جشن طبیعت یا تهدیدی برای طبیعت هیرکانی؟

خبرگزاری تسنیم از ساری، جایی که جنگل های انبوه هیرکانی با درختان سر به فلک کشیده، سواحل آرام و مواج دریای خزر، رودخانه های خروشان و دشت های سرسبز، پذیرای خیل عظیمی از مردم محلی و مسافران از گوشه و کنار کشور می شوند. نسیم خنک بهاری، صدای پرندگان و عطر خاک نم خورده پس از باران های بهاری، سیزده بدر را در این خطه به تجربه ای بی نظیر تبدیل می کند. اما این زیبایی خیره کننده، گاه زیر سایه بی توجهی ها رنگ می بازد.

در سال های گذشته، انباشت زباله های رها شده در دل جنگل ها و کنار رودخانه ها، دود غلیظ ناشی از آتش سوزی های ناخواسته، و رد لاستیک خودروها بر خاک شکننده جنگلی، زنگ خطری برای طبیعت بکر مازندران به صدا درآورده است. این گزارش نگاهی دارد به آنچه در روز طبیعت این استان رخ می دهد؛ از شادی ها و خاطره سازی ها تا چالش هایی که نیازمند توجه و همت جمعی برای رفع آن هاست.

رویدادهای گذشته: زباله و آتش، تهدیدی برای طبیعت مازندران

در سال های اخیر، روز طبیعت در استان مازندران که به دلیل جاذبه های طبیعی اش مقصدی پرطرفدار برای گردشگران و مسافران از سراسر کشور است، با حضور گسترده مردم همراه بوده، اما این حضور پرشمار گاه با بی توجهی های تأسف باری به محیط زیست گره خورده است. جنگل های انبوه، سواحل شنی و صخره ای دریای خزر، و دشت های سرسبز که در بهار با گل های وحشی و عطر گیاهان تازه جان می گیرند، پس از سیزده بدر اغلب با منظره ای ناخوشایند از زباله های رها شده مواجه شده اند. کیسه های پلاستیکی رنگارنگ آویزان از شاخه های درختان، بطری های آب و نوشابه پراکنده در گوشه و کنار، و پسماندهای غذایی که بوی تعفن آن ها تا ساعت ها در هوا باقی می ماند، تنها بخشی از این آلودگی هاست.

در مناطقی مانند جنگل سی سنگان، ساحل محمودآباد و حاشیه رودخانه های پرآب مانند هراز و بابل رود، حجم زباله ها پس از پایان روز طبیعت به حدی بوده که گاه گروه های داوطلب و نیروهای شهرداری تا نیمه شب مشغول پاکسازی بوده اند. این زباله ها نه تنها زیبایی طبیعت را خدشه دار کرده اند، بلکه با جذب حشرات و حیوانات وحشی، اکوسیستم شکننده منطقه را نیز به خطر انداخته اند.

در کنار معضل زباله، روشن کردن آتش بدون رعایت اصول ایمنی، یکی دیگر از تهدیدات جدی برای طبیعت مازندران در سال های گذشته بوده است. گردشگران که برای پخت غذا یا گرم شدن در هوای خنک بهاری آتش روشن می کنند، اغلب بدون خاموش کردن کامل آن یا دور کردن شعله ها از پوشش گیاهی خشک، محل را ترک کرده اند. این بی احتیاطی بارها به آتش سوزی هایی منجر شده که بخش هایی از جنگل های ارزشمند استان را به خاکستر تبدیل کرده است. به عنوان مثال، در بهار 1401، آتش سوزی در جنگل های منطقه چالوس، نزدیک جاده کندوان، گزارش شد که به گفته شاهدان، از یک آتش کوچک کنار جاده آغاز شد و به دلیل وزش باد شدید و وجود برگ های خشک روی زمین، به سرعت به چندین هکتار از جنگل سرایت کرد. نیروهای آتش نشانی و منابع طبیعی پس از ساعت ها تلاش توانستند آن را مهار کنند، اما رد سیاه دود و خاکستر تا ماه ها بر تنه درختان باقی ماند. نمونه دیگر، آتش سوزی در جنگل های اطراف ساری در سال 1402 بود که به دلیل رها کردن زغال نیمه افروخته توسط یک خانواده، شعله ور شد و با توجه به نزدیکی به مناطق مسکونی، نگرانی زیادی در میان اهالی ایجاد کرد. این حادثه که در عصر سیزده بدر رخ داد، تا ساعات اولیه صبح روز بعد ادامه یافت و به نابودی پوشش گیاهی و زیستگاه پرندگان محلی منجر شد.

