چگونه می توان خود را از بند قضاوت زود هنگام رها کرد؟

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: نهضت «زندگی با آیه ها» که از سال گذشته آغاز شده با استقبال شایانی روبه رو گردیده است. باید در وادی زندگی، با نوای قرآن همدم شویم و در هر کنج و کنار، جلوه های انس با کلام وحی را پدیدار سازیم. از گنجینه امثال قرآنی، برای بنای فرهنگی استوار بهره گیریم و آیات پرکاربرد را در حافظه سپرده، در سخن و عمل به کار بندیم، تا در این عرصه، نقشی ایفا کنیم. به سان پیامبر رحمت ( ص) که خُلقش قرآن بود، ما نیز در پی کسب این منش والا باشیم. در راستای اعتلای نهضت ملی «زندگی با آیه ها»، هر گامی که برداریم، چراغی فرا راه جامعه روشن کرده ایم؛ نهضتی که در پی فهم و تبیین آیات الهی است. با همراهی و تشویق یکدیگر، این حرکت را تقویت کنیم، تا این کوشش ها، ثمری نیکو به بار آورد.

آیه 18 سوره زمر

فَبَشِّرْ عِباد الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبعُونَ أَحْسَنَهُ

به بندگان من بشارت بده ؛ همان کسانی که حرف ها و تبلیغات گوناگون را با دقت می شنوند و با تجزیه و تحلیل، دنبال بهترینش می روند.

بر ایشان بشارت بده ای رسول / که لطف من افتد بر ایشان قبول

پیام ها

هیچ فکرش را می کردی که در فلان بحث سیاسی تند و تیز، محبوب ترین آدم پیش خدا، همانی باشد که بیشتر از همه ساکت است؟ که خیلی بیشتر از حرف زدن، گوش کردن را بلد است؟ که کمتر رگ گردنش ورم می کند و کمتر صورتش گُر می گیرد و کمتر روی پیشانی اش قطره های عرق می نشیند؟ هیچ فکرش را می کردی که خدا در بحث های آتشین که دو طرف تا حد مرگ به جان هم می افتند، پشت سر هیچ کدامشان نایستاده باشد؟ که بیشتر حواسش به آن آدم گوشه گیرِ آرامِ خونسردی باشد که با صبر و حوصله یکی یکی حرف ها را می شنود و با صبر و حوصله یکی یکی بهشان فکر می کند و با صبر و حوصله بهترین هایشان را انتخاب می کند؟

انتخاب بهتر، هدایت الهی

در زندگی، همیشه با انتخاب هایی روبرو هستیم: چه شغلی را برگزینیم؟ از چه منبعی برای یادگیری استفاده کنیم؟ یا حتی چگونه به مسائل اجتماعی و سیاسی واکنش نشان دهیم؟ در دنیای امروز و این هیاهوی اطلاعات و تبلیغات، تشخیص حقیقت و انتخاب بهترین ها، مهارتی حیاتی است. اما چگونه می توان به این مهارت دست یافت؟

خداوند در قرآن، بندگان هدایت یافته ی خود را بشارت می دهد: فَبَشِّرْ عِباد الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِکَ الَّذینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ [1] این آیه، ما را به شنیدن دیدگاه های گوناگون اما گزینش برترین ها دعوت می کند و آن را نشانه ی خردمندی و ایمان برمی شمارد. «حرف هر کسی را، ولو آن کسی که حرف می زند، جز جریان شما و گروه شما و جبهه ی شما نیست، گوش کنید؛ اگر دیدید حرف درستی است، آن وقت فَیَتَّبعُونَ أَحْسَنَهُ . حکمت قرآنی را ملاحظه کنید: یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبعُونَ أَحْسَنَهُ . باید استماع کرد؛ بعد هرچه بهتر است، انسان قبول کند؛ ولو آن بهتر از زبان کسی در بیاید که انسان او را دوست ندارد، قبول ندارد .»[2]

آزادی اندیشه و بیان در چارچوب حفظ حقوق دیگران و با رعایت موازین شرعی، زیربنای این انتخاب های آگاهانه است. در جامعه ای که مردم بتوانند بی هراس از بیان نظراتشان، دیدگاه های مختلف را بشنوند، فضایی برای شکوفایی فکری و اجتماعی ایجاد می شود. خداوند ما را به انتخاب دعوت می کند و این آزادی، به رشد فردی و اجتماعی می انجامد.

بیاییم هنر شنیدن و انتخاب بهترین ها را در زندگی مان تمرین کنیم. وقتی فرزندمان صحبت می کند، با دقت گوش دهیم و او را به بازگو کردن همه جوانب ماجرا تشویق کنیم. این کار به او مهارت شنیدن و واکنش مناسب را می آموزد. همچنین، در مواجهه با اخبار و اطلاعات، پیش از پذیرش یا انتشار، تحقیق کنیم و منابع معتبر را بررسی کنیم.

اما چگونه می توان "بهترین" را تشخیص داد؟ شنیدن و تأمل کردن و بصیرت به خرج دادن کلید این هنر است. اما خداوند در چند آیه جلوتر معیار تشخیص بهترین کلام را بیان می کند: «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابهاً مَثانِیَ ؛ خدا بهترین سخن یعنی قرآن را فرستاده است: کتابی که آیه هایش هماهنگ اند و همدیگر را توضیح می دهند »[3] بهترین کلام قرآن است و هر کلامی که با قرآن مطابقت داشته باشد. پس باید با قرآن زندگی کرد تا قدرت تشخیص بهترین کلام را بدست آوریم.

خداوند در این آیه از ما خواسته است که:

همه دیدگاه ها را بشنویم، اما بهترین را انتخاب کنیم.

برای عمل به این آیه در زندگی می توانیم:

_ به جای قضاوت زودهنگام، با دقت به سخن انسان ها گوش کنیم.

_ قبل از تصمیم گیری، با افراد آگاه و متخصص مشورت کنیم و گزینه های مختلف را بررسی کنیم و به دنبال بهترین راه حل باشیم.

_ حتی از کسانی که با ما اختلاف نظر دارند، نکات مثبت را بیاموزیم و در زندگی مان به کار ببریم.

[1]. سوره زمر ، آیه 17 و 18: به بندگان من بشارت بده ؛ همان کسانی که حرف ها و تبلیغات گوناگون را با دقت می شنوند و با تجزیه و تحلیل، دنبال بهترینش می روند کسانی اند که خدا دستشان را در زندگی گرفته است.

[2]. بیانات رهبر معظم انقلاب، دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی، 03/04/1388

[3]. سوره زمر ، آیه 23