مبانی امامت از دیدگاه امام صادق(ع)

به گزارش ایکنا، اشتباه بزرگ بشر در این است که قصد دارد با عقل ناقص خود همه موضوعات را درک کند غافل از آنکه عقل او توانایی کمک رسانی کامل در درک حقایق و معارف را ندارد و چه بسا آن قدر باید آزمون و خطا کند تا به نتیجه نسبتاً درستی برسد در حالی که دو گنج گران بهای پبامبر اکرم(ص) را رها کرده است و گاهی سر ستیز با آن دو دارد. اما با ضمیمه کردن کلام امام صادق(ع) به آیات قرآن، حقیقت و معرفتی نایاب یعنی اصل انگاری امامت استخراج می شود، کلام امام صادق(ع) در این رابطه به گونه ای است که هر عقلی را به حیرت وا می دارد.

طبق آنچه در آیه 36 سوره مبارکه توبه آمده، دین از اموری است که در سعادت و شقاوت انسان تأثیر مستقیم دارد بنابراین امام صادق(ع) دین قیم در آیه را با نام های اهل بیت(ع) تفسیر می کنند. به عبارت دیگر دین زمانی تأثیر در سعادت و شقاوت دارد که دنیا و آخرت را برای بندگان تضمین کند و این تضمین با اهل بیت ثابت می شود و از سوی دیگر امام صادق(ع) عدم معرفت به امام را موجب مرگ جاهلی بیان می کنند. بنابراین اعتقاد به امامت مقدمه ای برای رسیدن به سعادت اخروی و دنیوی است.

در روایت آمده است که امام صادق(ع) فرمودند یا سماعه آن کتاب سفید را به من بده امام فرمودند کتاب را بخوان سماعه می گوید کتاب را خواندم در آن دو سطر بود سطر اول لا اله الا الله، محمد رسول الله صلی الله علیه و آله نوشته شده بود و سطر دوم نوشته شده بود تعداد ماه ها نزد خداوند دوازده عدد است در کتاب خدا در روزی که آسمان ها و زمین را خلق کرد که چهار عدد از آن ها حرام هستند این دین استوار و ثابت است. علی بن ابی طالب الحسن بن علی و الحسین بن علی حضرت تا مهدی علیه السلام را نام بردند سپس حضرت فرمودند یا داوود می دانی این کتاب در کجا و چه وقت نوشته شده است؟ گفتم یابن رسول الله(ص) خدا و رسول او و شما داناتر هستند فرمود دو هزار سال قبل از خلقت آدم خداوند این دین را قیم و استوار و اعتقاد به آن را واجب و بازگشت از آن را کفر خواند و روشن است که معرفت به ماه ها و سال ها واجب نیست مگر ماه رمضان و ذی الحجه برای کسی که بر او حج واجب است و هر آن کس که بمیرد و ماه ها و سال ها را نداند ذم و بدی به او ملحق می شود و اگر ائمه(ع) را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است. (1)

با توجه به آیه 7 سوره مبارکه الشرح اصل بودن امامت در کلام امام صادق(ع) با سه نکته ترسیم می شود. ابتدا امر رسالت با ولایت و امامت امیرالمؤمنین(ع) کامل می شود. دوم، دستور ابلاغ امامت امیرالمومنین(ع) از جانب خداوند بوده است و در آخر ایشان را واسطه توجه به خداوند است حتی برای پیامبر اکرم(ص). بنابراین وقتی امامت امیرالمؤمینن(ع) از جانب خدا است و همچنین خداوند ایشان را وسیله ای برای دستیابی به خود و کمالات معرفی کرده است، چیزی جز اصل بودن امامت فهمیده نمی شود.

بدین جهت راهیابی و سعادت جز با تمسک به اهل بیت(ع) و قرآن میسر نیست. سرای نجات بشریت از دامان دهشتناک دنیا و بلایای آن، خیمه ایست که در آن نام اهل بیت(ع) زنده است. با تمسک به حبل متین الهی است که از چنگال های بی رحمانه شیطان رهایی پیدا می کنیم یا به تعبیر ظریف تر با امامت است که سعادت دنیا و آخرت را در مشت خود خواهیم داشت.(2)

شیعه درباره قرآن و امامان(ع) سه دیدگاه بنیادی و بی نظیر دارد؛ آنان، این دو سرچشمه زندگی را مستقل بالارکان، مستغنی بالتعالیم و مستکفی بالذات می دانند. با همین دیدگاه سخن امام صادق(ع) مورد اعتناء است و باید گفت علاوه بر قرآن؛ از کلام امام صادق(ع) اصل بودن امامت به دست می آید.

