آمار «تلویزیون اینترنتی کتاب» نسبتی با واقعیت نداشت

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، شبکه کتاب در دولت چهاردهم رویکرد جدیدی اتخاذ کرده است. عنوان «تلویزیون اینترنتی کتاب» به «شبکه کتاب» تغییر کرد و همچنین طراحی نشان واره (لوگوی) این شبکه نو شد. این تغییرات به دلیل محدودیت های شکل گرفته بابت قرارداد گروه قبلی با سازمان صدا و سیما بود. نوآوری در این شبکه به عنوان و لوگو محدود نشد، برنامه های تولیدی، دیدگاه مدیر شبکه به مساله کتاب و نشر با دوره قبل متفاوت است.

مجید شمس الدین نژاد سرپرست شبکه کتاب پیش از این در نشست خبری که اواسط اسفند 1403 برگزار شد، با اشاره به اقدامات گروه قبل و آمار نادرست اطلاع رسانی شده ( اینجا )، توضیح کامل را به زمانی که اطلاعات در دسترس باشد، موکول کرده بود. بعد از گذشت نزدیک به دو ماه خبرنگار کتاب ایرنا گفت وگویی با سرپرست جدید شبکه کتاب انجام داد و در آن به بررسی آمار و اطلاعاتی که توسط گروه قبل ارائه می شد و همچنین روند فعالیت گروه جدید پرداخته که قسمت نخست آن را در ادامه می خوانید.

مجید شمس الدین نژاد سرپرست شبکه کتاب

کمتر از 300 هزار مرتبه تماشا در دوره قبل

تلویزیون کتاب چه روندی را تا به امروز طی کرده است؟

سال 1401 به عنوان «تلویزیون اینترنتی کتاب» راه اندازی می شود، همزمان مسئولان قراردادی با صدا و سیما منعقد می کنند که این قرارداد مبنای راه اندازی شبکه می شود و براساس آن قرار شده است ذیل صدا و سیما فعالیت کنند، یعنی مجوز تولیدهای آن ها را صدا و سیما می دهد. بعد ناظر صدا و سیما در شبکه مستقر می شود. گروه قبلی برای تولید هر محتوا، ابتدا فرد را استعلام می کردند که آیا می توانند با او تولید داشته باشند یا نه؛ اگر تولید زنده بود، بعد از نظارت صدا و سیما، محتوا در شبکه سپهر و تلوبیون منتشر و اگر زنده نبود بعد از نظارت محتوایی صدا و سیما منتشر می شد.

آن گروه در طول دو سال و نیم چهار هزار و 200 قسمت(اپیزود) یعنی حدود سه هزار ساعت محتوا تهیه کردند

طبق همان قرارداد که وزارت فرهنگ با صدا و سیما داشت، حتی مالکیت نشان شبکه کتاب در اختیار صدا و سیما قرار داشت، این برای من عجیب است که چرا مالکیت لوگوی شبکه باید برای آن ها باشد؟ مبنای قرارداد «تلویزیون اینترنتی کتاب» تهیه محتوای تصویری زنده در حوزه کتاب بود.

آن گروه در طول دو سال و نیم چهار هزار و 200 قسمت (اپیزود) یعنی حدود سه هزار ساعت محتوا تهیه کردند که هنوز هم در ketab.tv و گویا در تلوبیون پخش می شود. بنابراین افرادی که مشتاق باشند محتوای دوره قبل را با آنچه در این دوره تولید می شود مقایسه کنند، می توانند به آن بخش ها مراجعه کنند.

کل آمار بازدید این شبکه با چهار هزار اپیزود، 270 هزار مرتبه تماشا است، و در آپارات 20 هزار مرتبه تماشا، یعنی در کل کمتر از 300 هزار مرتبه تماشا است. مجموع آپارات و تلوبیون که اصلی ترین پلتفرم مورد استفاده آن ها بود، در طول دو سال و نیم کمتر از 300 هزار مرتبه تماشا داشت.