علاوه بر این، شکستن شاخه های درختان برای تهیه هیزم، که در بسیاری از مناطق مانند جنگل های دودانگه و چهاردانگه مشاهده شده، به تضعیف درختان و کاهش توان بازسازی طبیعی جنگل ها دامن زده است. در برخی موارد، انعکاس نور خورشید از بطری های شیشه ای رها شده نیز جرقه هایی ایجاد کرده که به آتش سوزی های کوچک اما پراکنده منجر شده است. این حوادث، که اغلب با خسارات قابل توجهی همراه بوده اند، نشان دهنده ضرورت توجه جدی تر به رفتارهای انسانی در روز طبیعت است؛ روزی که قرار بود جشن احترام به طبیعت باشد، اما گاه به تهدیدی برای بقای آن تبدیل شده است.

مسئولان چه هشدارهایی می دهند

باقری جامخانه، مدیرکل منابع طبیعی مازندران منطقه ساری، با لحنی سرشار از دغدغه و تعهد نسبت به حفظ جنگل های سرسبز این خطه، در گفت وگویی جامع درباره وضعیت روز طبیعت سخن گفت. او با اشاره به تجربیات تلخ گذشته اظهار داشت: «در سال های اخیر، متأسفانه شاهد بودیم که به دلیل سهل انگاری و کم توجهی برخی از مسافران و گردشگران، بخش های وسیعی از عرصه های جنگلی مازندران که گنجینه ای بی بدیل از طبیعت ایران هستند، در شعله های آتش سوخته و به خاکستر تبدیل شده اند. از این رو، با تمام وجود از مردم شریف و طبیعت دوست تقاضا دارم که حدالمقدور از روشن کردن آتش در دل طبیعت خودداری کنند تا این میراث ارزشمند برای نسل های آینده نیز حفظ شود.»

وی در ادامه، با نگاهی امیدوارانه به اقدامات پیشگیرانه افزود: «ما در حوزه منابع طبیعی مازندران – ساری، با تلاش شبانه روزی همکارانمان، 41 پارک جنگلی را شناسایی و آماده سازی کرده ایم. در این پارک ها، هیزم خشک و کیسه های زباله به صورت رایگان در اختیار مسافران قرار می گیرد. این ابتکار نه تنها از شکستن شاخه های زنده درختان که قلب تپنده جنگل ها هستند جلوگیری می کند، بلکه مانع از رها شدن زباله ها در طبیعت بکر این منطقه می شود. تصور کنید جنگلی که با دستان خودمان از زباله پاک نگه داشته شود، چه زیبایی دوچندانی خواهد داشت!»

مهرداد خزایی پول، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران در حوزه نوشهر بر اهمیت مدیریت آتش در روز طبیعت تأکید کرد و گفت: «ما از مردم عزیز و مسافران گران قدر می خواهیم که در کنار لذت بردن از طبیعت، کمی آب همراه خود داشته باشند؛ نه برای نوشیدن، بلکه برای اطمینانی دوباره از خاموش شدن کامل آتش. یک بطری آب ساده می تواند تفاوت میان حفظ یک جنگل سرسبز و نابودی آن در شعله های ناخواسته باشد.»

او با افتخار به برنامه ریزی های گسترده مجموعه اش اشاره کرد و افزود: «برای آنکه روز سیزده بدر، روزی سرشار از شادی و بدون حادثه باشد، 300نفر از نیروهای خدوم در قالب 30 تیم گشت حفاظتی، از ایام نوروز و به ویژه در این روز خاص، با چشمانی باز و دلی پر از مسئولیت، در سراسر طبیعت مازندران حضور خواهند داشت. این تیم ها نه تنها از تخریب طبیعت جلوگیری می کنند، بلکه آماده اند تا هرگونه حادثه احتمالی را در نطفه خفه کنند و آرامش را به طبیعت و مردمانش بازگردانند.این تلاش ها، هدیه ای است از ما به طبیعت و به همه کسانی که عاشقانه در آن قدم می زنند.»

روح الله اسماعیلی، معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران به رفتارهای آسیب زای برخی گردشگران اشاره کرد و گفت: «ما بارها دیده ایم که برخی افراد، از سر علاقه به راحتی و آسایش، خودروهای شخصی خود را تا قلب جنگل ها می برند تا در کنارشان باشد. اما آیا می دانند که این کار چه بلایی بر سر خاک زنده جنگل های هیرکانی می آورد؟ تردد خودروها، خاک را فشرده می کند، ریشه ها را خفه می کند و به مرور، این جنگل های باستانی که میلیون ها سال نفس کشیده اند را به سوی نابودی می کشاند. بیایید به جای این راحتی لحظه ای، به فکر نفس های آینده طبیعت باشیم.»