حدیث من مات

مسلم است، آنچه موجب شقاوت ابدی می شود، مسأله کفر است. چرا که در آیات قرآن برای کافران سرنوشت هولناکی، رقم خورده است. به عنوان نمونه خداوند در آیه 47 سوره زمر قرآن کریم می فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ لِلَّذینَ ظَلَمُوا ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بهِ مِنْ سُوءِ الْعَذاب یوْمَ الْقِیامَةِ وَ بَدا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ ما لَمْ یکونُوا یحْتَسِبُون، و کسانی که ستم کرده اند اگر تمام آن چه را که در زمین است و مانند آن را با آن مالک باشند، در روز قیامت برای نجات از عذاب سخت الهی همه ی آن را فدیه خواهند داد (ولی چه سود؛ در آن روز) برای آن ستمگران از سوی خداوند چیزهایی روشن و ظاهر می شود که هرگز در محاسباتشان پیش بینی نمی کردند.»

آیات این چنینی در قرآن به وفور یافت می شود از همین روی؛ با تکیه بر قرآن کریم، امام صادق (ع) نیز همان سرنوشتی را که قرآن برای کافران بیان می کند، برای کسانی که معرفت به امام ندارند بیان می کنند، بلکه امام صادق(ع) جاهلیتی را که پیامبر(ص) در حدیث من مات بیان کرده اند، تفسیر به کفر و نفاق و گمراهی می کنند و مطابق آیات قرآن سرنوشت این سه گروه شقاوت است. بنابراین معرفت به امامت از چنین سرنوشتی جلوگیری می کند و به تعبیر دیگر از اصول اعتقادی شمرده می شود.

حارث بن مغیره می گوید: به امام صادق(ع) گفتم رسول خدا(ع) فرموده: هر که امام خود را نشناخته بمیرد به مردن جاهلیت مرده؟ فرمود: آری، گفتم: جاهلیت محض و لادینی یا جاهلیت نسبت به شناختن امام خود؟ فرمود: جاهلیت کفر و نفاق و گمراهی.

حدیث ثقلین

هر چیزی در این عالم اثر خود را دارد، مطابق کلام امام صادق(ع) بازتاب ولایت ارتباطی مستقیم با ارکان اسلام دارد. امام صادق(ع) ولایت را مؤثر در قرآن و نزول آن و همچنین ملاک تعیین کننده ایمان می دانند و یاد آور می شوند؛ التزام عملی به ولایت، دستوری از جانب رسول خدا(ص) است و عمل به دستور ایشان واجب است بنابراین از آنجایی که ایمان روشن کننده عاقبت افراد است، ولایت اهل بیت(ع) مقدمه ای برای عاقبت بخیری و سعادت است که به تعبیر دیگر، اصل اساسی شمرده می شود.(3)

حدیث سفینه

این کلام را امام صادق(ع) به نقل از امیرالمؤمنین(ع) بیان می کنند که در آن با دقت به سه مقدمه کاملا واضح، اصل انگاری امامت روشن می شود. مقدمه اول، امام صادق(ع) به نقل از جد بزرگوار خود مصداق ولی را برای سائل بیان می کنند و آن کسی جز اهل بیت (ع) نیست. اما مقدمه دوم، التزام به ولایت این افراد است کسی که ولایت و امامت ایشان را بپذیرد بهشت نصیب او می شود و مقدمه آخر نیز پیامد انحراف از این ولایت است که شکایت پیامبر(ص) درباره منکر ایشان در درگاه الهی است و در نهایت تمام مفهوم این سه مقدمه خلاصه در کلام انتهایی امام صادق(ع) می شود که همان حدیث سفینه است یعنی اگر ملتزم به ولایت اهل بیت(ع) شود همان کسی است که سوار بر کشتی نوح شده و نجات پیدا کرده است و اگر مخالفت کند هلاک می شود حال باید پرسید امری به این مهمی مگر می شود اصل نباشد؟

امام صادق(ع) رئیس مکتب تشیع چنان با کلام رسای خود جایگاه امامت را بیان کردند که جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمی ماند. امامت مطابق گفتار ایشان از طریق آیات و روایات، اصلی از اصول دین است و مخالفت با آن شقاوت را بدنبال دارد.

منابع:

1- مناقب آل أبی طالب علیهم السلام جلد 1

2- البرهان فی تفسیر القرآن، جلد 5

3- الکافی، جلد 1

4- شرح المواقف، جلد 8

انتهای پیام