بالابردن آمار با سنجاق کردن پخش زنده در شاد

این خیلی کمتر از آماری است که پیش از این اعلام شده بود؟ چه ایرادهایی بر آمار ارائه شده توسط گروه قبل وارد می دانید؟

این اعداد نسبتی با واقعیت ندارد. یکی از مشکلات اساسی فعالیت تلویزیون کتاب از ابتدای فعالیت خود تا پایان دی ماه 1403، تمرکز به نگاه کمّی، آمارسازی و تغییر پارامترهای بازدید بوده به طوری که آمارِ واقعی بازدید، در حاشیه بوده است. در دوره جدید، به جای گزارش سازی، آمارسازی، تغییر پارامترهای بازدید مخاطب (از تماشای ویدیو به بازدید صفحه یا حتی اسکرول (یعنی هنگامی که بازدیدکننده به وسیله غلتک وسط موس، دکمه های کیبورد و در تلفن های همراه با حرکت انگشت به صورت عمودی صفحه را بالا و پایین می کند در سایت!) و نگاه کمّی، تمرکز شبکه کتاب بر تولید و توزیع محتوای باکیفیت و تلاش برای جذب مخاطب واقعی در فضای دیجیتال بوده است.

هیچ گاه تعداد مخاطبان برنامه های عادی شبکه کتاب در پخش زنده به 10 کاربر همزمان هم نمی رسید

به عنوان مثال، طبق آمار دریافتی از پلتفرم تلوبیون، بازدید واقعیِ بیش از چهار هزار اپیزود (قسمت) محتوای تلویزیون کتاب در طول دو سال فعالیت در پلتفرم تلوبیون، حدود 250 هزار مرتبه تماشا بوده است، و هیچ گاه تعداد مخاطبان همزمان برنامه های عادی شبکه کتاب در پخش زنده (علی رغم پخش همزمان در تلوبیون، سپهر، کتاب تی وی و ایبنا) به 10 کاربر هم نمی رسید.

آمارهای موجود در آن دوره بیشتر متمرکز بر حدود 500 میلیون بازدید در پلتفرم شاد بوده است. در حالی که پلتفرم شاد با میلیون ها مخاطب دانش آموز، با پین کردنِ (سنجاق، اقدامی در فضای مجازی برای در مرکز توجه قراردادن) پخش زنده شبکه کتاب در صفحه اصلی، «بازدید از پست موجود در صفحه اصلی پلتفرم» را نمایش می دهد، نه بازدید واقعی تماشای ویدیو را! فارغ از اینکه آیا تلاش برای ایجاد شبکه کتاب، جذب مخاطبان دانش آموز در پلتفرم شاد بود؟! یا اینکه محتوای شبکه کتاب، آیا این محتوا برای مخاطب پلتفرم شاد مناسب بوده است؟

همچنین آمار موجود در سایت کتاب تی وی که گاهی به چند 10 هزار می رسیده، نه آمار «بازدید واقعی تماشای ویدیو»، که آمار «بازدید صفحه بدون تماشای ویدیو» بوده است.

آمار واقعی بازدید تلویزیون کتاب (به معنیِ مرتبه تماشای ویدیو به مدت حداقل سه ثانیه) در طول فعالیت بیست و چند ماهه، 250 هزار بازدید واقعی در تلوبیون و تنها 20 هزار بازدید در آپارات بوده است. آمار بازدید واقعیِ محتوای جدید و مقایسه آن با آمار گذشته، بیانگر واقعیت و شیوه آمارسازی ها و گزارش سازی ها در دوره پیشین است.

در مرحله بعد اسناد به دست آمده از این روش شمارش را به خانه کتاب ارائه می کردند. این در حالی است که پربازدیدترین برنامه تلوبیون یک میلیون بازدید و فینال جام جهانی دو میلیون بازدید دارد، اما دوستان می گفتند آمار بازدید تلویزیون اینترنتی کتاب از شبکه یک، دو و سه بالاتر است که این هیچ پشتوانه ای ندارد، تصویر گزارشی که مدیر شبکه به وزارت ارشاد ارائه داده و تصویر آمار واقعی هم موجود است.

تعریف شما از بازدید واقعی چیست؟

در فضای دیجیتال، تعاریف متنوع و مختلفی برای تعیین سنجش بازدید هر محتوا وجود دارد. از pageview (که به بازدید هر صفحه اشاره دارد) تا event (که در آمارگیرها برای اسکرول صفحه و یا هر گونه کلیک استفاده می‎ شود) و از reach (به معنای تماشای محتوا به ازای هر کاربر منحصر به فرد) تا impression (به معنای بازدید، فارغ از تعداد کاربر) و حتی view که می تواند شامل بازدید صفحه باشد یا تماشای پنج ثانیه از یک ویدیو... در دوره جدید، منظور از «بازدید» یک مرتبه تماشای واقعیِ حداقل سه تا پنج ثانیه از ویدیو توسط یک کاربر منحصر به فرد و تایید شده در فضای مجازی است.

