به جای شمارش مقالات به پژوهش های اثربخش توجه شود

به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر رامین کردی در همایش کشوری معاونان تحقیقات و فناوری دانشگاه های علوم پزشکی کشور که با حضور دکتر محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، دکتر شاهین آخوندزاده، معاون تحقیقات فناوری وزارت بهداشت برگزار شد، با اشاره به روند رشد مقالات علمی در کشور گفت: این پرسش که مقالات علمی چه تأثیری دارند، از دو گروه مطرح می شود؛ گروهی که آشنایی کافی با پژوهش ندارند و گروهی که به طور جدی به ارزش پژوهش و کاربرد آن می اندیشند. اگر به روند رشد پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی تهران نگاهی بیندازیم، مشاهده می کنیم که از آغاز تأسیس دارالفنون در سال 1230 شمسی تا حدود سال 1380، تعداد مقالات منتشرشده بسیار محدود بود. اما در 23 سال اخیر، شاهد افزایش چشمگیر تعداد و کیفیت مقالات علمی بوده ایم.

وی در ادامه افزود: در ابتدا، تشویق هایی برای نگارش مقالات فارسی وجود داشت و سپس سیاست ها به سمت انتشار مقالات انگلیسی و چاپ در نشریات با ضریب تأثیر بالا سوق پیدا کرد. اما باید بررسی کنیم که آیا این مقالات توانسته اند به حل مشکلات کشور کمک کنند یا صرفاً به افزایش کمّی مقالات انجامیده است.

ما گاهی ظاهر پژوهش را حفظ می کنیم

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران در بخش دیگری از سخنان خود به چالش های موجود در توسعه علمی کشور پرداخت و اظهار داشت: "یکی از مشکلاتی که در کشورهای در حال توسعه دیده می شود، مشابه سازی شکلی ساختارهای علمی بدون دستیابی به کارایی موردنظر است. این موضوع در کشور ما نیز قابل مشاهده است. به عنوان مثال، یکی از محققان ما پس از حضور در دانشگاه هاروارد اظهار داشت که آنجا به معنای واقعی پژوهش می کنند، در حالی که ما گاهی تنها ظاهر پژوهش را حفظ می کنیم.

وی با بیان اینکه عالم بی عمل به زنبور بی عسل می ماند، تأکید کرد: اگر قرار است منابع مالی صرف پژوهش شود، این پژوهش ها باید یا به توسعه علم کمک کنند یا به حل مسائل کشور بپردازند. در غیر این صورت، افزایش کمّی مقالات نمی تواند به تنهایی معیاری برای پیشرفت علمی باشد.

لزوم تغییر نگرش در ارزیابی علمی

کردی ضمن اشاره به مدل های ارزیابی علمی در دنیا، گفت: در بسیاری از دانشگاه های معتبر جهان، به جای تمرکز صرف بر تعداد مقالات و شاخص های کمی، به ارزیابی کیفی پژوهش ها پرداخته می شود. مدل ارزیابی تحقیقات در برخی کشورها مانند سوئد و آلمان نیز به سمت بررسی کیفی و چندبعدی تغییر کرده است. ما نیز باید تمرین کنیم که از نگاه کمّی صرف فاصله بگیریم و به ارزش و اثرگذاری پژوهش ها بیشتر توجه کنیم.

در پایان، معاون تحقبقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر لزوم اتخاذ رویکردهای نوین در سیاست گذاری پژوهشی، بیان داشت: پژوهشگران ما تاکنون زحمات بسیاری کشیده اند و جایگاه علمی کشور را ارتقا داده اند. اما اکنون زمان آن رسیده است که فرمان را کمی تغییر دهیم و به سمت پژوهش های مسئله محور حرکت کنیم. سیاست گذاران علمی باید تصمیم بگیرند که آیا همچنان تنها بر افزایش تعداد مقالات تأکید دارند، یا اینکه پژوهشگران را به حل چالش های واقعی کشور ترغیب خواهند کرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برای دستیابی به توسعه پایدار علمی، نیازمند تغییر نگاه به مقوله پژوهش و تمرکز بر کیفیت و اثرگذاری آن هستیم.