به جای تحمیل نظر خود، فضایی برای تبادل آرا ایجاد کنیم

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: نهضت «زندگی با آیه ها» که از سال گذشته آغاز شده با استقبال شایانی روبه رو گردیده است. باید در وادی زندگی، با نوای قرآن همدم شویم و در هر کنج و کنار، جلوه های انس با کلام وحی را پدیدار سازیم. از گنجینه امثال قرآنی، برای بنای فرهنگی استوار بهره گیریم و آیات پرکاربرد را در حافظه سپرده، در سخن و عمل به کار بندیم، تا در این عرصه، نقشی ایفا کنیم. به سان پیامبر رحمت ( ص) که خُلقش قرآن بود، ما نیز در پی کسب این منش والا باشیم. در راستای اعتلای نهضت ملی «زندگی با آیه ها»، هر گامی که برداریم، چراغی فرا راه جامعه روشن کرده ایم؛ نهضتی که در پی فهم و تبیین آیات الهی است. با همراهی و تشویق یکدیگر، این حرکت را تقویت کنیم، تا این کوشش ها، ثمری نیکو به بار آورد.

آیه 38 سوره شوری

وَالَّذینَ اسْتَجَابُوا لِرَبّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ

و آنان که دعوت پروردگارشان را اجابت کردند و نماز را برپا داشتند و کارشان در میان خودشان بر پایه مشورت است و از آنچه روزی آنان کرده ایم ، انفاق می کنند؛

زان که با عقلی چو عقلی جفت شد / مانع بد فعلی و بد گفت شد

پیام ها

از نشانه های مؤمن یکی هم این است که اهل تصمیم های هول هولکی نیست. صبور است و با ملاحظه؛ حرف های آدم ها را می شنود و سر حوصله به تک تکشان فکر می کند. اگر چیزی را نداند، از پرسیدن خجالت نمی کشد و اگر راهی را نشناسد، از راهنمایی گرفتن عارش نمی آید. اهل مشورت گرفتن است؛ چه در تصمیم های کوچک و چه در انتخاب های بزرگ. هیچ عشقی آن قدر کورش نمی کند که دلسوزی آدم های دور و برش را نبیند و هیچ تصمیمی آن قدر به هیجان نمی آوردش که راهنمایی آدم های باتجربه را نادیده بگیرد. اگر از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود، به خاطر همین اخلاق هایش است و اگر مدام سرش به سنگ نمی خورد، از صدقه سر همین عادت هایش.

مسیری روشن برای پیشرفت جمعی

در یک تیم فوتبال، بازیکنان تنها زمانی می توانند موفق شوند که با یکدیگر هماهنگ باشند. اگر هر بازیکن، بدون توجه به تاکتیک تیمی و مشورت با مربی، بازی خود را پیش ببرد، حتی بهترین ها نیز نمی توانند پیروز میدان شوند. در مقابل، تیم هایی که بازیکنانشان با یکدیگر همفکری می کنند، پاس های حساب شده می دهند و از ایده ها و استراتژی های جمعی پیروی می کنند، حتی با امکانات محدود نیز می توانند افتخار بیافرینند. این اصل ساده ی موفقیت در ورزش، در زندگی اجتماعی نیز صادق است: بدون همفکری و مشورت، پیروزی در میدان زندگی ممکن نیست.

قرآن کریم این راهکار را در سطحی بالاتر برای جامعه ی ایمانی ارائه می کند. آیه ی شریفه وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُمْ نه تنها یک توصیه اخلاقی، بلکه نقشه ای برای مدیریت جامعه و مدل حکمرانی است. «مؤمنین آنهایند که هر کاری می خواهند بکنند، در بینشان شورایی می شود که پیرامونش مشورت می کنند.... یعنی کار مؤمنین مشورت گرفتن بین خودشان است .»[1] ما چقدر اهل کارهای جمعی با روش مشورت خواهی از یکدیگر هستیم؟ الان ساختار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ما این گونه است همۀ کارها با مشورت همۀ مردم اتفاق بیفتد؟!

البته باید حواسمان باشد که با چه کسی مشورت می کنیم؟ «امیرالمؤمنین در این زمینه هم توصیه دارند: لا تُدخِلَنَّ فی مَشوِرَتِکَ بَخیلاً … وَ لا جَباناً ؛ با بخیل مشورت نکن. یعنی چه؟ یعنی کارشناست بخیل نباشد؛ چرا؟ برای خاطر اینکه اگر خواستی کمکی به کسی بکنی، این بخیل جلویت را می گیرد. می گوید که جیبت خالی می شود. با آدم ترسو مشورت نکن، از آدم بزدل نظر کارشناسی نگیر؛ برای خاطر اینکه هر کار بزرگی بخواهی انجام بدهی، هر اقدام خوب و قدم بلندی بخواهی برداری، تو را می ترساند که اگر این کار را بکنی، چنین می شود، چنان می شود .»[2]

مردمی که به فرمان وَاعْتَصِمُوا بحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا [3] عمل می کنند و در فضایی سرشار از همدلی و برادری به رهنمود وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُم ْ [4] پایبندند، با بهره گیری از همفکری و خرد جمعی، به همکاری و تعاون وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبرِّ وَالتَّقْوَی [5] دست می یابند و می توانند دستاوردهای بزرگی رقم بزنند.

خداوند در این آیه از ما خواسته است که:

در امور مختلف، به مشورت با دیگران اهمیت دهیم و تصمیمات را جمعی بگیریم.

برای عمل به این آیه در زندگی می توانیم:

_ در خانواده یا محل کار، قبل از تصمیم گیری درباره مسائل مهم، نظر اعضای دیگر را هم جویا شویم.

_ به جای تحمیل نظر خود، فضایی برای تبادل آرا ایجاد کنیم.

_ در مشورت ها، به یاد داشته باشیم که هدف، رسیدن به تصمیم درست است، نه صرفاً تأیید دیدگاه ما.

[1]. ترجمه تفسیر المیزان، ج 18، ص 93

[2]. بیانات در نخستین دیدار هیئت دولت چهاردهم، 06/06/1403

[3]. سوره آل عمران، آیه 103: همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید و متفرق نشوید.

[4]. سوره شوری، آیه 38: و کارشان در میان خودشان بر پایه مشورت است.

[5]. سوره مائده، آیه 2: در کارهای خوب و رعایت حقوق دیگران به همدیگر کمک کنید.