در مجموع کمتر از 50 هزار بازدید، برای بیش از هزار ویدیو

آیا می توانید ویدئوهای این دوره را با دوره قبل مقایسه کنید؟

بارگذاری نخستین ویدیوی دور جدید فعالیت های شبکه کتاب از ابتدای سال 1404 و همزمان با آغاز بهار، به شکل اختصاصی در آپارات (با قابلیت embed در سایت شبکه کتاب) انجام شد. میزان تعداد مخاطب و شمارش بازدید محتوا و حتی دقایق تماشا در این پلتفرم، به شکل شفاف و دقیق مشخص است.

از ابتدای تاریخ فعالیت تلویزیون اینترنتی کتاب (12 آبان 1401) تا پایان دی 1403 در 26 ماه، برای بیش از 650 ویدیوی منتشر شده، تنها 20 هزار مرتبه تماشای واقعی در آپارات ثبت شده بود. از یکم تا 31 فروردین 1404 برای 50 ویدئوی دور جدید، بیش از 50 هزار مرتبه تماشای واقعی ویدئو ثبت شد.

بیش از هزار ویدئوی تلویزیون اینترنتی کتاب از یکم خرداد 1403 تا 30 دی 1403 در تلوبیون، تنها 41 هزار و 994 مرتبه تماشای واقعی ثبت کرد. در این مدت، مجموع 250 ویدیوی تلویزیون اینترنتی کتاب در آپارات نیز کمتر از 10 هزار مرتبه تماشای واقعی ایجاد کرد... یعنی در مجموع کمتر از 50 هزار بازدید، برای بیش از هزار ویدئو.

بعد از 25 ماه فعالیت، اکانت اینستاگرام شبکه کتاب تنها 9 هزار و 500 دنبال کننده پیدا کرده بود

در حالی که 44 ویدئوی اخیر از دور جدید فعالیت شبکه کتاب، فقط در 31 روز، بیش از 50 هزار بازدید واقعی، در آپارات داشته است.

بازدید واقعی 30 ویدیو آخر تلویزیون اینترنتی کتاب در آپارات: 968 عدد،

بازدید واقعی 30 ویدیو آخر تلویزیون اینترنتی کتاب در تلوبیون: 99 عدد،

بازدید واقعی 30 ویدیو اخیر شبکه کتاب در آپارات: 50 هزار عدد (بیش از 50 برابر) و

بازدید واقعی 30 ویدیو اخیر شبکه کتاب در سایت: 17 هزار عدد (بیش از 170 برابر ) است.

بعد از 25 ماه فعالیت، اکانت اینستاگرام تلویزیون اینترنتی کتاب تنها 9 هزار و 500 دنبال کننده پیدا کرده بود. مجموع بازدید 30 ویدیو آخر این اکانت (در طول چهار ماهِ منتهی به دی ماه) تنها 40 هزار بازدید واقعی (به گواه آمار پلتفرم اینستاگرام) ثبت کرد. در طول تنها یک ماه فعالیت شبکه کتاب در دوره جدید، هزار و 500 دنبال کننده جدید به اکانت اینستاگرام شبکه کتاب اضافه شد و تنها با 50 پست در این یک ماه، 412 هزار بازدید واقعی برای ویدیوهای شبکه کتاب در این پلتفرم ثبت شد.

تجهیزات قابل توجهی اینجا است

نسبت تولیدی در دوره قبل را چگونه ارزیابی می کنید؟

تجهیزات قابل توجهی اینجا است و جا دارد برای این موضوع از تیم قبل تشکر کنیم. می توان با استفاده از آن تجهیزات تولید خوبی داشت.

تولید از نظر کمی خیلی عجیب بود و تا جایی که روزی چهار تا 6 ساعت محتوا تولید می کردند. باید توجه داشت که تولید محتوا روند بسیار پرهزینه ای است، اگر محتوا به معنی واقعی کلمه محتوا باشد، اما دوستان قبلی اصلا در بند نبودند که محتوا دیده می شود یا دیده نمی شود خوب است یا نیست.