وضعیت دانشگاه های ایرانی در مهمترین رتبه بندی های جهانی در سال 1403

خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: دانشگاه های ایرانی در سال 1403 در رتبه بندی های مشهور جهانی از جمله «کیواس»، «تایمز»، «شانگهای»، «ISC»، «تایوان» و «یواس نیوز»، «وبومتریکس»، «لایدن»، «نیچر ایندکس» و «سایماگو» حضور داشته اند که در برخی از این رتبه بندی ها با افزایش و در برخی از آنها با کاهش رتبه و تعداد مواجه شدند.

رتبه بندی کیو اس

رتبه بندی کیو اس یکی از معتبرترین نظام های رتبه بندی بین المللی است که توسط موسسه کاکارلی سیموندز انگلستان صورت می گیرد. یکی از رتبه بندی های مهمی که این پایگاه به صورت سالانه انجام می دهد ارزیابی و سنجش دانشگاه ها در حوزه های موضوعی مختلف است.

رتبه بندی موضوعی کیو اس بر اساس 5 شاخص شهرت دانشگاه با وزن 40 درصد، ارزیابی کارفرمایان با وزن 10 درصد، نسبت اعضای هیأت علمی بین المللی با وزن 5 درصد، نسبت دانشجویان بین المللی با وزن 5 درصد، میزان استنادات به ازای هر عضو هیأت علمی با وزن 20 درصد و نسبت اعضای هیأت علمی به دانشجو با وزن 20 درصد جهت ارزیابی عملکرد دانشگاه ها بهره برد.

در این رتبه بندی دانشگاه های جهان در 55 موضوع در قالب 5 حیطه کلان هنر و علوم انسانی، مهندسی و فناوری، علوم زیستی و پزشکی، علوم طبیعی و نیز علوم اجتماعی و مدیریت مورد ارزیابی قرار گرفتند. از کشور جمهوری اسلامی ایران 90 گروه آموزشی از 17 دانشگاه در 21 رشته موضوعی حضور دارند.

در ویرایش 2025 میلادی، «کیو. اس» داده های بیش از 16 میلیون مقاله و دیدگاه های 151 هزار دانشگاهی و 100 هزار کارفرما را تحلیل کرد و در مجموع 18333 جایگاه جهانی را به موسسه ها در زمینه های گوناگون علمی اختصاص داد که سهم ایران 90 جایگاه بوده است. دانشگاه های تهران و صنعتی شریف، به ترتیب، با برتری در 18 و 12 زمینه علمی عملکرد بهتری داشته اند.

جدول رتبه و امتیاز موسسه های ایرانی در شاخص های ارزیابی نظام رتبه بندی موضوعی کیو اس، ویرایش 2025 میلادی

موضوع دانشگاه ها و رتبه 2025 علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف 301 - 350. دانشگاه تهران 351 - 400. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 551 - 600. دانشگاه علم و صنعت ایران 601 - 650. دانشگاه آزاد اسلامی 751 - 850. دانشگاه شهید بهشتی 751 - 850 مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی شریف 251 - 300. دانشگاه تهران 251 - 300. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 401 - 450. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450 مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف 151 - 200. دانشگاه تهران 201 - 275 مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف 151 - 200. دانشگاه تهران 201 - 250. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 351 - 400. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450 مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف 151 - 200. دانشگاه تهران 201 - 250. دانشگاه علم و صنعت ایران 251 - 300. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 301 - 350. دانشگاه تبریز 401 - 450. دانشگاه صنعتی اصفهان 501 - 575. دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 501 - 575 مهندسی نفت دانشگاه صنعتی شریف 20. دانشگاه تهران 22. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 51 - 100. دانشگاه صنعتی اصفهان 101 - 150. دانشگاه شیراز 101 - 150. دانشگاه تبریز 101 - 150. دانشگاه آزاد اسلامی 151 - 175. دانشگاه تربیت مدرس 151 - 175 کشاورزی دانشگاه تهران 101 - 150. دانشگاه تبریز 251 - 300. دانشگاه فردوسی مشهد 351 - 400. دانشگاه صنعتی اصفهان 351 - 400. دانشگاه شیراز 351 - 400. دانشگاه آزاد اسلامی 401 - 475 آناتومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد 51 - 100. دانشگاه علوم پزشکی تهران 101 - 170 زیست شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران 401 - 450. دانشگاه تهران 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی ایران 601 - 650. دانشگاه آزاد اسلامی 651 - 700. دانشگاه تربیت مدرس 651 - 700 پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران 251 - 300. دانشگاه علوم پزشکی ایران 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی مشهد 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی شیراز 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی تبریز 501 - 550. دانشگاه تهران 501 - 550. دانشگاه شهید بهشتی 701 - 850 پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایران 151 - 225. دانشگاه علوم پزشکی تهران 151 - 225 داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201 - 250. دانشگاه علوم پزشکی مشهد 251 - 300. دانشگاه تهران 251 - 300. دانشگاه علوم پزشکی تبریز 301 - 350. دانشگاه علوم پزشکی شیراز 351 - 400 شیمی دانشگاه تهران 301 - 350. دانشگاه صنعتی شریف 351 - 400. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450. دانشگاه تبریز 401 - 450. دانشگاه تربیت مدرس 451 - 500. دانشگاه صنعتی اصفهان 501 - 550. دانشگاه آزاد اسلامی 501 - 550. دانشگاه شیراز 501 - 550. دانشگاه فردوسی مشهد 551 - 600. دانشگاه شهید بهشتی 551 - 600. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 601 - 700 محیط زیست دانشگاه تهران 201 - 250 ژئوفیزیک دانشگاه تهران 201 - 250 ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف 301 - 350. دانشگاه تهران 301 - 350. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 401 - 450. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450. دانشگاه آزاد اسلامی 401 - 450. دانشگاه فردوسی مشهد 501 - 600. دانشگاه تبریز 501 - 600 علم مواد دانشگاه صنعتی شریف 251 - 300. دانشگاه تهران 351 - 400. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 401 - 550. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 550 فیزیک دانشگاه صنعتی شریف 351 - 400. دانشگاه تهران 451 - 500. دانشگاه آزاد اسلامی 551 - 600. دانشگاه علم و صنعت ایران 601 - 675 کسب و کار دانشگاه صنعتی شریف 601 - 650 اقتصاد و اقتصادسنجی دانشگاه تهران 551 - 700 آمار دانشگاه تهران 151 - 200. دانشگاه صنعتی شریف 201 - 250

