رویداد تأثیر تحریم ها بر حقوق زنان در شورای حقوق بشر برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر، مؤسسه صیانت از حقوق زنان در اجلاس 58 شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو در تاریخ 10 مارس 2025 (20 اسفند 1403) از ساعت 11:00 تا 12:00 به وقت محلی، رویداد جانبی تخصصی با موضوع «تأثیر تحریم ها بر حقوق زنان» با حضور جمعی از متخصصان و فعالان حقوق بشر بین المللی برگزار کرد.

در این رویداد، نیلوفر مقدمی، عضو هیئت علمی پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا و مونا رحمانی، مؤسس و مدیر مؤسسه بین المللی کنشگران توسعه فردا، به عنوان سخنرانان اصلی به ارائه نظرات و تحلیل های خود در خصوص تأثیرات منفی تحریم ها بر حقوق زنان پرداختند. این رویداد با هدف جلب توجه جامعه بین المللی به چالش های موجود در زندگی زنان تحت تأثیر تحریم ها و لزوم اتخاذ اقدامات بین المللی برای حمایت از حقوق این قشر برگزار شد.

تأثیر تحریم ها بر زندگی خانواده های ایرانی
در این رویداد جانبی نیلوفر مقدمی، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا ( س) تأثیرات تحریم ها بر زندگی خانواده های ایرانی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نیلوفر مقدمی با اشاره به گزارش بانک جهانی که در سال 2022 منتشر شد، اظهار داشت: «تحریم ها در دهه گذشته، تأثیرات چشمگیری بر اقتصاد ایران گذاشته است. این تحریم ها به ویژه بر تولید ناخالص ملی، تولید و صادرات نفت تأثیر منفی داشته اند.»

وی ادامه داد: «تحریم ها سبب کاهش چشمگیر رشد اقتصادی ایران شده اند و بر اساس گزارش های موجود، تولید ناخالص ملی ایران در مقایسه با وضعیت غیرتحریمی ، بین 12 تا 19 درصد کاهش یافته است. همچنین، تحریم ها پیامدهای جدی بر وضعیت رفاه مردم به خصوص در خانواده های کم درآمد داشته است.»

مقدمی سپس به تحلیل وضعیت اقتصادی ایران تحت تحریم ها پرداخت و افزود: «از زمان انقلاب اسلامی 1979، ایران تحت تحریم های مختلفی قرار داشته است، اما شدیدترین تحریم ها از سال 2010 علیه ایران وضع شدند. به ویژه پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال 2018 و کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ، شرایط اقتصادی ایران بحرانی تر شد.»
وی افزود: «نخستین اثر تحریم ها را می توان در درآمد-هزینه خانوارها مشاهده کرد. فشار اقتصادی ناشی از تحریم ها، توان خرید خانوارها را کاهش داده است و بسیاری از خانواده ها مجبور به کاهش مصرف کالاهای اساسی از جمله گوشت و نان شده اند. هزینه های درمان نیز افزایش یافته است، به طوری که بسیاری از خانواده ها قادر به تأمین هزینه های درمانی نیستند.»

این استاد دانشگاه همچنین به مشکلات بازار کار در ایران اشاره کرد و گفت: «یکی از تبعات تحریم ها از دست دادن شغل به ویژه در بخش های کلیدی است. به طور مثال، صنعت نفت و گاز ایران که سهم بزرگی در بازار اشتغال کشور دارد، از این تحریم ها آسیب جدی دیده است. به طوری که صادرات نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در روز در سال 2017 به کمتر از 500 هزار بشکه در روز در سال 2020 کاهش یافته است.»

نیلوفر مقدمی همچنین اشاره کرد که بسیاری از ایرانیان به دلیل کاهش فرصت های شغلی رسمی، به سمت مشاغل غیررسمی نظیر دستفروشی و رانندگی تاکسی گرایش پیدا کرده اند که این مشاغل از امنیت شغلی پایین و مزایای کمی برخوردارند.

در ادامه، ایشان به آثار اجتماعی و روانی تحریم ها بر خانواده ها اشاره کرده و گفتند: «تحریم ها نه تنها بر اقتصاد تأثیر گذاشته بلکه موجب افزایش فقر، بحران سلامت روانی و کاهش سطح رفاه و آموزش کودکان شده است.»

مقدمی در پایان سخنرانی خود به گزارش گزارشگر ویژه آثار منفی تحریم های یکجانبه قهری، خانم آلنا دوهان اشاره کرد و گفت: «تحریم ها یک چرخه معیوب و ناکارآمد را ایجاد کرده اند که در آن کشورها نه تنها قادر به تأمین نیازهای اساسی شهروندان خود نیستند، بلکه به دلیل نقض حقوق بشر، مجدداً با تحریم های جدید مواجه می شوند. بنابراین، به جای اعمال تحریم ها باید بر گفتگو و تعامل مؤثر تمرکز کرد.»

