مخاطب جوان امروز داستان هیجان انگیز و جذاب می خواهد + صوت

حماسه دفاع مقدس به واقع همان «گنج جنگی» است که با وجود پایان یافتن و گذار بیش از 37 سال از اتمام آن؛ هنوز هم روایت های ناگفته فراوانی چون درخششی که مقنیان در عملیات «فتح المبین» در مسیر پیروزی این عملیات با خود به همراه داشتند را در بطن و متن خود حمل می کند.

وقتی این گنج جنگ که روایت مقام معظم رهبری است در قالب اثری رُخ نمایی می کند که تقریظ معظم له را با خود به همراه داشته باشد، مسلم است که اثر نهایی خود می تواند یکی از مهم ترین الگوها در روایت ادبیات متعهد در گونه ادبیت ادبیات دفاع مقدس برای نسل امروز و فردای جامعه باشد.

کتاب «معبد زیرزمینی» به قلم معصومه میرابوطالبی که رونمایی از تقریظ مقام معظم رهبری از آن در بهمن سال 1403 صورت گرفت، یکی از همین کتاب هایی است که بخشی از اوراق ناخوانده و ناگفته دفاع مقدس را برای مخاطبان امروز نسل نوجوان و جوان با زبان و روایتی بدیع و خرق عادتی بکر به پیشگاه مخاطبانش ارائه کرده است.

خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) هم زمان با ایام سی وششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و همدل با ایام برگزاری این رویداد عظیم فرهنگی و معطر به نشان روشن کتاب؛ سلسله گفتگوهایی را درباره کتاب های جریان ساز در سال 1403 را با مخاطبان خود در میان می گذارد. آنچه در ادامه از خاطر شما می گذرد اولین گفت وگوی این خبرگزاری است که با معصومه میرابوطالبی نویسنده کتاب «معبد زیرزمینی» انجام شده است.

پرداختن به بخش ها مهم و تاثیرگذار دفاع مقدس

متن تقریظ رهبر انقلاب اسلامی بر کتاب «معبد زیرزمینی» به شرح زیر است:

«بسمه تعالی

موضوع این رمان تازه و مبتکرانه است، نگارش آن هم شیرین و جذاب است. پرداختن به بخش های حاشیه ئی ولی مهم و تاثیرگذار دفاع مقدس کار لازمی است که نویسنده این رمان شیوا از عهده آن برآمده است. استفاده از مقنی های یزدی را شهید صیاد شیرازی چند بار مطرح کرده بود و ما ها از آن مطلع بودیم، اما اهمیت و ظرافت و دشواری آن به گونه ئی که در این کتاب تشریح شده برای ما و دیگران امثال ما معلوم نبود. رحمت و رضوان خدا بر این هنرمندان کلنگ به دست.»

var player = videojs('player_612505_3866463',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3866463',{},function (data) {}); })); کد دانلود فیلم اصلی

ایکنا- برای آغاز گفت وگو خانم میرابوطالبی روایتی از خط داستانی کتاب «معبد زیرزمینی» و معرفی آنچه در بطن و متن این اثر می گذرد از زبان شما برای مخاطبان ایکنا داشته باشیم.

کتاب «معبد زیرزمینی» رمانی است که بر اساس واقعیت به نگارش درآمده و دارای شخصیت هایی است که دچار ماجراهایی می شود که این ماجراها به نبرد هشت ساله دفاع مقدس به ویژه عملیات «فتح المبین» گره می خورد.

داستان از یکی از روستاهای کرمان آغاز، سپس به یزد می رود و طی ماجرایی قهرمان نوجوان این اثر با نام «الیاس» وارد میدان نبرد حق علیه باطل می شود. اینکه انگیزه این نوجوان برای حضور در این میدان نبرد چیست؟ چه اتفاق هایی برای او می افتد؟ خط روایی اصلی این رمان را تشکیل می دهد.

کتاب «معبد زیرزمینی» راوی حلقه مفقوده ای است که در دفاع مقدس ما وجود داشته و آن اینکه در این حماسه هشت ساله آدم هایی حضور داشتند که در مشاغل مختلف در جبهه های مختلف حضور داشته؛ انسان هایی که از هنر و صنعت خود بهره می بردند و «معبد زیرزمینی» سراغ گروه مقنیانی می رود که در هشت ساله دفاع مقدس حضور داشته، فعالیت کردند و تا به امروز باوجود گذار بیش از سه دهه از پایان جنگ تحمیلی؛ حضور و حماسه آنها برای مخاطب روایت نشده است.