البته در رتبه بندی جهانی کیو اس سال 2025 که در سال 2024 منتشر شده است نیز 9 دانشگاه از ایران حضور داشتند که در مقایسه با سال گذشته با رشد نسبی مواجه شدند. در رتبه بندی دانشگاه های جهانی کیواس 2025 بیش از 1500 دانشگاه در 106 سیستم آموزش عالی را مورد بررسی قرار گرفتند.

9 دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران شامل دانشگاه صنعتی شریف با رتبه = 342، دانشگاه تهران با رتبه = 368، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با رتبه = 403، دانشگاه علم و صنعت ایران با رتبه = 436، دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه = 489، دانشگاه تبریز با رتبه = 552، دانشگاه شیراز با رتبه 700-691، دانشگاه شهید بهشتی با رتبه 851-900 و دانشگاه فردوسی مشهد با رتبه 951-1000 در این دوره از رتبه بندی حاضر بودند.

نظام رتبه بندی جهانی موسسه آموزش عالی تایمز

رتبه بندی جهانی «موسسه آموزش عالی تایمز» در بخش موضوعی موسسه های برتر جهان را در 11 زمینه علمی، شامل هنر و علوم انسانی (شناسایی 750 موسسه)، اقتصاد و کسب وکار (شناسایی 990 موسسه)، علوم رایانه (شناسایی 1122 موسسه)، علوم تربیتی (شناسایی 767 موسسه)، مهندسی و فناوری (شناسایی 1488 موسسه)، حقوق (شناسایی 389 موسسه)، علوم زیستی (شناسایی 1143 موسسه)، علوم پزشکی بالینی، پزشکی پایه، و بهداشت (شناسایی 1150 موسسه)، روانشناسی (شناسایی 654 موسسه)، علوم فیزیکی (شناسایی 1447 موسسه)، و علوم اجتماعی (شناسایی 1093 موسسه) بر پایه پنج شاخص کیفیت پژوهش، درآمدهای صنعتی، چشم انداز جهانی، فضای پژوهش، و آموزش و 17 سنجه منتشر شد.

در ویرایش 2025 «موسسه آموزش عالی تایمز» که در سال 2024 میلادی منتشر شد نام 81 موسسه ایرانی را در سیاهه موسسه های برتر جهان در زمینه های گوناگون علمی آورده شد و نام این موسسه های ایرانی، روی هم، 204 بار در زمینه های گوناگون علمی آمده است.

موسسه های ایرانی در 10 زمینه از 11 زمینه موضوعی تایمز جایگاه جهانی به دست آورده اند. حقوق، تنها زمینه موضوعی است که هیچ موسسه ایرانی در آن جایگاه جهانی نداشت. از ایران، 48 موسسه در علوم فیزیکی، 46 موسسه در مهندسی، 31 موسسه در علوم پزشکی و سلامت، 27 موسسه در علوم زیستی، 15 موسسه در علوم رایانه، 10 موسسه در علوم اجتماعی، هشت موسسه در کسب وکار و اقتصاد، هفت موسسه در علوم تربیتی، هفت موسسه در روانشناسی و پنج موسسه در هنر و علوم انسانی جایگاه جهانی به دست آورده اند.

دانشگاه های فردوسی مشهد، شهیدبهشتی و اصفهان با برتری در 9 زمینه علمی عملکرد برجسته تری در برابر دیگر موسسه های ایرانی داشته اند. در میان کشورهای منطقه، ترکیه در رتبه نخست و ایران در رتبه دوم جای گرفته است.

