شازند؛ بهشت پنهان گردشگری در قلب ایران

خبرگزاری مهر، گروه استان ها؛ «شازند»، که در گذشته به نام شاه زنده و به مدت کوتاهی پس از انقلاب آزادشهر نامیده می شد، یکی از شهرهای استان مرکزی ایران است و بر اساس لغت نامه دهخدا، این شهر همان ادریس آباد سابق است و ایستگاه راه آهنی میان سمنگان و نورآباد به شمار می رود که در فاصله 354 هزارگی ایستگاه راه آهن اراک واقع شده است که در سال 1315 هجری شمسی، کارخانه قند شاهی به دلیل مناسب بودن شرایط کشت چغندر به این منطقه منتقل شد.

نام شازند به خاطر وجود کوهی است که زرتشتیان بر این باور بودند که کیخسرو و پهلوانان نامی در آن پنهان شده اند به همین سبب این کوه به شاه زنده یا شاه زند معروف شده و نام شهر شازند نیز از این کوه گرفته شده است.

از جاذبه های گردشگری شازند می توان به سراب عباس آباد، سراب بلاغ ، پارک تپه سنگی محله ازنا و پیست اسکی هندودر اشاره کرد، همچنین مقبره ارمنیان و کلیسای آنان و بقعه سهل بن علی، که زیارتگاهی در این منطقه محسوب می شود، از دیگر نقاط دیدنی این شهر هستند.

شهر شازند شامل چهار منطقه اصلی به نام های شازند، نوبنیاد، ازنا و کلاوه است و با توسعه بیشتر شهر، مناطق جدیدی نیز به آن افزوده شده اند که مردم این منطقه، بیشتر به زبان فارسی صحبت می کنند و ترک زبانان نیز در بخش های مختلف شهرستان زندگی می کنند.

از شخصیت های مشهور این شهر می توان به شیخ عباس مدرس ( مشیدی یا ادریس آبادی) اشاره کرد که از بنیان گذاران حوزه علمیه اراک بوده و امام خمینی نیز از شاگردان ایشان در این حوزه بود.

امید است با خواندن و دیدن تصاویر برخی از این امکان خدادادی در ایام نوروز 1404 سری به این گوشه از کشور پهناورمان بزنید و در دامان طبیعت شهرستان شازند ایام خوشی را سپری کنید.

سراب عباس آباد شازند

با شروع گرما و آغاز سال جدید، سراب عباس آباد شازند به عنوان یک منطقه تفرجگاهی نمونه، پذیرای بسیاری از مردم و علاقه مندان به طبیعت است، این سراب در شرق شهر شازند و در دامنه شمالی رشته کوه راسوند واقع شده است و آبدهی این چشمه به طور متوسط بین 250 تا 300 لیتر در ثانیه است و ارتفاع آن از سطح دریا 1900 متر می باشد.

این چشمه یکی از چشمه های کارستیکی است که در دامنه رشته کوه های راسوند واقع شده و آب آن برای کشاورزی و شرب روستاها و مناطق اطراف مورد استفاده قرار می گیرد و نزدیکی این چشمه به شهر شازند، آن را به مکانی مناسب برای گذراندن اوقات فراغت اهالی این شهر و دیگر مردم استان مرکزی تبدیل کرده است.

امامزاده عبدالله سورانه

امامزاده عبدالله ابن احمد در روستای سورانه واقع شده و این بقعه در دامنه ای سرسبز و نزدیک یک چشمه طبیعی قرار دارد که به زبان محلی "قبه چشمه" نامیده می شود که بنای اولیه بقعه از خشت و گل ساخته شده بود، اما بنای کنونی آن از آجر و آهن ساخته شده است و ضریح مربع شکل زیارتگاه دارای قبر منور است که مورد توجه زائران قرار دارد.

