کتاب «قاعده لاضرر» روانه بازار نشر شد

به گزارش ایکنا از قم، به نقل از روابط عمومی مؤسسه بوستان کتاب، کتاب «قاعده لاضرر» اثر آیت الله سیدمجتبی نورمفیدی با تنظیم و تدوین مهدی اعلایی در 511 صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید.

«قاعده لاضرر» از مهم ترین قواعد فقهی است که در روشن سازی بسیاری از فروع فقهی نقش کلیدی ایفا می کند. این قاعده، با حدود 60 فرع، در ابواب مختلف عبادات و معاملات کاربرد دارد و در موارد بسیاری جنبه های اجتماعی نیز پیدا می کند؛ مانند وجوب تمکین از امام برای مقابله با ظلم، صلح با مشرکان و سقوط اقامه حد در صورت ترس از ضرر.

کتاب حاضر، یکی از آثار سودمند درباره این قاعده است که به بررسی ابعاد گوناگون پرداخته و جایگاه آن را در فقه اسلامی به روشنی تبیین می کند.

نوشتار پیش رو با عنوان «قاعده لاضرر» از مجموعه قواعد فقه سیاسی حاصل درس های این استاد ارجمند دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در میان گروهی از دانش پژوهان مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) است که پس از بازبینی و تغییراتی در شکل و محتوای آن توسط ایشان و به قلم حجت الاسلام والمسلمین مهدی اعلائی تنظیم شده و در اختیار اندیشه ورزان و پژوهشگران قرار می گیرد.

ساختار اثر

این کتاب در قالب یک مقدمه و پنج بخش به رشته تحریر درآمده است؛ در مقدمه به «اهمیت و پیشینه قاعده» و عنوان این قاعده در روایات پرداخته شده و برخی مباحث قاعده به صورت مختصر مطرح شده است.

در بخش اول «ادله قاعده لاضرر» ذکر شده و مورد بررسی قرار گرفته است. این ادله عبارت اند از:

الف) کتاب: شش آیه از مصحف شریف ذکر شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

ب) عقل: چهار تقریر از دلیل عقلی ذکر شده و در بوته نقد و بررسی واقع شده است.

ج) اجماع و سیره عقلا که هر دو مورد کنکاش قرار گرفته است.

د) روایات: مهم ترین مستند قاعده «لاضرر» روایات است که این روایات به هشت دسته تقسیم شده است که از جمله آنها عبارت است از: 1. روایات مربوط به سمرة بن جندب؛ 2. روایات شفعه؛ 3. روایات منع فضل الماء؛ 4. حدیث جدار.

بخش دوم کتاب به بررسی مفردات و مفاد ترکیبی «لاضرر و لاضرار» پرداخته است که این بخش به صورت دو فصل مجزا ارائه شده که در فصل اول به بررسی مفردات این قاعده (یعنی واژه های لا، ضرر و ضرار) و دیدگاه های مختلف فقیهان در این زمینه پرداخته شده است و در فصل دوم (که یکی از مهم ترین مباحث القاعده است) به تبیین دیدگاه فقیهان در مورد مفاد هیئت ترکیبیه این قاعده پرداخته و 10 نظریه در این باره ذکر شده و در پایان دیدگاه برگزیده ارائه شده است.

بخش سوم مشتمل بر بحث از قلمرو قاعده «لاضرر» است که در این بخش، از شش جهت (بررسی شمول قاعده نسبت به اضرار بر نفس، بررسی حد ضرر در قاعده و راه های اثبات آن، بررسی شمول قاعده نسبت به خوف ضرر، شخصی یا نوعی بودن ضرر، بررسی شمول قاعده نسبت به ضرر معنوی، و بررسی شمول قاعده نسبت به احکام عدمی) بحث شده است.

در بخش چهارم به «بررسی نسبت قاعده «لاضرر» با دیگر قواعد فقهی» پرداخته شده است.

بخش پنجم مشتمل بر «احکام و آثار قاعده «لاضرر» بوده که در آن 10 مسئله (لاضرر و اثبات ضمان، بررسی حق بودن یا حکم بودن عدم جواز اضرار، اقدام به ضرر، اکراه بر ضرر، تعارض ضررین، بررسی جواز اضرار به غیر در دفع ضرر از نفس، بررسی لزوم دفع ضرر از غیر، بررسی جواز تحمل ضرر از غیر، بررسی لزوم اعلام ضرر و عدم آن، و تصرف مالک در ملک خویش همراه با تضرر همسایه) مطرح شده است.

علاقه مندان برای تهیه این کتاب می توانند به نشانی اینترنتی مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.

انتهای پیام