بنزین لیتری چند؟

به گزارش مشرق ، در این خطوط کوشیدیم تا با بررسی منابع مختلف انرژی در اسرائیل، ازجمله گاز، نفت، زغال سنگ، انرژی های تجدیدپذیر و انرژی هسته ای با زیرورو کردن آمار و ارقام، نقشه ای کلی از چرخۀ تأمین انرژی در سرزمین های اشغالی به دست بیاوریم. این تصویر کلی از شبکۀ تأمین انرژی در رژیم ازاین جهت حائز توجه است که میزان اتکای رژیم به منابع مختلف و سیاست های کلی دولت در مورد هرکدام از این منابع را مشخص می سازد.

موضوع انرژی یکی از ارکان اساسی در سیاست گذاری های اقتصادی و امنیت ملی هر کشور است و طبیعتاً در مورد رژیم اسرائیل این قضیه باتوجه به شرایط جغرافیایی، مسائل امنیتی و چالش های ژئوپلیتیکی منطقه، شأنی حیاتی تر پیدا می کند. در این وانفسایی که هول به ته دیگ خوردن انرژی های فسیلی تن و بدن ملل دنیا را به لرزه درآورده، رژیم عبری همواره کوشیده تا منابع انرژی خود را متنوع کند و تا آنجا که راه دارد وابستگی اش به واردات انرژی را کاهش دهد. در راستای تحقق همین هدف، رژیم در دو دهۀ اخیر کمر همتش را سفت بسته تا هر چه که می تواند منابع انرژی گوناگون را به لحاظ کمی و کیفی توسعه بدهد، از بلعیدن میادین گازی سواحل مدیترانه گرفته تا توربین زدن روی جولان و استخراج انرژی از موج های بندر یافا.

پیرو همین برنامه، رژیم اسرائیل تمرکز ویژه ای روی بهره برداری از منابع انرژی تجدیدپذیر، مثل انرژی خورشیدی، بادی و... کرده است. موقعیت جغرافیایی سرزمین های اشغالی هم این ظرفیت در توسعۀ نیروگاه های خورشیدی، بادی و آبی را به صورت چندبرابر در اختیار رژیم قرار داده، اما با تمام این ها کماکان در چرخۀ تأمین انرژی در رژیم عبری روی پاشنۀ انرژی فسیلی می چرخد.

گاز طبیعی

رژیم اسرائیل با کشف و بهره برداری از میادین گازی بزرگ در دریای مدیترانه، به یکی از تولیدکنندگان مهم گاز طبیعی در منطقه تبدیل شده است. در سال 2023، رژیم حدود 24.2 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تولید کرد که 12.6 میلیارد مترمکعب آن مصرف داخلی بود و مابقی به صادرات اختصاص یافت. 53 درصد از تولید گاز اسرائیل از میدان گازی لویاتان، 44 درصد از میدان تامار و مابقی از میدان کاریش تأمین می شود و نتیجۀ طبیعی کنار هم قرار دادن چنین عدد و رقمی این است که در حال حاضر رژیم در حوزۀ گاز طبیعی به خودکفایی رسیده و یکی از صادرکنندگان جدی گاز در منطقه محسوب می شود.

رژیم از دل این خودکفایی، مازاد گاز استخراج شده را روانۀ اروپا می کند. در ژوئن 2022، اتحادیۀ اروپا، رژیم عبری و مصر بر سر یک میز نشستند و توافقی امضا کردند که بر اساس آن، گاز طبیعی رژیم با زیرساخت های مصری تبدیل به گاز مایع یا همان LNG شود و سپس به اروپا منتقل گردد. البته که نقش این توافق را در راستای تنوع بخشی به منابع تأمین انرژی اروپا و کاهش وابستگی به گاز روسیه نباید نادیده گرفت.

میدان کاریش و قانا

درنتیجۀ همین تکاپوهای رژیم برای سندزدن تمام میادین گازی مدیترانه به نام خودش، در مقطعی چوبش لای چرخ لبنان رفت. لبنان و رژیم صهیونیستی بر سر ناطق دریایی و میادین گازی در دریای مدیترانه اختلاف نظر داشتند، دارند و خواهند داشت و مذاکرات و توافقات بین دو طرف صرفاً به صورت مقطعی می تواند مسئله را به زیر حجاب سکوت ببرد. در سال 2020 میلادی، با میانجیگری آمریکا، مذاکراتی برای تعیین مرزهای دریایی و حق بهره برداری از میدان های گازی آغاز شد و درنهایت بر اساس توافق حاصله مقرر شد که قبالۀ میدان کاریش به نام رژیم صهیونیستی بخورد و همۀ حق وحقوق استخراجش برای آن باشد و استخراج قانا هم در اختیار لبنان قرار گیرد که البته سر همین نیز حرف و سخن های زیادی به وجود آوردند.

