بهترین کار در مقابل رفتارها و حرف های جاهلانه چه عملی است؟

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: نهضت «زندگی با آیه ها» که از سال گذشته آغاز شده با استقبال شایانی روبه رو گردیده است. باید در وادی زندگی، با نوای قرآن همدم شویم و در هر کنج و کنار، جلوه های انس با کلام وحی را پدیدار سازیم. از گنجینه امثال قرآنی، برای بنای فرهنگی استوار بهره گیریم و آیات پرکاربرد را در حافظه سپرده، در سخن و عمل به کار بندیم، تا در این عرصه، نقشی ایفا کنیم. به سان پیامبر رحمت (ص) که خُلقش قرآن بود، ما نیز در پی کسب این منش والا باشیم. در راستای اعتلای نهضت ملی «زندگی با آیه ها»، هر گامی که برداریم، چراغی فرا راه جامعه روشن کرده ایم؛ نهضتی که در پی فهم و تبیین آیات الهی است. با همراهی و تشویق یکدیگر، این حرکت را تقویت کنیم، تا این کوشش ها، ثمری نیکو به بار آورد.

سوره اعراف آیه 199

خُذ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ

عفو و گذشت را پیشه کن، و به کار پسندیده فرمان ده، و از نادانان روی بگردان.

تو ای مصطفی راه بخشش بگیر / بکن امر بر کار نیک ای بصیر

قاعده های ساده

از توی کتاب های زبان بدن و مذاکره، هزار قاعده عجیب برای معاشرت هایش درآورده بود. می گفت جلوی آدم ها دست به سینه ننشین، چون خیال می کنند گاردت را بسته ای. می گفت موقع حرف زدن بینی ات را نخاران، چون فکر می کنند مثل پینوکیو دروغ می گویی. آن قدر در قانون های من درآوردی مذاکره و زبان بدن غرق شده بود که قاعده های ساده را فراموش کرده بود. مردی که از مکه ظهور کرد و صدایش را به تمام دنیا رساند، نه زبان بدن عجیب و غریبی داشت و نه کسی را با فنون مذاکره فریب می داد. قاعده هایش ساده بودند: از بدی های مردم بگذر، به خوبی ها دعوتشان کن و از آدم های خرده شیشه دار عبور کن!

مدارای پیامبرانه؛ راهی برای ساختن جامعه

زندگی، عرصه ای پر از تعاملات گوناگون است. گاهی با کسانی مواجه می شویم که رفتار یا گفتارشان به دور از ادب، عقلانیت یا انصاف است. ممکن است حرف هایی بزنند که دلگیرمان کند یا کارهایی کنند که خلاف شأن انسانی باشد. در چنین موقعیت هایی، چگونه باید رفتار کنیم؟ آیا مقابله به مثل کنیم یا با گذشت و مدارا، راهی به سوی اصلاح باز کنیم؟

خداوند در آیه ی کریمه «خُذ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ» سه دستور مهم به پیامبر اکرم؟ می دهد که هرکدام، کلیدی برای تعاملات اجتماعی و فردی هستند:

1. گذشت از حقوق شخصی: در مواجهه با خطاها و رفتارهای ناشایست دیگران، بهترین راه، عفو و گذشت است. این گذشت، نه تنها آرامش روحی می آورد، بلکه فضای جامعه را نیز از تنش و دشمنی پاک می کند.

2. امر به معروف: گذشت به معنای بی تفاوتی نیست. در عین عفو، باید به ارزش های اخلاقی دعوت کنیم و دیگران را به کارهای پسندیده و معروف تشویق کنیم.

3. بی اعتنایی به جاهلان: گاهی بحث کردن یا مقابله با افراد نادان، فقط وقت و انرژی را هدر می دهد. بهترین کار، بی اعتنایی به رفتارها و حرف های جاهلانه است.

این آیه، الگویی کامل از رفتار پیامبرانه است. پیامبر اکرم در تمام زندگی خود، نمونه ی عینی این دستورات بود. گذشت او از آزارهای قریش، هدایت شان به سوی حق، و بی توجهی به جاهلان، به ساختن جامعه ای سالم و انسانی انجامید.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره می فرمایند: «عاقل ترین مردم کسی است که بیشتر از همه با دیگران مدارا کند، …زیرا که مدارای در جامعه آرامش را، یک زندگی راحت را برای همه فراهم می کند. بر خلاف آن کسانی که دنبال سختگیری با این و آن هستند. که سر هر چیزی سر هر نقطه ی کوچکی سختگیری کردن، اذیت کردن بگو مگو کردن این درست نقطه ی مقابل مداراست .»[1]

امروز، بیش از هر زمان دیگری، نیاز به این آموزه ی قرآنی احساس می شود. در دنیایی که پر از تنش های اجتماعی، سیاسی و شخصی است، تنها با عفو، امر به معروف و بی اعتنایی به جاهلان می توان مسیر سعادت را هموار کرد. این آیه، دعوتی است برای همه ی ما: با رفتار پیامبرانه، دل ها را به هم نزدیک تر کنیم و جامعه ای انسانی تر بسازیم.

خداوند در این آیه از ما خواسته است که:

خطاهای دیگران را ببخشیم، به کارهای پسندیده دعوت کنیم و از افراد نادان روی گردان باشیم.

برای عمل به این آیه در زندگی می توانیم:

_ همین الآن حداقل یک نفر که ما را ناراحت کرده است، ببخشیم. از دوستی که غیبتمان کرده یا...

_ در جمع های خانوادگی یا دوستانه، رفتارهای مورد پسند عرف و شرع مثل احترام به بزرگ ترها و کمک به نیازمندان را ترویج دهیم.

_ اگر با فردی جاهل یا بی ادب مواجه شدیم، به جای مشاجره یا مقابله، با آرامش از او فاصله بگیریم.