اداره کل اوقاف و امور خیریه استان مرکزی در بروشوری که به معرفی امامزاده عبدالله پرداخته، اشاره می کند که در زندگی نامه ای که بر روی پوست آهو نوشته شده و از بروجرد به آیت الله حاج آقا حسن فرید محسنی منتقل شده، آمده است: «سهل بن علی به همراه هفتاد و دو نفر از خویشاوندانش در این منطقه به نبرد با دشمن پرداختند، این امامزادگان که در آستانه این مکان مدفون هستند، در همین محل به شهادت رسیدند و برخی از آنان با وجود جراحات، تا مسافتی دورتر از اردوگاه دشمن پیش رفتند و در نهایت به دست ظالمان کشته شدند.» بنابراین، می توان گفت که امامزاده عبدالله یکی از هفتاد و دو نفر خویشاوند سهل بن علی است که توانسته با فاصله ای اندک از آستانه به سمت سورانه فرار کند و در نهایت به دست دشمنان به شهادت رسیده است.

روستای رضا آباد سربند

روستای رضاآباد در فاصله 80 کیلومتری جاده اراک - بروجرد واقع شده و جزو بخش سربند شهرستان شازند در استان مرکزی است، این روستا قدمتی نزدیک به چهارصد سال دارد که در فصل بهار، دشت های سرسبز و خرم این دیار کهن روح هر بیننده ای را با نسیم خنک بهاری نوازش می کند و عطر گل های بهاری جان را تازه می سازد.

روستای رضاآباد با طبیعت زیبا و چشمه سارهای فراوان، مقصدی بکر برای گردشگران محسوب می شود و در دامنه ارتفاعات ویل آب ( ویلو ) و ویلک در منطقه ییلاقی این روستا، چشمه های زیادی وجود دارد که از شکاف های صخره ها جاری می شوند و جلوه ای زیبا و بکر به منطقه می بخشند.

آب این چشمه ها برای آبیاری مزارع پایین دست روستای قلعه آشناخور استفاده می شود. سراسر صخره ها و ارتفاعات بالای چشمه ها پوشیده از بوته های گون و گل های وحشی است که مورد توجه مردم محلی و گردشگران قرار دارد که شقایق وحشی، گل های لاله واژگون و بوته های سوسن و سنبل در فصل بهار منظره ای بسیار زیبا را به ارتفاعات اطراف چشمه می دهند.

روستای سرسختی علیا

روستای سرسختی علیا از توابع شهرستان شازند در استان مرکزی است که در 50 کیلومتری جنوب غربی اراک و 12 کیلومتری جنوب شازند واقع شده است، بر اساس تصاویر ماهواره ای، این روستا در عرض جغرافیایی 33 درجه و 50 دقیقه و طول جغرافیایی 49 درجه و 21 دقیقه قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 2110 متر است همچنین، سرسختی علیا تنها 4 کیلومتر با شهر مذهبی-زیارتی آستانه علوی فاصله دارد و به عنوان یکی از روستاهای آباد و خوش آب و هوای منطقه شناخته می شود.

شغل اصلی اهالی این روستا شامل کشاورزی، باغداری و دامداری است. مردم این روستا دارای فرهنگی غنی و پایدار هستند و به آداب و رسوم سنتی و مذهبی خود بسیار پایبندند. سرسختی علیا دارای پنج مسجد است که در هر یک از آن ها فعالیت های متنوعی مانند صندوق قرض الحسنه، کانون فرهنگی-هنری، کتابخانه و خانه قرآن برگزار می شود.

این روستا همچنین دارای ظرفیت های میراث فرهنگی و منابع طبیعی است که می تواند به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کند و به رونق اقتصادی منطقه بیفزاید، زبان رایج در این روستا یکی از لهجه های محلی زبان لری است و به دلیل موقعیت جغرافیایی روستا، آب و هوای آن معمولاً معتدل و متمایل به سرد است و تپه قلعه این روستا مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد است و در تاریخ 10 دی 1381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.

شیرینی بساق

روستای مصر لو در شهرستان شازند یکی از توابع استان مرکزی است که یکی از سوغاتی های مشهور آن پخت شیرینی بساق توسط اهالی این روستا است مواد اصلی تشکیل دهنده شیرینی بساق شامل شیر، شکر، تخم مرغ، وانیل و بکینگ پودر است که خمیر تهیه شده با استفاده از وردنه به شکل گرد در می آید و سپس در روغن سرخ می شود، این شیرینی معمولاً برای پذیرایی در مراسم عروسی تهیه می شود و در این روستا دختران از سنین پایین آموزش تهیه این شیرینی را فرا می گیرند.