البته در سال 1403 تعداد دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی جهانی تایمز 2025 از 73 موسسه به 84 موسسه افزایش یافت و این تعداد نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. این در حالی است که در رتبه بندی دانشگاه های جهانی تایمز در سال 2025، بیش از 2 هزار موسسه از 115 کشور و منطقه را رتبه بندی شدند.

در این رتبه بندی دانشگاه های جهان بر اساس 18 شاخص در پنج حوزه کلیدی آموزش، محیط تحقیقاتی، کیفیت تحقیق، مشارکت صنعت و چشم انداز بین المللی رتبه بندی می شوند.

جدول وضعیت دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی جهانی تایمز 2025

رتبه در تایمز 2025 دانشگاه ها 301–350 دانشگاه صنعتی شریف 351–400 دانشگاه های صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت ایران 401–500 دانشگاه های علوم پزشکی کرمانشاه، تهران 501–600 دانشگاه های صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شیراز، علوم پزشکی تهران 601–800 دانشگاه های علوم پزشکی البرز، علوم پزشکی بابل، علوم پزشکی بقیه الله، گلستان، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، علوم پزشکی ایران، صنعتی اصفهان، علوم پزشکی کردستان، علوم پزشکی لرستان، علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی قزوین، علوم پزشکی شهید بهشتی، علوم پزشکی تبریز، تبریز، علوم پزشکی ارومیه 801–1000 دانشگاه های علوم پزشکی اراک، علوم پزشکی بیرجند، فردوسی مشهد، علوم پزشکی گلستان، علوم پزشکی گیلان، علوم پزشکی ایلام، بین المللی امام خمینی، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی کرمان، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، علوم پزشکی مشهد، شهید بهشتی، علوم پزشکی شهرکرد، شیراز، علوم پزشکی شیراز، کاشان، ارومیه، علوم پزشکی زاهدان 1001–1200 دانشگاه های شهید مدنی آذربایجان، حکیم سبزواری، علوم پزشکی همدان، صنعتی سهند، سمنان، صنعتی شاهرود، اصفهان، محقق اردبیلی، صنعتی ارومیه، علوم پزشکی زنجان 1201–1500 دانشگاه های بوعلی سینا همدان، ایلام، خوارزمی، لرستان، خلیج فارس، علوم پزشکی قم، رازی، شهید باهنر کرمان، شهید چمران اهواز، علوم پزشکی شهید صدوقی، شهرکرد، گیلان، مراغه، مازندران، علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، یاسوج، یزد 1501+ دانشگاه های علامه طباطبایی، الزهرا، اراک، دامغان، علوم پزشکی هرمزگان، پیام نور، بیرجند، هرمزگان، قم، سیستان و بلوچستان، زنجان، ولی عصر رفسنجان Reporter دانشگاه های صنعتی اراک، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان پیشرو، آزاد اسلامی واحد شهر قدس، صنعت نفت

همچنین نظام رتبه بندی تایمز در حوزه اثرگذاری دانشگاه ها در شاخص های 17 گانه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد در سال 2024 یک رتبه بندی منتشر کرد که 33 دانشگاه ایرانی در جمع 1500 دانشگاه برتر قرار گرفتند. تعداد دانشگاه های ایرانی حاضر در این رتبه بندی از 27 دانشگاه سال گذشته به 33 دانشگاه رسید.

رتبه بندی دانشگاه های تأثیرگذار دانشگاه ها را بر اساس اهداف 17 گانه توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) ارزیابی شدند. در نسخه سال 2024 تعداد 2 هزار و 152 دانشگاه از 125 کشور / منطقه ارزیابی شدند. بر اساس معیارهای نظام بین المللی تایمز اگر داده های مرتبط با هر دانشگاه حداقل با 3 هدف مرتبط بوده در این رتبه بندی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نظام بین المللی رتبه بندی تایمز تقسیم بندی نمرات هر یک از اهداف را در روش تحقیق خود تشریح کرده است.

دانشگاه الزهرا (س)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه کردستان، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشگاه صنعتی شیراز، دانشگاه کاشان، دانشگاه زنجان، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشگاه ایلام، دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه هرمزگان، دانشگاه مراغه، دانشگاه مازندران، دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه سیستان و بلوچستان 29 دانشگاه حاضر در نسخه 2024 هستند.

سه دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دانشگاه بناب و یک موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی در بخش شاخص شماره 17 یا مشارکت برای اهداف ذکر شده اند و دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در برخی از شاخص ها وجود دارد و در جدول دارای نمره نهایی ذکر نشد.

رتبه بندی موضوعی شانگهای 2024

نظام رتبه بندی شانگهای در سال 2024 میلادی برای هشتمین سال متوالی، رتبه بندی جهانی موضوعات دانشگاهی (GRAS) را منتشر کرده است. این رتبه بندی در سال 2024 در 55 رشته در قالب 5 حوزه کلی شامل: حوزه علوم طبیعی (8 رشته)، حوزه مهندسی (23 رشته)، حوزه علوم زیستی (4 رشته)، حوزه علوم پزشکی (6 رشته) و حوزه علوم اجتماعی (14 رشته) صورت گرفته است.

