وصف نوروز در سفرنامه های خارجی، در کتابخانه مجلس

به گزارش خبرگزاری مهر ، سفرنامه های سیاحان خارجی درباره ایران، منابعی ارزشمند جهت مطالعه تاریخ و فرهنگ ایران و ایرانیان هستند. روز سیزدهم به عنوان آخرین روز از تعطیلات ایام نوروز مراسم خاصی داشته که از نگاه تیزبین و دقیق سیاحان خارجی دور نمانده، به طوری که در خاطرات و مشاهدات خود به آن اشاره نموده اند. طبق اعلام روابط عمومی و امور بین الملل کتابخانه مجلس، سه سفرنامه ای که در ادامه معرفی می شوند در کتابخانه مجلس در دسترس علاقمندان هستند:

«خاطرات لیدی شیل»

مری لئونورا شیل (1825-1869 م.)، همسر وزیر مختار انگلیس کلنل جاستین شیل، در دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار در ایران، در سفرنامه خود با عنوان «خاطرات لیدی شیل» راجع به عید نوروز و روز طبیعت می نویسد: «بسیار بعید به نظر می رسد که این جشن ملی باستانی روزی ملغی شود زیرا برگزاری آن در موقعیتی است که اصولاً فصل جشن و سرور و شادی همگانی است و باید اعتراف کرد که ایرانی ها در مورد برگزیدن جشن سال نو معقول تر و منطقی تر از ما (غربی ها) بوده اند چون آنها به جای آنکه تحویل سال خود را در وسط زمستان قرار دهند، آن را طوری انتخاب کرده اند که شروع سال جدیدشان درست در لحظۀ ورود خورشید به نیمکرۀ شمالی و در حقیقت آغاز سال خورشیدی باشد.

در چنین روزی همه افراد خانواده لباس نو می پوشند و اطراف یک سفره می نشینند. در وسط خوراکی ها نیز یک ظرف پر از آب می گذارند و تصور می کنند که درست در لحظۀ عبور خورشید از خط استوا، بر اثر لرزه ای که در کرۀ زمین حادث می شود آب داخل این ظرف تکان می خورد. در این لحظه همۀ اعضای خانواده یکدیگر را در آغوش می گیرند و سال خوشی را برای هم آرزو می کنند. صفا و صمیمیت و سادگی این مراسم تا حدی نمایانگر روحیات و خصوصیات اخلاقی ایرانی هاست».

خانم شیل در توصیف روز سیزدهم فروردین می افزاید: «مردم ایران معتقدند که نحوست روز سیزدهم فروردین دامنگیر کسانی می شود که این روز را در منزل به سر برند. لذا در این روز تمام مردم، پیاده و سواره برای تفرج به باغ های اطراف شهر می روند.»

«زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان»

کلارا رایس (1866-1952 م.) زنی انگلیسی و همسر یکی از میسیونرهای مذهبی ساکن جلفای اصفهان بود که در مجموع چهار بار به ایران سفر کرد. سفرنامه او با عنوان «زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان» خاطرات حضورش در اوایل حکومت پهلوی اول در ایران است. از نظر رایس، نوروز باستانی ایرانیان، رویدادی جذاب و به یادماندنی است زیرا در این ایام روح بهار در فضا و کشتزارها گشت می زند. همه لباس نو بر تن می کنند، خانه تکانی می کنند و برای این ایام تدارک می بینند. آنها تخم مرغ بر آینه می گذارند و آینه را بر سطحی مستوی (مسطح) قرار می دهند و تصور می کنند در لحظه تحویل سال می چرخد. در روز طبیعت همه می خواهند به بیرون از شهر بروند و چندساعتی را در باغی بگذرانند. ایرانی طالب لذت و شادی است و هرچه هم این شادی ساده باشد از آن لذت می برد.»

«زیر آسمان ایران»

سفرنامه «زیر آسمان ایران» به قلم هرمن نوردن (1871-1931 میلادی)، در سالهای بعد از جنگ جهانی اول نوشته شده و همچون سفرنامه خانم کلارا رایس، مربوط به دوره پهلوی اول است. نوردن به زیبایی ایام عید نوروز را توصیف کرده و می نویسد: «نوروز، سال نو ایرانیان و بزرگترین عید ملی آنهاست. همه ایرانیان در این جشن بزرگ شرکت می کنند. مدت این عید سیزده روز است و تشریفات آن یادبود سنت های دیرینه است. همه چیزهای کهنه به دور افکنده می شوند. منازل پاکیزه می شوند و برای صرف شام همه افراد فامیل دور هم جمع می شوند. مردم همه چراغ های خانه را تا صبح روشن نگه می دارند تا در طی سال جدید ظلمت به خانه راه نیابد. نهار سیزدهمین روز را ضمن برگزاری جشن، در باغ ها و چمنزارهای خارج از شهر صرف می کنند تا هم خستگی از جسم خود پاک کنند و هم برای شروع سال پیش رو آماده می شوند.»