سد کمال صالح اراک

سد کمال صالح در 74 کیلومتری جنوب غرب اراک و 46 کیلومتری جنوب شازند واقع شده و با مناظر طبیعی زیبا، به یکی از مقاصد گردشگری استان مرکزی تبدیل شده است که مطالعات مربوط به این پروژه از سال 1372 آغاز و بررسی ها نشان داد که محل تلاقی رودخانه های بزرگ و قلعه نو بهترین گزینه برای تأمین آب اراک است؛ چرا که این دو رودخانه خود از شاخه های اصلی رود دز محسوب می شوند که نام این سد نیز به دلیل قرارگیری آن در روستای کمال صالح انتخاب شده است.

این سد از نوع سنگریزه ای با هسته رسی بوده و ظرفیت مفید آن حدود 100 میلیون متر مکعب است و با هدف توسعه گردشگری طبیعی، مکان هایی خاص در اطراف سد و دریاچه آن برای استفاده عموم مردم طراحی خواهد شد تا بازدیدکنندگان بتوانند از طبیعت زیبا و دلنشین آن بهره مند شوند.

منطقه شکار ممنوع چال خاتون

این زیستگاه طبیعی با وسعت 13 هزار و 897 هکتار و اکوسیستم کوهستانی، تپه ماهوری و دشت، یکی از زیباترین مناظر طبیعی کشور را به نمایش می گذارد و از نظر تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار غنی است.

منطقه چال خاتون شازند با منابع آبی دائمی و فصلی، ترکیبی از مراتع سرسبز و نواحی صخره ای و دشت را ارائه می دهد که برای زندگی حیات وحش بسیار مناسب است.

از نظر جغرافیای گیاهی، این منطقه به ناحیه ایرانی – تورانی تعلق دارد و شامل طیف وسیعی از گیاهان علفی ، بوته ای و درختچه ای است و تا سال گذشته، منطقه چال خاتون یکی از شکارگاه های آزاد استان مرکزی بود، اما به دلیل ظرفیت های طبیعی و تنوع زیستی ارزشمند، به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شده است، یکی از بلندترین قله های رشته کوه چال خاتون، قله سخت سیاه با ارتفاع نزدیک به 3000 متر است و در این منطقه چاه های طبیعی (غارهای عمودی) متعددی وجود دارند که در حال حاضر در حال شناسایی هستند.

غار سوله خونزا

غار سوله خونزا در کوه های شمس آباد واقع شده و نزدیک ترین دسترسی به آن از طریق جاده اراک – شازند و در تقاطع راه روستای قدمگاه است که دهانه اصلی غار در سمت راست دیواره سنگی کوه قابل مشاهده است و دهانه دومی نیز در ارتفاعات بالاتر قرار دارد.

نام "سوله خونزا " به معنای "سوراخ خانه چشمه دار" است. طول این غار 27 متر و عرض آن 1.5 متر است و در بخش های بالاتر این غار، یک غار دیگر وجود دارد که دارای چشمه های آب گوارا است.

این غار دو دهانه دارد و در انتهای آن حوضی با ساروج ساخته شده است و برای دسترسی به این غار، دو مسیر وجود دارد که یکی از طریق عقیل آباد، گوار چشمه پهن گلشن آباد و قره کهریز و دیگری از روستای علیم آباد در جاده شوسه اراک-شازند به سمت قدمگاه و کوه شمس آباد.

پوشش گیاهی

وجود گونه های کمیاب و منحصر به فرد در زیستگاه طبیعی چال خاتون، این منطقه را به یک مکان ویژه تبدیل کرده است و پوشش گیاهی این منطقه از نوع استپ کوهستانی بوده و شامل تراکم گون ها، گرامینه ها و گونه های دارویی می باشد.

حیات وحش

این زیستگاه طبیعی از نظر تنوع گونه های حیات وحش نیز بسیار غنی است و برخی از گونه های موجود شامل پازن ، قوچ، گراز ، گرگ، شغال ، روباه، تشی ، خرگوش و موش صحرایی هستند همچنین انواع پرندگان مانند عقاب طلایی، سار ، جغد، کبک و باقرقره نیز در این منطقه زندگی می کنند.