اسامی بیش از 1900 دانشگاه از بین 5000 دانشگاه مورد بررسی از 96 کشور جهان در فهرست نهایی این رتبه بندی قرار گرفتند.

تعداد 29 دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی موضوعی شانگهای 2024 حضور دارند. این 29 دانشگاه در 120 رشته محل حضور داشتند و دانشگاه های کشور در حوزه های مهندسی و علوم پزشکی به ترتیب با 71 و 24 رشته محل بهترین عملکرد را داشته اند.

جدول جایگاه دانشگاه های جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی موضوعی شانگهای 2024

حوزه موضوعی علوم طبیعی ریاضیات دانشگاه علم و صنعت ایران 201-300. دانشگاه شهید مدنی آذربایجان 301-400. دانشگاه فردوسی مشهد 401-500 جغرافیا دانشگاه تهران 201-300 زمین شناسی دانشگاه تهران 401-500 شیمی دانشگاه تربیت مدرس 301-400 حوزه موضوعی علوم مهندسی مهندسی مکانیک دانشگاه شیراز 200-151. دانشگاه های فردوسی مشهد، بین المللی امام خمینی، علم و صنعت ایران، صنعتی شریف و تهران 201-300. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، صنعتی نوشیروانی بابل، تربیت مدرس و تبریز 301-400 مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه های صنعتی شریف و تهران 201-300. دانشگاه شیراز 301-400 مهندسی مخابرات دانشگاه صنعتی شریف 151-200. دانشگاه تهران 201-300 علوم و فناوری ابزار آلات دانشگاه های صنعتی شریف، صنعتی شیراز و تهران 101-150. دانشگاه های شیراز و تبریز 151-200. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان و خواجه نصیرالدین طوسی 201-300 مهندسی علوم کامپیوتر دانشگاه تهران 301-400. دانشگاه صنعتی شریف 401-500 مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران 50. دانشگاه تهران 76-100. دانشگاه شیراز. 101-150. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، تربیت مدرس و تبریز 151-200. دانشگاه های فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان و صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 201-300 مهندسی شیمی دانشگاه تهران 201-300. دانشگاه های علم و صنعت ایران، رازی، صنعتی شریف و تبریز 301-400. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر و تربیت مدرس 401-500 مهندسی مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر 301-400 علوم و مهندسی انرژی دانشگاه تهران 151-200. دانشگاه های صنعتی شریف و تبریز 201-300. دانشگاه های صنعتی نوشیروانی بابل و تربیت مدرس 301-400 علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران 201-300. دانشگاه های صنعتی شریف و علوم پزشکی تهران 400-301 منابع آب دانشگاه تهران 51-75. دانشگاه تبریز 76-100. دانشگاه تربیت مدرس 151-200 علوم و فناوری غذایی دانشگاه تهران 101-150. دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه تبریز 151-200. دانشگاه های فردوسی مشهد، شیراز، علوم پزشکی شیراز و ارومیه 201-300 فناوری زیستی دانشگاه تهران 301-400. دانشگاه صنعتی اصفهان، شیراز و علوم پزشکی تبریز 401-500 مهندسی معدن دانشگاه تهران 51-75. دانشگاه صنعتی امیرکبیر و تربیت مدرس 76-100 مهندسی متالورژی دانشگاه تهران 76-100. دانشگاه علم و صنعت ایران 151-200 علوم و مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر 20 حوزه موضوعی علوم پزشکی پزشکی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201-300. دانشگاه علوم پزشکی ایران 301-400. دانشگاه های علوم پزشکی بابل، علوم پزشکی گیلان، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی شیراز و علوم پزشکی تبریز 401-500 بهداشت عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران 151-200. دانشگاه علوم پزشکی کرمان 300-201. دانشگاه های علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی شهید بهشتی 301-400. دانشگاه های علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی مشهد و علوم پزشکی شیراز 401-500 پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران 151-200. دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی تبریز 201-300 داروسازی و علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران 51-75. دانشگاه های علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی تبریز 151-200 دندانپزشکی و علوم دهانی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201-300 حوزه موضوعی علوم زیستی علوم کشاورزی دانشگاه های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و تهران 101-150. دانشگاه تربیت مدرس 201-300. دانشگاه های فردوسی مشهد، شیراز، تبریز و ارومیه 301-400. دانشگاه صنعتی اصفهان 401-500 علوم دامپزشکی دانشگاه شیراز 101-150. دانشگاه های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، تربیت مدرس و تهران 201-300 زیست شناسی انسانی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201-300. دانشگاه علوم پزشکی شیراز 301-400 حوزه موضوعی علوم اجتماعی اقتصاد دانشگاه تهران 401-500 مدیریت دانشگاه علم و صنعت ایران 201-300. دانشگاه تهران 301-400 آموزش دانشگاه خوارزمی 301-400. دانشگاه تهران 401-500

همچنین رتبه بندی جهانی شانگهای یا رتبه بندی آکادمیک دانشگاه های جهان در سال 2024 (ARWU) یک رتبه بندی پیشگام شناخته می شود و در 6 شاخص «تعداد فارغ التحصیلان برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال»، «تعداد اعضای هیئت علمی برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال»، «تعداد محققان پراستناد در 21 حیطه موضوعی»، «تعداد مقالات منتشر شده در دو مجله Nature و Science»، «تعداد مقالات نمایه شده در نمایه نامه های توسعه یافته علوم و علوم اجتماعی» و «عملکرد دانشگاهی با توجه به اندازه سازمان» موسسات را رتبه بندی می کند.