var player = videojs('player_483537_3866464',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3866464',{},function (data) {}); })); کد دانلود فیلم اصلی

ایکنا- خانم میرابوطالبی؛ شما به عملیات «فتح المبین» اشاره و به دو شهر کرمان و یزد ارجاع داشتید. در حقیقت حسب روایت خودتان به آنچه که در پسِ پشت این حماسه سازی هشت سال دفاع مقدس حضور دو وجود داشته است. حال این پرسش به وجود می آید که شما گفتید داستان «معبد زیرزمینی» داستان واقعی است و در نقطه مقابل این اثر را در قالب رمان معرفی کردید. وقتی وارد جهان ادبیات داستانی می شویم ناگزیر جوشش خلاقیت و تخیل نویسنده فصلی مهم از شکل گیری جریان بطن و متن اثر داستانی در هر قالبی از جمله رمان را تشکیل می دهد؛ با این مولفه تا چه حد «الیاس» به عنوان قهرمان رمان «معبد زیرزمینی» شخصیتی واقعی و تا چه حد پروبال تخیل در قامت اثری داستانی با قواعد آن به او افزوده شده است؟

ابتدا باید درباره چارچوب و واقع سخن بگویم. در روایت واقعه ای که در بطن و متن «معبد زیرزمینی» به مخاطب ارائه شده است تمام تلاش خود را به کار بستم تا خدشه ای به آن وارد نشود و از نظر تاریخی و مکانی دست خوش تغییر نشود؛ اما «الیاس» شخصیتی کاملاً تخیلی و وام دار تمام مقنیانی است که در این ماجرا شهید «غلامحسین رعیت» را همراهی کردند.

در حقیقت «الیاس» بنا به اقتضای رمان، دارای نیازهای دراماتیک مشکلات شخصیتی است که در کنار شهید رعیت قرار گرفت و همین کنار یکدیگر قرار گرفتن به «الیاس» کمک می کند تا آن تحول شخصیتی در این رمان را طی کند و بزرگ شود.

var player = videojs('player_548634_3866465',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3866465',{},function (data) {}); })); کد دانلود فیلم اصلی

ایکنا- برای ادامه گفت وگو خانم میرابوطالبی اگر موافق باشید به سراغ روایت شما که برآمده از یک اتفاق تاریخی در دوران هشت ساله دفاع مقدس است برویم. رویدادی که به قطع برای روایت آن رجوع شما به اسناد، وقایع، نقل قول ها و آنچه که می تواند راوی این اتفاق باشد را با خود به همراه داشته است. حال با محوریت امر پژوهش شما را خطاب قرار می دهم؛ شکل کار پژوهشی شما بر چه نمط استوار بود؟ اینکه کار پژوهش و مصاحبه های روایی را خود انجام دادید، از ماحصل کارهای صورت گرفته وام گرفتید و یا به شکل مشترک از هر دو منبع استفاده کردید؟

روایت و نگارش ماجرای شهید غلامحسین رعیت قرار بود در قالب کنگره شهدای استان قم به نگارش درآید. سوژه آن در دفتر انتشارات جمکران مطرح و از آنجا کار پژوهش را به شکل شخصی آغاز کردم.

تمام انجام فرایند پژوهش، مصاحبه ها و جمع آوری مستندها را به شکل شخصی انجام داده ام چرا که احساس می کردم هر چه خود بیشتر در جریان وقایع قرار گیرم، تجربه زیسته ام در قالب این ماجرا بهتر خواهد شد و درنهایت ماجرایی که قرار است ساخته شود طبیعی تر، جذاب تر و زنده تر خواهد بود.

این داستان دارای چند بخش بود. خود عملیات فتح المبین که در پایان کتاب به شکل کامل عنوان شده است. مسئله حفر تونل که بخشی از این داستان را دربرمی گیرد. مسئله اعزام نیروها و افرادی که آنجا حضور داشتند و ادواتی که مقنی ها برای حفر این تونل به کار می بردند. همگی نیازمند آن بود که کار مشاهده و تحقیق را به شکلی جداگانه انجام دهم و نیز کار مصاحبه ها را به شکل موازی پیش ببرم.

خدا را شاکرم که توانستم چند تن از این مقنی های گرامی که شهید رعیت را همراهی کرده بودند ملاقات کنم. البته که تعدادی از آنها به شهادت رسیده بودند؛ تعدادی دچار کهولت سن شده بودند؛ اما خدا را شاکرم که توانستم مصاحبه های مفیدی را با سرتیپ دوم «احمد آرام» بگیرم. سرتیپ دوم  آرام مسئول ارتش در آن بخش بودند که کار حفر تونل را برعهده داشتند.