صنایع دستی شازند

شهرستان شازند دارای صنایع دستی متنوعی است که شامل دستبافت های سنتی (قالی بافی و گلیم بافی )، رودوزی های سنتی، آثار چوبی (منبت کاری، کنده کاری روی چوب، معرق کاری، پیکرتراشی و خراطی)، سفالگری و کپوبافی می باشد.

چشمه بلاغ حک

چشمه بلاغ حک یکی از چشمه های معروف استان مرکزی است که در 7 کیلومتری شمال غرب شازند و در دامنه جنوبی کوه راسوند واقع شده است و میزان آبدهی این چشمه به شدت تحت تأثیر بارندگی ها و ذوب برف ها قرار دارد؛ به طوری که آبدهی آن در فروردین ماه به طور قابل توجهی بیشتر از شهریور ماه است و به طور متوسط، میزان آبدهی این چشمه حدود 300 لیتر در ثانیه برآورد می شود.

این چشمه از نوع کارستیکی بوده و از نظر کیفیت آب جزو چشمه های مطلوب محسوب می شود و آب این چشمه برای آبیاری زمین های کشاورزی روستاهای حک بالا، حک پایین و تحت محل استفاده می شود این چشمه همچنین به عنوان یکی از مکان های اسطوره ای ایران شناخته می شود و با نام چشمه آب معدنی کیخسرو نیز شناخته می شود و بر اساس داستان های شاهنامه فردوسی، کیخسرو پس از شصت سال پادشاهی بدن خود را در این چشمه شستشو داده و به غار کیخسرو رفته و هرگز بازنگشته است.

چشمه عمارت

چشمه عمارت شامل چندین چشمه است که در روستای عمارت واقع در 26 کیلومتری جنوب شازند و در مسیر شازند-خمین قرار دارد که تعداد این چشمه ها بسیار زیاد است و آب آن ها در داخل مسجد، محوطه مسجد و منازل مسکونی جاری می شود. آب این چشمه ها در یک دریاچه به وسعت 2000 مترمربع جمع آوری شده و محلی برای شنا و تفریح کودکان منطقه فراهم کرده است و پس از سرازیر شدن آب از این دریاچه، کانالی برای تأمین آب کشاورزی چندین روستای دیگر ایجاد شده است.

پیست اسکی شازند

پیست اسکی شازند در ارتفاع 2 هزار و 760 متری و در فاصله 25 کیلومتری از شهر شازند و 55 کیلومتری از اراک واقع شده است، این پیست با مسیری به طول 600 متر، به سه دستگاه تله سیژ و یک رستوران مجهز است. فعالیت این پیست تنها در فصل های زمستان و بهار انجام می شود و گردشگران زیادی از استان های همدان و لرستان برای استفاده از امکانات آن به این منطقه می آیند.

چشمه پنجه علی

چشمه پنجه علی در شمال غرب شازند و در مسیر جاده اصلی اراک – بروجرد قرار دارد که در دامنه کوه پنجه علی و نزدیک کوه قازک واقع شده و به دلیل جنس آهکی خود، از نوع چشمه های کارستیکی محسوب می شود.

میزان آبدهی متوسط این چشمه حدود 250 لیتر در ثانیه برآورد شده و تخلیه سالانه آن حدود 5.6 میلیون متر مکعب است و آب این چشمه از نظر کیفیت، مناسب برای شرب است و به عنوان یکی از جاذبه های دیدنی شهرستان شناخته می شود و دسترسی به چشمه از طریق جاده اصلی اراک – بروجرد امکان پذیر است و در نزدیکی آن هنرستان کشاورزی علی ابن ابیطالب (ع) شازند واقع شده است که در کنار این چشمه، استخری زیبا ساخته شده که به جذابیت آن افزوده است؛ اما بازدید از این چشمه نیازمند اخذ مجوز از آموزش و پرورش شهرستان شازند است.

