فاجعه ای به نام «پسرفت» در صادرات دارو!

به گزارش خبرنگار مهر، دو روز قبل بود که سازمان غذا و دارو با انتشار خبری از قول مسئول صادرات این سازمان، از رشد 30 درصدی صادرات دارو به عنوان یک خبر مسرت بخش یاد کرده و گفته بود که در سال گذشته حدود 84 میلیون دلار صادرات دارو داشته ایم . این در حالی است که این اعداد و ارقام، با آمارهای گمرک در تناقض است.

در همین حال، سید علی معبودی مسئول صادرات اداره کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، تعداد کشورهایی که داروهای ایرانی را خریداری کرده اند ، در حدود 40 کشور اعلام کرده است.

این اظهارات و خوشحالی وصف ناپذیر مسئول مربوطه از رقم صادرات داروهای تولید ایران به کشورهای منطقه و…، جای تعجب و البته افسوس دارد. زیرا، اگر همین 84 میلیون دلار صادرات دارو را بر تعداد کشورهای هدف تقسیم کنیم، سهم هر کشور حدود 2 میلیون دلار می شود.

این در حالی است که در تازه ترین اخبار دارویی، گفته می شود کشور عراق برای اولین توانسته داروهای ضد سرطان به کشور لیبی صادر کند. در حالی که سابقه صنعت داروسازی در ایران، با کشوری مثل عراق، اصلاً قابل مقایسه نیست.

قدمت صنعت داروسازی کشور ما به چند دهه قبل باز می گردد، ضمن اینکه تولید داروهای با فناوری بالا و…، از دیگر دستاوردهای دانشمندان و محققان ما در این سال ها بوده است. اما، سوال اینجاست که چرا 84 میلیون دلار صادرات داشته ایم .

تأسف بارتر این است که مسئول صادرات اداره کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، به این موضوع اشاره نداشته که میزان صادرات دارو در چند سال قبل، به رقم 100 میلیون دلار و بعضاً، بیشتر هم رسیده بود. اینکه دچار اُفت صادرات می شویم و بعد از رشد 30 درصدی می گوئیم، مایه مباهات و فخر فروشی نیست.

صادرات دارو، یکی از ابزارهای مهم رشد و توسعه صنعت داروسازی کشور است و مزیت هایی مانند تأمین ارز برای کشور و تسهیل چرخه تولید با امکان واردات مواد اولیه و ملزومات مورد نیاز را دارد. صادرات دارو می تواند با افزایش مقیاس تولیدی که ایجاد می کند، به کاهش هزینه های تولید منجر شود، همچنین به دلیل حفظ بازار محصول صادراتی، شرکت تولیدکننده را برای ارتقای الزامات کیفی محصول و خطوط تولید مناسب ترغیب کند. اما در سال های اخیر نه تنها مسیر توسعه صادرات دارو موفق نبوده، بلکه پسرفت هم داشته است. نمونه آشکار، روند نزولی صادرات و سهم اندک از بازار دارویی کشورهای منطقه بوده است.

بر اساس آمار گمرک ایران، در سال 1402 سهم واردات دارو 2.3 میلیارد دلار و صادرات دارو 170 میلیون دلار بود که بیانگر کاهش 13.6 درصدی واردات و 11 درصدی صادرات نسبت به سال 1401 است. این گزارش، با بررسی 373 شرکت تولیدی دارو، مکمل، مواد اولیه و واردکننده دارو از سوی گمرک ایران منتشر شده است.

از سوی دیگر، فعالان صنعت دارو نسبت به از دست دادن بازار منطقه به شدت ابراز نگرانی کرده اند . بازارهایی مثل افغانستان، کردستان عراق و عراق که بازارهای سنتی ما بودند و از گذشته ما به این بازارها اقلام دارویی صادر می کردیم، اما اکنون سهم بسیار زیادی از بازار ما در این کشورها از دست رفته و کشورهای دیگری چون ترکیه و اردن سهم ما را در اختیار گرفته اند. عمده این مشکلات به واسطه سیاستگذاری غلط است، سیاستگذاری که منطبق بر واقعیات حاکم نیست.