در ادامه کار جمع آوری مستندات مکتوب، همچنین تحقیق و تطبیق درباره مستندات مکتوب صورت گرفت و درنهایت هم همه آنها کنار یکدیگر قرار گرفت تا در ادامه به دنبال نخ تسبیحی برای ارتباط تمامی این گزاره ها کنار یکدیگر باشم و آن نخ تسبیح؛ «الیاس» بود که او را برای ارتباط میان تمامی این موارد در نظر گرفتم تا در بطن و متن این ماجراها قرار گیرد و این واقعه را روایت کند.

var player = videojs('player_849116_3866466',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3866466',{},function (data) {}); })); کد دانلود فیلم اصلی

ایکنا- پرسشی که قصد مطرح کردن آن را دارم شاید در فضای رسانه ای چندان مرسوم نباشد؛ اما به واسطه تجربیات پیشین آن را مطرح می کنم. چون به این نکته اشاره داشتید که کار تحقیق و پژوهش را برای اینکه از نزدیک بر بطن و متن وقایع آشنا باشید خود انجام دادید؛ آیا در این میان سِرِ مگویی برای این همه روایت وجود داشت؟ روایتی که طی آن به خود بگویید و چنین احساس کنید که اگر این را نگویید بهتر است؟!

به قطع وقتی مستنداتی جمع آوری می شود، یا زمانی که شما با آدم های متفاوتی مصاحبه می کنید، بی تردید به نقاطی دست پیدا می کنید که احساس می کنید نمی توانید آن را روایت کنید. چه از لحاظ مفهومی و چه از لحاظ ساختاری توان روایت آنها را نداشته باشیم.

نکته حائز اهمیت آنست چون قالب روایت من برمدار رمان استوار بود برخی از موارد ممکن بود که در این ساختار قابلیت گنجایش نداشته باشد. برهمین اساس سعی کردم تا آن مقوله واقعیت تاریخی از این جهت دچار صدمه و ثلمه ای نشود؛ اما به قطع هنگام انجام مصاحبه ها قرار نیست که از واو به واو وقوع آنها استفاده کنید. برخی از آن روایت ها چه از نظر محتوایی و چه از نظر فرمی مورد استفاده قرار نمی گیرد.

گمانم بر این است که کار سخت پژوهشگر بر آن است که باید آن مصاحبه ها را در زمان های متوالی انجام دهد و درنهایت بهترین ها را گزینش کند تا بتواند مثل رازی زیبا، جذاب و مخاطب پسند آنها ارائه دهد.

var player = videojs('player_319785_3866467',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3866467',{},function (data) {}); })); کد دانلود فیلم اصلی

ایکنا- بی تردید همین گونه است و شاید من به درستی پرسش خود را مطرح نکردم. حسب سخن شما نویسنده قرار نیست که واو به واو مصاحبه ها را در قالب روایت خود بیاورید؛ نمی گویم خودسانسوری یا خود تحریمی، اما هنوز هم گاه برخی نگرش ها وجود دارد که دست نویسنده را می بندد. اینکه در میان روایت های موجود دوران دفاع مقدس، مسائلی باشند که هنوز پرده و حجابی برای بیان آنها وجود داشته باشد. همه اینها در شرایطی است که ما با نسل نوجوان و جوانی مواجه هستیم که آن سال ها را درنیافتند. به ویژه قهرمان نوجوانی چون «الیاس» که شما برای روایتی اثر خود برگزیدید برای نوجوان امروز درکش کمی مشکل است. از این رو بیان برخی مسائل می تواند اثر روایی شما را برای نسل نوجوان و جوان امروز جذاب تر کند. پاسخ هوشمندانه شما را می پذیرم. خانم میرابوطالبی روی دیگر سکه درباره اثر شما یعنی «معبد زیرزمینی» زبان متفاوت شماست؛ تا جایی که به ویژه برای مخاطب نوجوان ملموس تر است و این به جسارت شما در شکستن برخی از چارچوب ها بازمی گردد. چارچوب هایی که در بیان مقام معظم رهبری در متن تقریظ ایشان بر ادبیت ادبیات اثر نیز ارجاع داشته اند. کمی درباره این تجربه بدیع و خرق عادتی که برای شکستن جنس روایت به کار بردید سخن بگویید و اینکه آیا عامدانه بود یا ناخودآگاه به این شکل از جنس روایت رسیدید؟

به قطع این مسئله عامدانه بود. چرا که جای خالی چنین دست از روایت هایی را برای مخاطب نوجوان و جوان امروز احساس می کردم. اینکه من برای نوجوان و جوان امروز کار می کنم و از او بازخورد می گیرم. این را در قالب رمان های دیگر نیز دریافته ام و همچنین در جلسات کتابخوانی به وضوح متوجه تشنگی این نسل و احساس آن شده ام.