چشمه اسکان

چشمه اسکان در فاصله 19 کیلومتری شمال غرب شهر شازند و در دامنه کوه لجور ، نزدیک روستای اسکان واقع شده است که این چشمه در سمت شمال جاده اراک-بروجرد بین کوه لجور و رودخانه شراء قرار دارد و میزان آبدهی آن به طور متوسط 200 لیتر در ثانیه است. چشمه اسکان با چشم انداز زیبای خود در کنار رودخانه سرسبز شراء ، مکانی جذاب برای تفریح و گردشگری به شمار می رود و در فصل های تابستان و بهار، بسیاری از اهالی اراک برای گذران اوقات فراغت به این محل ها مراجعه می کنند که مناطق طبیعی شمال غرب دشت شازند شامل پنجه علی، اسکان و رودخانه شراء ، تأثیر قابل توجهی بر جذب گردشگر دارند.

چشمه عنبرته

چشمه عنبرته در جنوب شرق دشت شازند و در دامنه شمالی کوه چال خاتون، نزدیک روستای عنبرته واقع شده است. این چشمه نیز از نوع کارستیکی بوده و آب ارتفاعات کوه چال خاتون را زهکشی می کند که میزان آبدهی این چشمه به طور متوسط حدود 65 لیتر در ثانیه است و دسترسی به چشمه از طریق جاده ای که از قدمگاه به سمت بازنه و سپس به عنبرته می رسد، امکان پذیر است. اهالی روستای عنبرته از آب این چشمه برای مصارف کشاورزی و شرب استفاده می کنند.

چشمه قاقان

چشمه قاقان در گردنه قاقان و در ارتفاع 2150 متری از سطح دریا قرار دارد. این چشمه که از نوع کارستیکی است، در دامنه شرقی کوه سرو واقع شده و دسترسی به آن از طریق جاده ای که تجره را به قاقان متصل می کند، کیفیت آب این چشمه بسیار خوب بوده و اهمیت آن برای کوهنوردان قابل توجه است.

چشمه دو خواهران

چشمه دو خواهران در شرق دشت آستانه و در دامنه جنوب غربی رشته کوه راسبند (کوه دو خواهران) واقع شده است و این چشمه در ارتفاع 2360 متری از سطح دریا قرار دارد و دسترسی به آن از طریق جاده آسفالت شازند – نورآباد امکان پذیر است و با فاصله ای حدود 3.3 کیلومتر از جاده اصلی، یک جاده فرعی به روستای دو خواهران منتهی می شود.

این چشمه برای اهالی روستای دو خواهران جنبه تقدس و زیارتی دارد و کیفیت آب آن بسیار خوب است که زمین های کشاورزی روستا را مشروب می کند و مسیر این چشمه تا روستای دو خواهران با درختان کهنسالی چون گردو، صنوبر و بید مزین شده که جلوه ای زیبا به محیط اطراف می بخشد.

این چشمه یک چشمه کارستی است که قسمتی از آب کوه مرتفع دو خواهران را زهکشی می کند و با توجه به موقعیت و ارتفاع بالای این چشمه در گرمای تابستان این مکان هوای خنک و مطبوعی دارد و آب چشمه نیز در تابستان خنک و گوارا با کیفیتی عالی است و هر ساله در فصل تابستان به طور معمول روزهای جمعه یا تعطیل شماری از اهالی شهرستان و یا این استان از نقاط مختلف برای تفریح و یا احیاناً زیارت به این مکان می آیند .

در این چشمه دو تونل یه صورت غار موجود است که یک تونل که از آن آب چشمه بیرون می زند ارتفاع این تونل نزدیک به دو متر و عمق آن حدود 8 متر می باشد.در بالای این تونل – تونل دیگری وجود دارد که به طور متوسط 5/1 تا 2 متر ارتفاع و بیش از 10 متر عمق دارد.

این دو تونل معروف به غار دو خواهران است که طبق اعتقاد اهالی روستای دو خواهران و همچنین عده ای از مردم منطقه فقط باید خانم ها داخل این غار شوند چون معتقدند که دو خواهران از نوادگان امام علی ( ع) در داخل این غار غایب و مخفی شده اند و به همین خاطر این مکان زیارتی دارد و در کل چشمه دو خواهران از نقاط کم نظیر طبیعی و دیدنی استان مرکزی به شمار می رود.