در سال 2024 بیش از 2500 موسسه مورد بررسی قرار گرفتند و 1000 دانشگاه برتر جهان منتشر شدند که 9 دانشگاه ایرانی در جمع 1000 دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند و دانشگاه علوم پزشکی تهران با ارتقا رتبه در صدر دانشگاه های ایرانی قرار گرفت و با کسب رتبه در بازه 401-500 در جمع 500 دانشگاه برتر دنیا قرار دارد.

جایگاه دانشگاه های ایران در نظام رتبه بندی شانگهای 2024

رتبه دانشگاه های دارای رتبه 500-401 دانشگاه علوم پزشکی تهران. دانشگاه تهران 700-601 دانشگاه تربیت مدرس 800-701 دانشگاه علوم پزشکی ایران. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. دانشگاه صنعتی شریف 1000-901 دانشگاه صنعتی امیرکبیر. دانشگاه علم و صنعت ایران. دانشگاه تبریز

رتبه بندی جهانی وبومتریکس

پشتیبانی از دسترسی آزاد، دسترسی الکترونیکی به انتشارات علمی و دسترسی به دیگر منابع دانشگاهی از نخستین هدف های این نظام رتبه بندی است.

در این نظام رتبه بندی، وب سایت دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی براساس 3 شاخص تعداد ارجاع یا لینک های برقرارشده از سایر سایت ها به سایت دانشگاه (شاخص Visibility) با وزن 50 درصد، تعداد استنادات 310 نویسنده پراستناد دانشگاه در گوگل اسکالر (شاخصOpenness /Transparency) با وزن 10 درصد و تعداد مقالات کیفی دانشگاه قرارگرفته در بین 10 درصد مقالات پراستناد موضوع مربوطه در سایت سکیمگو (شاخص Excellence/Scholar) با وزن 40 درصد ارزیابی و رتبه بندی می شوند.

نسخه بتای رتبه بندی وبومتریکس که در ژانویه 2025 منتشر شده نشان از حضور 64 دانشگاه علوم پزشکی کشور داشت. آزمایشگاه «سایبرمتریکس» سالانه دو ویرایش از نظام «وبومتریکس» در ماه های ژانویه و ژوئیه منتشر می کند و هدف کلیدی از این رتبه بندی نه تنها رتبه بندی وبگاه ها بلکه بهبود انتشارات وبی دانشگاه ها است.

در این رتبه بندی دو دانشگاه تهران (رتبه 335) و دانشگاه علوم پزشکی تهران (رتبه 468) رتبه زیر 500 را کسب کرده اند. از 64 دانشگاه علوم پزشکی کشور سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و مشهد به ترتیب رتبه اول تا سوم را کسب کردند.

رتبه بندی گروه D8 یا 8 کشور مسلمان

گروه D8، هشت کشور مسلمان در حال توسعه که کشورهای اندونزی، جمهوری اسلامی ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر و نیجریه در آن عضویت دارند را شامل می شود. به منظور رتبه بندی دانشگاه های کشورهای گروه D8، اطلاعات پژوهشی بیش از 1700 سازمان از کشورهای عضو گروه D8 در پایگاه اطلاعاتی InCites در فاصله سالهای 2021-2019 بررسی شد.

موسسه ISC به منظور رتبه بندی دانشگاه های کشورهای گروه D8 در معیارهای خود، مهم ترین مأموریت دانشگاه ها یعنی پژوهش، نوآوری، آموزش و فعالیت های بین المللی را در نظر می گیرد و اطلاعات این رتبه بندی از پایگاه های اطلاعاتی USPTO، WOS، Incites، وب سایت دانشگاه ها و سایر سایت های مرتبط اخذ می شود.

دانشگاه هایی که بیش از 150 مدرک را در این بازه زمانی منتشر کرده بودند جامعه هدف رتبه بندی را تشکیل دادند. تعداد دانشگاه هایی که این شرایط را داشتند 519 دانشگاه بود که در رتبه بندی D8-2023 حضور یافتند و از میان آنها کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و اندونزی بیشترین تعداد دانشگاه های حاضر در این رتبه بندی را دارند.

از جمهوری اسلامی ایران تعداد 87 دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند که دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و اندونزی بیشترین تعداد دانشگاه های حاضر در رتبه بندی را داشته اند.