او ادامه داد: «یکی دیگر از دردهای طبیعت ما، شکستن سرشاخه های درختان است. این شاخه ها که با عشق و سختی سال ها قد کشیده اند، تنها برای یک آتش چندساعته شکسته می شوند. این کار نه تنها به رشد درختان صدمه می زند، بلکه زخمی عمیق بر پیکره جنگل ها می گذارد که التیامش سال ها طول می کشد. از همه شما می خواهم که در روز طبیعت، دست نگه دارید و به جای شکستن شاخه ها، با هیزم آماده یا زغال، گرمای جمع خود را تأمین کنید. طبیعت، مادر ماست و هیچ مادری شایسته چنین زخم هایی نیست.»

اسماعیلی در پایان، با نگاهی پر از امید گفت: «اگر هر کدام از ما کمی بیشتر مراقب باشیم، مازندران می تواند همچنان بهشت روی زمین باقی بماند.»

به گزارش تسنیم، سیزده بدر در مازندران، با تمام زیبایی ها و جلوه های طبیعی اش، می تواند یکی از به یادماندنی ترین روزهای سال باشد؛ روزی که صدای خنده کودکان در جنگل های سرسبز با آواز پرندگان درهم می آمیزد، عطر کباب و دود هیزم در هوا پخش می شود و نسیم خنک بهاری از میان شاخه های درختان هیرکانی به صورت ها می خورد. اما این تجربه دل انگیز تنها در صورتی پایدار می ماند که با حس مسئولیت پذیری و احترام به طبیعت همراه شود. تجربه تلخ سال های گذشته، از تپه های زباله در سواحل فرح آباد گرفته تا خاکستر سیاه بر جای مانده از آتش سوزی ها در جنگل های چالوس و سوادکوه، نشان می دهد که بی توجهی حتی در حد روشن کردن آتشی کوچک یا رها کردن یک بطری پلاستیکی، می تواند زنجیره ای از آسیب ها را به دنبال داشته باشد که جبران آن سال ها طول بکشد.

طبیعت مازندران، این گنجینه ملی که با جنگل های چند میلیون ساله، رودخانه های زلال و تنوع زیستی بی نظیرش شناخته می شود، شایسته آن نیست که قربانی لحظه ای تفریح شود.

مسئولین با اقداماتی مانند توزیع کیسه های زباله در پارک های جنگلی، تأمین هیزم خشک برای جلوگیری از شکستن شاخه ها، و استقرار 30 تیم گشت حفاظتی در روز سیزده بدر، گام هایی مثبت برداشته اند، اما این تلاش ها بدون همراهی مردم به نتیجه کامل نخواهد رسید. تصور کنید خانواده ای که با یک بطری آب اضافی، آتش خود را کاملاً خاموش می کند، یا گروهی از جوانان که زباله هایشان را در کیسه ای جمع کرده و با خود می برند؛ این اقدامات ساده می توانند از نابودی هکتارها جنگل و مرگ گونه های گیاهی و جانوری جلوگیری کنند. خودداری از ورود خودرو به دل جنگل ها نیز، که مانع فشردگی خاک و اختلال در رشد ریشه ها می شود، گامی دیگر در حفظ این اکوسیستم شکننده است.

سیزده بدر 1404 را به روزی تبدیل کنیم که نه تنها خاطرات خوشی در ذهنمان ثبت کند، بلکه ردپایی سبز و پاک در طبیعت به جا بگذارد.

از حالا می توان برنامه ریزی کرد: یک کیسه زباله در کوله پشتی، یک بطری آب برای خاموش کردن آتش، و تعهدی جمعی برای نچیدن شاخه ها و نریختن پسماند. مازندران، با ساحل های مواجش که در غروب سیزده بدر رنگ نارنجی خورشید را منعکس می کنند و جنگل هایی که در سکوت شب نفس می کشند، منتظر است تا ما نه فقط میهمانش باشیم، بلکه نگهبانش نیز باشیم. این روز می تواند نه تنها پایان نوروز، بلکه آغاز فصلی جدید از احترام به طبیعت باشد؛ فصلی که در آن هر خانواده، هر جوان و هر کودکی، خود را مسئول آینده این سرزمین سرسبز بداند.

انتهای پیام/