آثار مخرب تحریم ها بر مردم ایران
مونا رحمانی، فعال حقوق بشر و مدیر مؤسسه بین المللی کنشگران توسعه فردا، در سخنرانی خود در نشست رویداد جانبی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو که به همت مؤسسه صیانت از حقوق زنان برگزار شد، به تأثیرات گسترده و مخرب تحریم ها بر زندگی مردم ایران و سایر ساکنان این کشور پرداخت.

وی در این سخنرانی، ایران را به یک دهکده تشبیه کرد که در آن هیچ ارتباطی با دنیای خارج امکان پذیر نیست و مردم از حداقل امکانات ضروری زندگی، از جمله دارو، تجهیزات پزشکی، آموزش و فرصت های بین المللی، محروم شده اند.

رحمانی با تأکید بر این که ایران تنها متعلق به ایرانیان نیست، به حضور بیش از 6 میلیون پناهنده خارجی، عمدتاً از افغانستان، در این کشور اشاره کرد و گفت: «وقتی درباره تحریم ها صحبت می کنیم، فقط درباره مردم ایران نیست، بلکه درباره تمام اتباعی است که در این مرز و بوم زندگی می کنند.»

وی تصریح کرد که تحریم ها بر تمامی جنبه های زندگی مردم تأثیر گذاشته و حتی دسترسی کودکان به آموزش مناسب و تجهیزات پزشکی را دشوار کرده است. او از زنان بارداری سخن گفت که به دلیل تحریم ها، قادر به دریافت خدمات پزشکی استاندارد نیستند، زیرا تجهیزات پیشرفته ای مانند سونوگرافی سه بعدی در کشور موجود نیست.

این فعال حقوق بشر به مشکلات دانشجویان ایرانی نیز پرداخت و اظهار داشت که آن ها با موانع متعددی برای تحصیل در دانشگاه های بین المللی مواجه اند. همچنین، مقالات علمی محققان ایرانی به دلیل تحریم ها در بسیاری از مجلات بین المللی پذیرفته نمی شود. وی تأکید کرد که این محدودیت ها کرامت انسانی ایرانیان را نقض کرده و برخلاف اصول حقوق بشر است.

رحمانی با اشاره به شرایط بحرانی سیستم درمانی ایران، تصریح کرد که گرچه تحریم کنندگان مدعی اند که اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی از تحریم ها معاف هستند، اما شرکت های دارویی و تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی از بیم مجازات های بین المللی از همکاری با ایران خودداری می کنند. این مسئله به طور مستقیم بر بیماران خاص، از جمله مبتلایان به تالاسمی و معلولان، تأثیر گذاشته و روند درمان آن ها را مختل کرده است.

وی همچنین به مشکلات سازمان های مردم نهاد ایرانی اشاره کرد که به دلیل تحریم ها نمی توانند در نشست های بین المللی شرکت کنند یا از حمایت های مالی جهانی بهره مند شوند. این محدودیت ها، به گفته او، مانع از به اشتراک گذاشتن تجربیات و تلاش ها برای دفاع از حقوق شهروندان ایرانی در سطح جهانی شده است.

در پایان، رحمانی با تأکید بر اینکه تحریم ها نه تنها بر دولت ها، بلکه بر زندگی مردم عادی تأثیر مخرب دارد، از جامعه بین المللی خواست تا تأثیرات انسانی این محدودیت ها را در نظر گرفته و برای رفع تحریم های ظالمانه علیه مردم ایران اقدام کند. وی از نمایندگان حاضر در نشست شورای حقوق بشر درخواست کرد که با درک واقعی از پیامدهای تحریم ها، گامی در جهت احقاق حقوق مردم ایران و دیگر کشورهایی که با این محدودیت ها روبه رو هستند، بردارند.

در پایان نیز برخی از نمایندگان کشورها و سازمان های مردم نهاد حاضر در نشست نظرات خود را پیرامون موضوعات طرح نمودند. دکتر جیرانی، نماینده و رایزن جمهوری اسلامی ایران فعال در زمینه حقوق تجارت و بازرگانی بین المللی، نکاتی را در خصوص ابعاد گسترده تحریم ها و تأثیرات آن بر کشورهای مختلف بیان کرد. وی در سخنان خود با اشاره به تأثیرات منفی تحریم ها بر تولید ناخالص ملی کشورها، آن را سیاستی یکجانبه خواند که نه تنها ایران، بلکه بیش از 35 کشور دیگر را نیز تحت تأثیر قرار داده است. دکتر جیرانی تأکید کرد که تحریم ها به مثابه «تسلیحاتی شدن اقتصاد و تجارت» به کار گرفته شده اند و هدف آن ها جلوگیری از رشد و توسعه اقتصادی کشورهای هدف است. او همچنین خواستار بازتاب این موضوع در اسناد و توافقنامه های بین المللی شد و بر لزوم تدوین قطعنامه هایی در سازمان ملل متحد در خصوص مقابله با استفاده ابزاری از اقتصاد و تجارت تأکید کرد. در ادامه نشست، خانم عطیه وارث، گزارشگر بدهکاری های بانکی و مالی، سؤالی درباره دسترسی به داده های مرتبط با تأثیر تحریم ها بر نقل وانتقالات مالی و بدهکاری های بخش خصوصی و دولتی مطرح کرد.