جدول رتبه های اول تا دهم رتبه بندی D8 2023

رتبه دانشگاه کشور 1 دانشگاه قاهره مصر 2 دانشگاه علوم پزشکی تهران جمهوری اسلامی ایران 3 دانشگاه مالایا مالزی 4 دانشگاه COMSATS اسلام آباد پاکستان 5 دانشگاه تهران جمهوری اسلامی ایران 6 دانشگاه Ain Shams مصر 7 دانشگاه Hacettepe ترکیه 8 دانشگاه Middle East Technical ترکیه 9 دانشگاه علوم پزشکی ایران جمهوری اسلامی ایران 10 دانشگاه Sains Malaysia مالزی

رتبه بندی تایوان

یکی از موسسات رتبه بندی دنیا که با عنوان «رتبه بندی عملکرد مقاله های علمی دانشگاه های جهان» یا «رتبه بندی دانشگاه ملی تایوان» شناخته می شود براساس پژوهش کار می کند.

«دانشگاه ملی تایوان» برای انتشار فهرست موسسه های برتر جهان از سه شاخص (بهره وری پژوهشی، تأثیر پژوهشی، و تعالی پژوهشی) و هشت سنجه (شمار مقاله های 11 سال پیش، شمار مقاله های سال پیش، شمار استنادهای 11 سال پیش، شمار استنادهای دو سال پیش، میانگین استنادهای 11 سال پیش، شاخص «اچ» دو سال پیش، شمار مقاله های پراستناد 10 سال پیش، و شمار مقاله ها در نشریه های با ضریب تأثیر بالا در دو سال پیش) بهره برداری می کند.

در نظام رتبه بندی عملکرد مقاله های علمی دانشگاه های جهان یا رتبه بندی تایوان در سال 2024 تعداد 21 موسسه ایرانی در فهرست 1200 موسسه برتر جهان قرار گرفتند. در سال 2023 میلادی 18 موسسه از ایران در این نظام رتبه بندی جایگاه جهانی به دست آورده بودند.

جدول وضعیت دانشگاه های ایرانی در نظام رتبه بندی تایوان سال 2024

موسسه رتبه جهانی دانشگاه تهران 291 دانشگاه علوم پزشکی تهران 359 دانشگاه علوم پزشکی کردستان 491 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 540 دانشگاه تربیت مدرس 577 دانشگاه علوم پزشکی تبریز 593 دانشگاه علوم پزشکی ایران 601-650 دانشگاه علوم پزشکی مشهد 651-700 دانشگاه تبریز 651-700 دانشگاه صنعتی شریف 651-700 دانشگاه صنعتی امیرکبیر 651-700 دانشگاه علم و صنعت ایران 701-750 دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه 701-750 دانشگاه علوم پزشکی شیراز 801-850 دانشگاه صنعتی اصفهان 801-850 دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل 851-900 دانشگاه فردوسی مشهد 951-1000 دانشگاه کاشان 1051-1100 دانشگاه شیراز 1051-1100 دانشگاه شهید بهشتی 1101-1150 دانشگاه بین المللی امام خمینی 1151-1200 دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی - دانشگاه یاسوج -

رتبه بندی USNews

رتبه بندی بهترین دانشگاه های جهان از سوی موسسه USNews برای فهم بهتر مقایسه موسسه ها در جهان پدید آمده است. این رتبه بندی در پی آن است که بهترین دانشگاه هایی که در جهان شهرت دارند و پژوهش های علمی بسیاری انجام می دهند را برای دانشجویان متقاضی از سراسر جهان معرفی کند.

شاخص ارزیابی این موسسه به گونه ای است که تنها موسسه هایی در این نظام ارزیابی می شوند که دست کم 1250 مقاله در پنج سال گذشته در نمایه نامه «وب آوساینس» داشته باشند.

موسسه «یو. اس. نیوز» از 13 سنجه کلیدی (آوازه جهانی پژوهشی، آوازه منطقه ای پژوهشی، شمار انتشارات، کتاب ها، همایش ها، تأثیر استنادی تعدیل شده، شمار همه استنادها، شمار انتشارات در میان 10 درصد انتشارات باکیفیت، نسبت انتشارات در میان 10 درصد انتشارات باکیفیت، شمار همکاری جهانی [نسب به کشور]، شمار همکاری جهانی، شمار مقاله های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت، و نسبت مقاله های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت) برای ارزیابی موسسه ها بهره می گیرد.

داده های ارزیابی این سنجه ها با همکاری شرکت «کلاریویت آنالیتیکس» (ناشر پایگاه های «وب آوساینس» و «اینسایتس») گردآوری می شوند.

در رتبه بندی USNews سال 2025-2024 تعداد 69 دانشگاه ایرانی در این رتبه بندی جهانی قرار گرفتند که از این تعداد 9 دانشگاه بدون درج رتبه در جدول مربوط به ایران قرار داشتند. تعداد دانشگاه های ایرانی در سال گذشته حدود 52 دانشگاه بوده است که رتبه بندی جدید رشد تعداد دانشگاه ها را نشان می دهد.

