إنَّما بُعِثتُ مُعَلِّما؛ من معلم برانگیخته شدم»؛ خداوند می گوید به انسان آنچه نمی دانند را بیاموزید برای همین همه معلمان و اساتید باید به این مقوله توجه داشته باشند چیزی که به دانش آموزان می آموزند را خداوند آموخته است.

ایکنا_ بین مربی و معلم چه تفاوتی وجود دارد؟

معلم یعنی کسی که می آموزد و عمل کردن طرف مقابل به آن علم ارتباطی به او ندارد؛ مربی نیز به معنای تربیت کننده است و در مقام عمل همراهی می کند و دانش آموز را به هدف نهایی می رساند. با ذکر یک مثال بهتر است بگویم کسی آدرسی را بپرسد و ما راه را به او نشان دهیم معلم خواهیم بود، اما اگر او را همراهی کنیم تا به آدرس مورد نظر برسد مربی خواهیم بود. علم مربوط به فکر و ذهن است و تربیت مربوط به عمل است یعنی مربی در عمل با دانش آموز همراهی لازم را دارد.

ایکنا_ معلمان چگونه می توانند به وظیفه خود به خوبی عمل کنند؟

اگر معلمان بخواهند وظایف خود را به خوبی انجام دهند باید قرآنی باشند، اگر معلمی قرآنی باشد، قرآن راه تعلیم و تربیت را می آموزد یعنی انبیا هم معلم بودند و مردم را با خدا آشنا کردند و خداشناسی و معادشناسی، نبوت شناسی و امامت شناسی را داشتند که تمام این موارد به عنوان تعلیم در قرآن کریم آمده است.

در قرآن کریم نحوه تربیت جامعه ذکر شده است؛ معلمان برای معلم و مربی بودن باید قرآنی باشند؛ در حقیقت باید قرآن در رأس آموزه های آنان باشد و قبل از هر کتابی قرآن را بخوانند و به دانش آموزان نیز تعلیم دهند؛ اگر آموزش قرآنی باشد تعلیم و تربیت دانش آموزان و نوجوانان درست پیش خواهد رفت.

ایکنا_ چه تفاوتی در جایگاه تربیت در اسلام با سایر ادیان الهی وجود دارد؟

در همه ادیان الهی بحث تعلیم و تربیت وجود داشته است و تعلیم و تربیت، تنها راه منحصر هدایت شدن و رسیدن به اهداف عالیه است، از این جهت همه انبیا(ع)، معلم و مربی بودند، اما با توجه به اینکه اسلام دین جامع و کامل است همه آموزه های دینی در اسلام پررنگ تر مطرح شده است.

بر اساس سخنان شهید مطهری، پیامبران اولیه برای بشر ابتدایی آمدند برای همین کتاب این انبیا در سطح بشر اولیه بوده است؛ پیامبران بعدی جامعه بشری رشد کردند و انبیا نیز قوی تر و کتاب آنان نیز جامع و کامل تر شد، در زمان پیامبر(ص) تکامل فکری و اندیشه ای بشر به اوج خود رسید. پیامبر گرامی اسلام(ص) جهانی بودند در حالی که پیامبران برای قبیله خود انتخاب شده بودند ولی پیامبر گرامی اسلام(ص) برای دنیا برگزیده شدند.

قرآن کریم نیز برای کل بشر نازل شده است برای همین جامع ترین کتاب است و تا روز قیامت نیازهای بشر را تأمین خواهد کرد، از پیامبر(ص) نقل شده است که «هرچه که شما را به بهشت نزدیک می کرد من برای شما بیان کردم و هر چه که شما را از جهنم دور می کرد برای شما بیان کردم»؛ بنابراین در همه ادیان مقوله تعلیم و تربیت بوده، اما به اقتضای شرایط زمان در زمان پیامبر(ص) جامع تر بیان شده است.

ایکنا_ تفاوت پیامبران و سایر معلمان چیست؟

باید بین پیامبران و سایر معلمان تفاوت قائل شویم؛ انبیا(ع) دوره کارآموزی داشتند؛ حضرت موسی(ع) 40 شب در کوه طور با خداوند مناجات کرد، پیامبر گرامی اسلام(ص) مدتی از خانواده خود کناره گیری کردند و در غار حرا زمینه گرفتن وحی فراهم شد، اما علم پیامبران همیشه تجربی نیست، ممکن است از تجربه بهره ببرند، اما علم آنان الهی است؛ معلمان ما یک زمانی شاگرد بودند، اما پیامبران را خداوند متعال از طریق وحی آموزش داده است، وحی نیز یک امر تجربی نیست بلکه امر الهی است که خداوند آن را القا می کند.

آخرین آیه از سوره کهف آیه مهمی است؛ در آیه 110 سوره کهف آمده است: «قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحَیٰ إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَٰهُکُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ فَمَنْ کَانَ یَرْجُو لِقَاءَ رَبّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا یُشْرِکْ بعِبَادَةِ رَبّهِ أَحَدًا؛ بگو جز این نیست که من هم بشری مانند شمایم که به من وحی می شود که معبود شما فقط خدای یکتاست؛ پس کسی که دیدار پاداش و مقام قرب پروردگارش را امید دارد، پس باید کاری شایسته انجام دهد و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نکند»؛ از نظر بشر بودن پیامبر(ص) با بقیه یکی است، اما تفاوت پیامبر با بشر در این است که به پیامبر(ص) وحی می شود. هر معلمی از طریق آزمون و خطا رشد کرده است، اما پیامبران آزمون و خطا نداشتند چون علم آنان از جانب خداوند متعال بوده است.

ایکنا_ چرا گفته می شود معلمی شغل انبیاست؟

وقتی شغل پیامبر(ص) تعلیم و تربیت است، معلمان نیز به همین امر مشغول هستند، سخت ترین شغل، معلمی است چون شغل انبیاست و هر کسی نمی تواند معلم باشد. اگر کسی دلسوز باشد و فقط برای حقوق گرفتن کار نکند دانش آموزان را به اهداف بلند خواهند رساند، بنابراین اینان معلمان واقعی هستند. انسان سازی مانند کارخانه سازی نیست، انسان سازی به معنای تربیت روح، اندیشه و فکر انسان برای کمال است، از این رو معلمی کار دشواری است.

انتهای پیام