مخاطبان نوجوان و جوان امروز، داستان هیجان انگیز و جذاب می خواهند و حتی گاه محتوا برای مخاطبان نوجوان و جوان امروز در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. محتوا آن چیزی است که برای ما اهمیت دارد. برای مایِ نویسنده که در قالب آن داستانی جذاب را قرائت می کنیم و مخاطب را دعوت می کنیم که اثر را دریافت کند .  اینکه تلاش کنیم تا اندیشه عمیق خود را به مخاطب منتقل کنیم.

برای انجام این مهم در «معبد زیرزمینی» بسیار تلاش کرده ام. همان تلاش ها در نگارش این کتاب و تجربه کتاب های قبلی نیز بسیار به من یاری رساند تا «الیاس» را به نوجوان امروز نزدیک کنم. ببینید؛ «الیاس» نوجوان دهه 50 ما به شمار می رود؛ اما تلاش کردم تا او را به یک جوان امروزی نزدیک کنم.

تلاشم بر آن بوده تا وقتی مخاطب امروز این اثر را شروع به خواندن می کند، درگیر آن شود و این درگیری او را تا آخر داستان بکشد که ببیند چه اتفاقی قرار است برای شخصیتی چون «الیاس» بیفتد و از آن مهمتر چه اتفاقی برای شخصی چون شهید غلامحسین رعیت به وقوع می پیوندد تا در نهایت به تجربه و شناختی برسد. تلاش من در متن اینگونه بود و امیدوارم که این اتفاق برای مخاطبان نیز افتاده باشد.

البته که تصریح می کنم در این ارتباط بازخوردهایی دریافت کردم. اما امید افزون بر آن است که بتوانم تا بازخوردهای مختلفی را در این حوزه دریافت کنم. تلاشم بر آن بود تا روایتی متفاوت به مخاطب نسل نوجوان امروز ارائه دهم. چرا که بی تردید به این مسئله اعتقاد دارم که بچه های نوجوان و جوان ما امروز بسیار تشنه برای دریافت حقایق آن روزها هستند و ما باید برای پاسخ گویی به این تشنگی محصل و روایت مطلوبی داشته باشیم.

var player = videojs('player_515084_3866468',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3866468',{},function (data) {}); })); کد دانلود فیلم اصلی

ایکنا- به بازخوردها اشاره کردید خانم میرابوطالبی؛ بازخوردهایی که ممکن است به شکل مستقیم دریافت کرده یا به توسط ناشر و شبکه های اجتماعی به دست شما رسیده باشد. در پایان این گفت وگو از این بازخوردها برای مخاطبان ایکنا بگویید و متفاوت ترین بازخوردی که شما شنیدید چه بود؟

دو بازخورد را از دو نسل بسیار متفاوت داشتم. یک دختر 11 ساله که رمان را خوانده بود و می گفت وقتی من شروع به خواندن این اثر کرده ام گریه کردم و گریه من تا اتمام داستان ادامه داشت و آن را یک نفس با همین گریه مورد مطالعه قرار دادم.

به واقع مخاطب این رمان گروه سنی 10 یا 11 ساله نیست! و باید اعتراف کنم که این نوجوان، نوجوانی کتاب خوان بود که توانسته بود با این کتاب ارتباط برقرار کند؛ اما درنهایت اینکه کتاب را بر زمین نگذاشته برای من بسیار موضوع جذابی بود.

بازخورد دیگری داشتم از آقای مسنی بود که گفته بود کتاب را خریدم و فکر نمی کردم که بخواهم آن را مطالعه کنم. عازم سفری بودم و در اتوبوس وقتی چند صفحه اول آن را خواندم؛ وقتی به مقصد رسیدم متوجه شدم کتاب را به پایان رسانده ام!

برای من این دو بازخورد از دو طیف سنی متفاوت و مخاطبانی که البته در دسته مخاطبان خاص قرار نمی گرفتند و در حوزه مخاطبان عام بودند بسیار جذاب بود.

اما در پایان این گفت وگو باید به این مسئله اذعان کنم که بی نهایت از آنکه این کتاب تقریظ مقام معظم رهبری را بر پیشانی خود می بیند خرسندم. امیدوارم این اثر در مسیر خود بیش از این مورد تفقد و نگاه مخاطبان قرار گیرد.

گفت وگو از امین خرمی

انتهای پیام