بهترین دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی 2025-2024 دانشگاه های جهانی USNews

رتبه جهانی نام دانشگاه رتبه جهانی نام دانشگاه 275 تهران 1563 کردستان 374 آزاد اسلامی 1595 بوعلی سینا همدان 516 صنعتی شریف 1601 خوارزمی 516 علوم پزشکی تهران 1601 شهید چمران اهواز 521 تبریز 1614 صنعتی شاهرود 649 صنعتی امیرکبیر 1618 سمنان 665 تربیت مدرس 1631 علوم پزشکی همدان 726 علوم پزشکی تبریز 1653 رازی کرمانشاه 743 علوم پزشکی ایران 1659 زنجان 758 علوم پزشکی شهید بهشتی 1699 علوم پزشکی بقیه الله (عج) 761 علوم پزشکی مشهد 1706 یاسوج 769 صنعتی نوشیروانی بابل 1710 شهید مدنی آذربایجان 789 علم و صنعت ایران 1725 مازندران 818 صنعتی اصفهان 1739 علوم پزشکی جندی شاپور اهواز 822 علوم پزشکی مازندران 1769 صنعتی سهند 822 علوم پزشکی شیراز 1938 لرستان 913 علوم پزشکی بابل 1965 تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان 923 شیراز 1972 پیام نور 1005 فردوسی مشهد 2095 تربیت دبیر شهید رجایی 1039 شهید بهشتی 2153 الزهرا (س) 1073 صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 2165 شاهد 1089 علوم پزشکی کرمانشاه 2185 اراک 1114 علوم پزشکی اصفهان 2190 بیرجند 1210 کاشان 2200 سیستان و بلوچستان 1215 بین المللی امام خمینی (ره) بدون رتبه علوم پزشکی گلستان 1252 علوم پزشکی کرمان بدون رتبه ایلام 1259 ارومیه بدون رتبه صنعتی کرمانشاه 1291 صنعتی شیراز بدون رتبه علوم پزشکی کردستان 1304 محقق اردبیلی بدون رتبه علوم پزشکی لرستان 1369 اصفهان بدون رتبه علوم پزشکی قزوین 1465 شهید باهنر کرمان بدون رتبه علوم پزشکی سمنان 1465 گیلان بدون رتبه علوم پزشکی شهرکرد 1472 یزد بدون رتبه مراغه 1551 شهرکرد بدون رتبه علوم پزشکی زاهدان 1551 علوم پزشکی ارومیه

رتبه بندی «نیچر ایندکس»

نیچر ایندکس گزارش سالانه خود را تحت عنوان پیشگامان پژوهش منتشر کرد. این گزارش بر اساس داده های این پایگاه در بازه زمانی اول ژانویه 2023 تا 31 دسامبر 2023 است. در گزارش 2024 پیشگامان پژوهش، جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه 32 شده است.

نیچر ایندکس پژوهش ها و همکاری های با کیفیت را با استفاده از معیارهای ساده، شفاف و جاری، بررسی می کند. این پایگاه، یک پایگاه داده با دسترسی آزاد است که بر اساس وابستگی نویسندگان و روابط سازمانی، مشارکت در مقالات پژوهشی منتشر شده در مجلات باکیفیت علوم طبیعی و علوم بهداشت که بر اساس شهرت توسط گروه مستقلی از محققان انتخاب شده اند، را دنبال می کند و اطلاعات یک دوره 12 ماهه را بر روی وبگاه خود نمایش می دهد.

در گزارش 2024 پیشگامان پژوهش که بر اساس داده های نیچرایندکس از 1 ژانویه 2023 تا 31 دسامبر 2023 است، کشور ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه 32 شده است و پژوهشگاه دانش های بنیادی، دانشگاه تهران و دانشگاه شریف رتبه اول تا سوم را دارند.

بر اساس 5 حوزه موضوعی کلی فیزیک، شیمی، علوم بهداشت، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی بهترین جایگاه جمهوری اسلامی ایران در حوزه موضوعی فیزیک با جایگاه جهانی 28 بوده است. در این گزارش 107 سازمان ایرانی حضور دارند که 86 سازمان ماهیت دانشگاهی دارند.

رتبه بندی لایدن

نظام رتبه بندی لایدن، یکی از نظام های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هرساله دانشگاه های برتر دنیا را بر اساس مجموعه پیچیده ای از شاخص های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد. دانشگاه های جهان با دو دسته شاخص وابسته به اندازه و مستقل از اندازه در قالب 4 معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه بندی لایدن مورد ارزیابی قرار می گیرند.

در رتبه بندی لایدن از تولیدات علمی دانشگاه ها در نمایه های پایگاه WoS استفاده شده است. بازه زمانی لحاظ شده در انتشارات دانشگاه ها 2022-2019 و استنادها تا پایان سال 2023 است. در این رتبه بندی تنها شکل انتشاراتی پذیرفته شده مقاله و مقاله مروری هستند و سایر قالب های انتشاراتی مانند کتاب و مقاله کنفرانس و… از بررسی حذف می شوند.

