زاینده رود؛ عامل حیات فلات مرکزی ایران

به گزارش ایکنا از اصفهان، نشست نقد و گفت وگو درباره کتاب «زاینده رود در بستر حقوق محیط زیست» نوشته محمد یارمحمدیان از سلسله نشست های پنجمین دوره طرح ملی فصل سخن، امروز 26 مهرماه در کتابفروشی جهاددانشگاهی واحد اصفهان برگزار شد.

امیر فرح نسب، دکترای تخصصی علوم محیط زیست و مدرس دانشگاه فرهنگیان ضمن قدردانی از جهاددانشگاهی برای برگزاری این نشست، سخنان خود را با این شعر از حافظ آغاز کرد که «گر چه صد رود است در چشمم مدام/ زنده رود باغ ِ کاران یاد باد» و افزود: کاران، باغ بزرگی میان کوه صفه تا کوه آتشگاه بوده که زاینده رود از میان آن می گذشته است.

وی با تأکید بر اهمیت و جایگاه زاینده رود بیان کرد: موقعیت جغرافیایی زاینده رود سبب حیات فلات مرکزی ایران است و با وجود تالاب بین المللی گاوخونی، از گسترش بیابان های فلات مرکزی ایران جلوگیری می کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بی توجهی به زاینده رود می تواند در آینده نزدیک برای کشور و به طور قطعی، برای 9 استان مرکزی ایران چالش و بحران پدید آورد؛ بحران هایی از جنس محیط زیستی، سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی.

وی درباره ماهیت این شریان گفت: زاینده رود مهم ترین و بزرگترین رود فلات مرکزی ایران است که از زردکوه بختیاری تا تالاب گاوخونی امتداد دارد؛ همچنین شاهرگ حیاتی و علت پیدایش شهر اصفهان است و سلامت روانی، نشاط، اقتصاد و... مردم این شهر به جریان داشتن این رودخانه بستگی دارد.

فرح نسب با بیان اینکه عمده استفاده از زاینده رود متعلق به اصفهان است، افزود: باید بدانیم که چه به لحاظ وسعت و چه به لحاظ جمعیت استفاده کننده، زاینده رود متعلق به اصفهان است: چراکه 93 درصد از وسعت و 98 درصد از استفاده کنندگان از این رودخانه در استان اصفهان قرار دارند.

وی با بیان اینکه از دوره قاجار تاکنون زاینده رود به کرات دچار خشکی شده است، درباره علل خشکی این رودخانه تصریح کرد: عواملی چون بارگذاری غیرمناسب در بالادست، کشت نامناسب در پایین دست، استقرار صنایع بزرگ، خشکسالی و تغییرات اقلیمی، نبود مدیریت صحیح و تعدادی عوامل دیگر سبب خشک شدن این رودخانه شده است.

این متخصص علوم محیط زیست اضافه کرد: اصفهان در معرض فرونشست و پس از آن فروریزش زمین قرار دارد که علت آن، بی توجهی به زاینده رود و شبکه مادی های اصفهان است.

وی گفت: با توجه به کنوانسیون رامسر که در سال 1349 در شهر رامسر و با حضور 171 کشور برای محافظت از تالاب ها تدوین شد، ایران باید تمام تلاش خود را در نگهداری از تالاب گاوخونی به کار بگیرد؛ چراکه حیات شهر ورزنه و پنبه کاران آن به این تالاب وابسته است.

فرح نسب با توجه به اهمیت محیط زیستی تالاب گاوخونی بیان کرد: این تالاب محل زیست ماهی گورخری و فلامینگوها بود که به دلیل کم لطفی های صورت گرفته، این گونه های جانوری دیگر در این تالاب وجود ندارند.

وی افزود: بی توجهی به مفاد طومار معتبر شیخ بهایی، عامل دیگری است که می توان نام برد و اختصاص آب اصفهان به استان های دیگر که هیچ حقی در این زمینه ندارند، دیگر عاملی است که باید به آن توجه کرد.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: در خصوص زاینده رود باید به سه اصل بین المللی، شامل توسعه پایدار، پیشگیری و عدالت محیط زیستی توجه داشته باشیم. توسعه پایدار بر سه حوزه اجتماع، اقتصاد و محیط زیست تأکید دارد.

وی با ابراز گلایه از اینکه مردم تمایلی به حل کردن مسائل محیط زیستی ندارند و آن را بر عهده دولت می دانند، به بیان راهکارهای رهایی از وضعیت موجود پرداخت و گفت: با رعایت نکاتی چون شفافیت برداشت، کشاورزی مدرن، تغییر الگوی کشت و از همه مهم تر، توجه به آمایش سرزمینی می توان وضعیت کنونی را مدیریت کرد. از سوی دیگر، باید به فکر احداث هرچه سریع تر تونل سوم کوهرنگ باشیم.

فرح نسب در پایان تصریح کرد: حقابه پایداری سرزمین که همان حقابه محیط زیست باشد، بعد از حقابه شرب مهم ترین حقابه محسوب می شود.

مهدی هاشمیان

انتهای پیام