«معاویه» از شکست در روایت تا تحریف تاریخ

به گزارش خبرنگار مهر، علی موسوی از تحلیل گران عرصه رسانه طی یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد به نقد و بررسی سریال «معاویه» پرداخت.

در این یادداشت چنین آمده است:

«معاویه»؛ شکست در روایت، کیفیت و تأثیرگذاری

سریال معاویه که با تبلیغات گسترده پخش شد، در جریان سازی، ناموفق بود. بررسی آن در Shahid (پلتفرم استریمینگ MBC) نشان می دهد این سریال حتی در طبقه بندی «پربیننده ترین سریال های این ماه» (المسلسلات الأکثر مشاهدة هذا الشهر) نیز جای نگرفته است. از سوی دیگر، آمار بازدید نسخه زیرنویس فارسی آن در پربازدیدترین کانال منتشرکننده این سریال، نشان دهنده عدم موفقیت در جذب و نگه داشتن بینندگان و سقوط آزاد محبوبیت آن است؛ از 171 هزار بازدید قسمت اول تا 8 هزار بازدید قسمت هفدهم.

1. تحریف تاریخ و ضعف در روایت

یکی از بزرگ ترین نقاط ضعف این سریال، تحریف آشکار شخصیت ها و و حذف گزینشی حقایق تاریخی است که کاهش اعتبار آن نزد مخاطبان را درپی داشته است. سازندگان کوشیده اند تصویری مطلوب از معاویه ارائه دهند، اما در این مسیر، برخی از مهم ترین وقایع را نادیده گرفته یا به طور سطحی و تحریف شده نمایش داده اند. یک نمونه بارز این تحریف، پرداخت به مادر معاویه، «هند» است. در حالی که وی در تاریخ به واسطه نقشش در جنگ احد و دشمنی سرسختانه اش با اسلام، چهره ای بحث برانگیز دارد، اما سریال از این بخش های حساس به سادگی عبور کرده و او را در نهایت شخصیتی مثبت جلوه داده است.

2. ضعف فنی و نمایشی

برخلاف برخی آثار تاریخی که با وجود ضعف های محتوایی، از نظر فنی در سطح قابل قبولی قرار دارند، معاویه حتی در این زمینه نیز ناموفق است. ضعف در کارگردانی، جلوه های بصری، طراحی صحنه و شخصیت پردازی، باعث شده است که سریال جذابیت لازم را نداشته باشد. به عنوان مثال؛ نبردها و صحنه های تاریخی به شدت تصنعی است. همچنین دیالوگ نویسی و شخصیت پردازی ضعیف موجب شده تا شخصیت های کلیدی همچون امام علی (علیه السلام)، تقلیل یافته و کوچک تر از اهمیت واقعی شان، نمایش داده شوند.

3. عدم استقبال در کشورهای اسلامی

یکی از اهداف چنین پروژه هایی، ایجاد تأثیر رسانه ای و تغییر روایت های تاریخی در جوامع اسلامی است. اگرچه این سریال پس از انتشار چند قسمت ابتدایی، با انتقادات تاریخی و محتوایی گسترده ای، چه در جوامع اهل سنت و چه در میان شیعیان، مواجه شد و به عنوان یک روایت تحریف شده و مغرضانه از تاریخ تلقی گردید، اما در ادامه، با بی تفاوتی روبه رو شد و دیگر بحثی جدی در رسانه های معتبر، پیرامون آن شکل نگرفت.

عدم توجه رسانه های بزرگ و نداشتن بحث های داغ و ترندهای قابل توجه در شبکه های اجتماعی عربی و فارسی، نشانه ای از شکست پروژه در ایجاد موج رسانه ای است.

4. استقبال محدود در ایران و نقش اپوزیسیون

در ایران، یکی از دلایل برجسته شدن مقطعی این سریال، جنجال های رسانه ای اپوزیسیون ایرانی بود. برخی رسانه های وابسته به جریان های ضد جمهوری اسلامی، این اثر را به عنوان یک «چالش فکری» مطرح و تلاش کردند که آن را به عنوان روایتی متفاوت از تاریخ اسلام در مقابل روایت رسمی جمهوری اسلامی ایران برجسته کنند.

این فضاسازی، در روزهای ابتدایی پخش سریال باعث افزایش کنجکاوی برخی مخاطبان شد، اما با آشکار شدن تحریف ها و ضعف های فنی، این موج فروکش کرد و همان طور که آمار بازدید نشان می دهد، سریال به سرعت از مرکز توجه خارج شد.

نتیجه گیری: یک پروژه شکست خورده

سریال معاویه در هر سه بُعد اصلی؛ روایت تاریخی، کیفیت فنی و تأثیرگذاری رسانه ای، شکستی آشکار را تجربه کرد.

مخاطبان، خیلی زود متوجه تحریف های تاریخی و ضعف های فنی شدند و سریال را کنار گذاشتند.

جوامع اسلامی به آن توجهی نکردند، و هیچ موج رسانه ای در دفاع یا نقد آن شکل نگرفت.

در ایران، اپوزیسیون سعی کرد این اثر را برجسته کند، اما با آشکار شدن ضعف های آن، این جنجال نیز فروکش کرد.

این سریال نه یک اثر هنری درخشان، نه یک روایت تاریخی معتبر، و نه یک پروژهٔ تأثیرگذار رسانه ای بود. بلکه تنها تلاشی ناموفق برای بازنویسی تاریخ به نفع معاویه بود؛ که در نهایت، با شکست مواجه شد.