براساس نتایج رتبه بندی دانشگاه های برتر دنیا نظام رتبه بندی لایدن در سال 2024 میلادی تعداد 46 دانشگاه از ایران را در جمع 1506 دانشگاه برتر جهان قرار داده است. ایران با 46 دانشگاه ، رتبه اول را در میان کشورهای اسلامی دارد. تعداد دانشگاه های حاضر از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه بندی نسبت به تعداد دانشگاه ها در سال گذشته تفاوتی نداشته است.

رتبه بندی موضوعی ISC

موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) به عنوان مرجع رتبه بندی ملی دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی کشور، از سال 2018 در کنار رتبه بندی دانشگاه های داخلی، رتبه بندی دانشگاه های جهان را نیز آغاز کرده است.

رتبه بندی های بین المللی ISC شامل رتبه بندی دانشگاه های جهان، دانشگاه های جهان اسلام، رتبه بندی دانشگاه های کشورهای عضو D8 و رتبه بندی موضوعی دانشگاه های جهان است.

در رتبه بندی جهانی ISC بر اساس موضوع، از طرح تقسیم بندی سلسله مراتبی OECD استفاده شده است. در این طرح، کلیه حوزه های موضوعی در 6 رده اصلی و 42 زیررده قرار می گیرند. 6 رده اصلی در این طرح عبارت از: علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی و دامپزشکی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر است.

در رتبه بندی موضوعی ISC، دانشگاه های هدف به منظور رتبه بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه هایی می باشند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جز 700 دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله (2021-2019)، حداقل 150 مدرک در هر آن حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه InCites ثبت شده باشند.

در رتبه بندی موضوعی جهانی ISC-2023 شاهد حضور 43 دانشگاه جمهوری اسلامی ایران در 6 رشته حوزه علوم طبیعی، 11 رشته حوزه مهندسی و فناوری، حوزه پزشکی و بهداشت، حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی، حوزه علوم اجتماعی و حوزه علوم انسانی و هنر هستیم.

رتبه بندی آزمایشگاه «سایماگو»

نخستین هدف آزمایشگاه «سایماگو» از انتشار سیاهه دانشگاه های برتر، نه رتبه بندی موسسه ها، بلکه ارائه یک ابزار فراگیرِ علم سنجی برای سیاست گذاران، موسسه ها، و مدیران پژوهشی است. از این رو، آنها می توانند برون دادهای پژوهشی خود را تحلیل و ارزیابی کنند و راه هایی برای بهبود بیابند.

رتبه بندی «سکیمگو» از فراگیرترین نظام های رتبه بندی جهانی موسسه های آموزشی، پژوهشی، و بهداشتیِ دولتی، و خصوصی در جهان به شمار می رود. پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی سه بُعدی هستند که 20 سنجه کلیدیِ ارزیابی موسسه ها را در این نظام پوشش می دهند. در جدول یک رتبه فراگیر موسسه های ایرانی در جهان و رتبه جهانی آنها در ابعاد پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی در این نظام آمده است (ترتیب بر پایه رتبه جهانی فراگیر موسسه ها).

آزمایشگاه «سایماگو » در ویرایش سال 2024 میلادی نام 197 موسسه ایرانی (از بخش های دولتی، بهداشت، آموزش عالی، و خصوصی) را در میان موسسه های برتر جهان آورده است. بر پایه این فهرست، دانشگاه «علوم پزشکی تهران» در جایگاه نخست ملی و 452 جهان جای گرفته است. پیش از این 194 موسسه ایرانی در میان برترین های جهان جای گرفته بودند.

جدول رتبه 10 موسسه برتر ایرانی در نظام رتبه بندی «سکیمگو» در سال 2024 میلادی

ردیف موسسه رتبه فراگیر رتبه در پژوهش رتبه در نوآوری رتبه در تاثیر اجتماعی 1 دانشگاه علوم پزشکی تهران 452 175 3516 377 2 دانشگاه تهران 827 290 3469 1004 3 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 1382 846 4164 962 4 دانشگاه علوم پزشکی مشهد 1655 995 3220 2055 5 دانشگاه علوم پزشکی تبریز 1700 1068 3004 2338 6 دانشگاه تربیت مدرس 2015 1123 3665 2988 7 دانشگاه علوم پزشکی ایران 2022 1383 4506 1590 8 دانشگاه علوم پزشکی شیراز 2544 1440 4778 2842 9 دانشگاه صنعتی شریف 3090 3383 2625 4826 10 پژوهشگاه رنگ 3122 5442 735 8702

به گزارش مهر، وضعیت دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی های بین المللی دستخوش تغییراتی شده است که نشان می دهد باید مسئولان امر به آن توجه کنند. در برخی از رتبه بندی های با وجود افزایش تعداد اما کاهش رتبه قابل مشاهده است و همین امر بر این نکته تاکید دارد که حوزه های جدید علوم و نوآوری و ارتباط موثر با صنعت از اهمیت ویژه ای در رتبه بندی دانشگاه های جهان برخوردار است.