چرا مسیر توسعه شهری ما دشوارتر است؟

در دنیای امروز، نوآوری و کارآفرینی به عنوان موتورهای اصلی رشد اقتصادی شناخته می شوند. شهرهای پیشرو در جهان، با بهره گیری از سیاست های هوشمندانه و حمایت از استارتاپ ها، به قطب های نوآوری و کارآفرینی تبدیل شده اند.

اما در ایران، علی رغم ظرفیت های قابل توجه، مسیر تبدیل شدن به شهرهای کارآفرین با موانع جدی روبه رو است. تحریم ها، چالش های ساختاری، و ناهماهنگی در زیست بوم نوآوری، ایران را در شرایطی قرار داده که پیشرفت در این حوزه دشوارتر از بسیاری از کشورها، حتی کشورهایی با مشکلات مشابه، مانند روسیه، شده است.

چرا شرایط ایران دشوارتر از روسیه است؟

پس از جنگ روسیه و اوکراین، تحریم های گسترده ای علیه روسیه اعمال شد، اما این کشور همچنان توانسته بسیاری از مسیرهای اقتصادی خود را باز نگه دارد. دلیل این موضوع، وابستگی اقتصاد جهانی به انرژی روسیه، قدرت بالای لابی های اقتصادی این کشور و همچنین توانایی آن در ایجاد سیستم های جایگزین مالی است.

در مقابل، ایران از دهه ها پیش تحت تحریم بوده و این تحریم ها نه تنها طولانی مدت، بلکه از نظر گستره و شدت، بسیار پیچیده تر هستند. ایران در بسیاری از شاخص های جهانی، از جمله شاخص سهولت کسب وکار و شاخص نوآوری جهانی، جایگاه مطلوبی ندارد. نبود تعامل سازنده با اقتصاد جهانی، دسترسی محدود به سرمایه گذاری خارجی و موانع متعدد قانونی، رشد کسب وکارهای نوآور را با مشکل مواجه کرده است.

شاخص های جهانی و جایگاه ایران در مسیر توسعه کارآفرینی

شاخص کارآفرینی جهانی یکی از معیارهایی است که میزان فعالیت کارآفرینانه در یک کشور را می سنجد. ایران در سال های اخیر با وجود رشد برخی بخش ها، به دلیل موانع ساختاری، محیط نامساعد سرمایه گذاری و عدم ثبات اقتصادی، نتوانسته در این شاخص بهبود قابل توجهی داشته باشد.

در شاخص نوآوری جهانی نیز، ایران در برخی حوزه ها، مانند مقالات علمی و نیروی انسانی متخصص، عملکرد خوبی دارد اما ضعف در سرمایه گذاری خطرپذیر، ارتباطات بین المللی و توسعه فناوری های پیشرفته، باعث شده تا نتواند جایگاه خود را در سطح جهانی ارتقا دهد.

آیا شهرهای ایران کارآفرین هستند؟

در تحلیل وضعیت شهرهای ایران از نظر کارآفرینی، می توان به چند شهر اصلی اشاره کرد که ظرفیت های خوبی در این زمینه دارند، اما هر یک با چالش هایی روبه رو هستند.

تهران به عنوان پایتخت اقتصادی و سیاسی کشور، بزرگ ترین اکوسیستم استارتاپی ایران را در خود جای داده است. دسترسی به سرمایه گذاران، نیروی کار متخصص و زیرساخت های نسبتاً بهتر، این شهر را به قطب اصلی کسب وکارهای نوآورانه تبدیل کرده است. اما تمرکز بیش ازحد منابع در تهران باعث شده سایر شهرها در رقابت با آن دچار مشکل شوند.

شیراز و تبریز نیز از جمله شهرهایی هستند که به دلیل پیشینه ی قوی علمی و صنعتی، توانسته اند تا حدودی مسیر رشد در اکوسیستم نوآوری را طی کنند. شیراز با محوریت فناوری اطلاعات و تبریز با تمرکز بر صنعت و تولید، در تلاشند جایگاه خود را به عنوان شهرهای کارآفرین تثبیت کنند. با این حال، وابستگی بالای این شهرها به تهران و نبود حمایت های منسجم، مانع از توسعه پایدار آن ها شده است.

اصفهان، فرصت های ازدست رفته در زیست بوم کارآفرینی

اصفهان، با پیشینه ی صنعتی و دانشگاهی قوی، ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یک شهر کارآفرین دارد، اما در مقایسه با شیراز و تبریز، عملکرد ضعیف تری داشته است. یکی از مهم ترین چالش های اصفهان، نبود همدلی در زیست بوم نوآوری و کارآفرینی است.

برخلاف بسیاری از شهرهای موفق، که شبکه های همکاری قوی بین کارآفرینان، دانشگاه ها و نهادهای دولتی دارند، در اصفهان بیشتر روابط بر اساس باندبازی و منافع کوتاه مدت شکل گرفته است. در نتیجه، استعدادها و ظرفیت های موجود به خوبی مورد استفاده قرار نمی گیرند و شهر در مسیر توسعه کارآفرینی عقب می ماند.

چگونه می توان شهرهای ایران را به شهرهای کارآفرین تبدیل کرد؟

برای اینکه شهرهای ایران بتوانند در مسیر تبدیل شدن به شهرهای کارآفرین، خلاق و هوشمند گام بردارند، به سیاست گذاری های متفاوت و پیچیده تری نیاز دارند.

برخی از مهم ترین اقدامات موردنیاز عبارت اند از:

ایجاد نهادهای پشتیبان کسب وکار: مراکزی که با تأمین مالی، مشاوره و آموزش، استارتاپ ها را حمایت کنند.

تقویت سرمایه گذاری خطرپذیر: جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای تأمین مالی نوآوری ها.

افزایش همکاری بین دانشگاه ها و صنایع: تبدیل ایده های دانشگاهی به کسب وکارهای واقعی.

ایجاد محیط رقابتی سالم و شفاف: کاهش رانت و فساد در حمایت های دولتی.

بین المللی سازی کسب وکارها: توسعه تعاملات بین المللی برای گسترش بازارهای صادراتی استارتاپ ها.

نتیجه گیری

توسعه ی شهرهای کارآفرین در ایران، نیازمند تغییرات اساسی در سیاست گذاری اقتصادی، کاهش موانع کسب وکار، و ایجاد فرهنگ همکاری در زیست بوم نوآوری است. اگرچه تهران همچنان قطب اصلی کسب وکارهای نوآورانه است، اما سایر کلان شهرها، به ویژه اصفهان، برای رقابت در این مسیر، نیازمند تحول جدی در رویکردهای خود هستند. تنها در صورتی که شبکه های همکاری، سرمایه گذاری های هدفمند و سیاست های پایدار در این حوزه شکل بگیرند، می توان انتظار داشت که ایران نیز در آینده در مسیر توسعه ی نوآوری و کارآفرینی جهانی جایگاه بهتری کسب کند.

تگ ها توسعه کارآفرینی سرمقاله نوآوری و کارآفرینی