نفت

برخلاف گاز، رژیم اسرائیل در حوزه نفت بر واردات اتکا دارد و روزانه چیزی حدود 220 هزار بشکه نفت از کشورهای مختلف، وارد می کند. کشورهای قزاقستان، آذربایجان، گابن، نیجریه و برزیل به عنوان پنج تأمین کننده اصلی نفت خام به رژیم شناخته می شوند که فقط در یک فقره قزاقستان با میانگین صادرات 85 هزار بشکه در روز، بزرگ ترین تأمین کننده نفت خام سرزمین های اشغالی در چهارماهۀ نخست سال 2024 بوده است. پالایشگاه های اصلی رژیم اسرائیل، ازجمله پالایشگاه های حیفا و اشدود، با ظرفیت های مختلف، مسئول پالایش نفت خام وارداتی و تأمین فراورده های نفتی موردنیاز هستند.

پالایشگاه حیفا در شمال سرزمین های اشغالی قرار دارد و یکی از بزرگ ترین پالایشگاه های رژیم محسوب می شود. ظرفیت پالایشگاه حیفا حدود 130 هزار بشکه در روز است. پالایشگاه اشدود در جنوب سرزمین های اشغالی قرار دارد و ظرفیت پالایش آن حدود 170 هزار بشکه در روز است. طبعاً یکی از فراوری های اصلی این پالایشگاه ها بنزین است. بر اساس داده های موجود، در سال 2023، مصرف بنزین در رژیم اسرائیل به 72.39 هزار بشکه در روز رسید و باید عارض شوم خدمتتان که در حال حاضر و پس از افزایش قیمت بنزین در ژانویۀ 2025، بنزین باقیمت لیتری 7 شکل و خرده ای به ساکنان سرزمین های اشغالی عرضه می شود؛ یعنی چیز حدود 150 هزار تومان و ضرب و تقسیم بشکه به لیتر و لیتر به تومان را هم وامی نهیم به شما و چرتکه تان.

زغال سنگ

در دهه های هشتاد و نود میلادی، زغال سنگ منبع اصلی تولید برق در رژیم اسرائیل بود. نیروگاه های بزرگی مانند اُروت رابین در حدیرا و روتنبرگ در اشکلون با ظرفیت های بالا برای تأمین نیازهای برق احداث شدند. به عنوان مثال، نیروگاه اُروت رابین با ظرفیت تولید 2.590 مگاوات، وزنۀ سنگین و حیاتی ای در شبکۀ تأمین برق محسوب می شود. با کشف میادین گاز طبیعی در دهۀ 2000 میلادی، رژیم اسرائیل سیاست های خود را به سمت کاهش استفاده از زغال سنگ تغییر داد. در سال 2015، حدود 65 درصد از برق کشور از زغال سنگ تأمین می شد، اما این میزان در سال 2018 به 25 درصد کاهش یافت. تا سال 2023، سهم زغال سنگ در تولید برق به حدود 20 درصد رسید.

نکتۀ جالب ماجرا آنجاست که رژیم برای تأمین زغال سنگ موردنیاز خود به واردات متکی است. در سال های اخیر، کلمبیا به عنوان بزرگ ترین صادرکننده زغال سنگ به اسرائیل نقش ایفا می کرد و بیش از نیمی از واردات زغال سنگ اسرائیل را تأمین می کرد و به عنوان نمونه در سال 2022، اسرائیل حدود 450 میلیون دلار زغال سنگ از کلمبیا وارد کرد.

البته استفاده از زغال سنگ به عنوان منبع انرژی به دلیل انتشار آلاینده های زیست محیطی تبعات سنگینی را در پی دارد. به منظور کاهش آلودگی هوا، وزارت انرژی رژیم برنامه هایی برای کاهش استفاده از زغال سنگ و جایگزینی آن با گاز طبیعی و انرژی های تجدیدپذیر تدوین کرده است. دولت طی یک هدف گذاری اعلام کرده که بنا دارد تا سال 2030 میلادی، استفاده از زغال سنگ، بنزین و دیزل را به طور کامل متوقف کند و شبکۀ تولید برق را به طور کامل به گاز طبیعی و انرژی های تجدیدپذیر و انرژی هسته ای متکی سازد.

انرژی تجدیدپذیر

رژیم اسرائیل باتوجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی سرزمین های اشغالی، پتانسیل بالایی در زمینۀ انرژی های تجدیدپذیر دارد. در سال های اخیر این رژیم تلاش های گسترده ای برای توسعۀ منابع انرژی پاک انجام داده است که در ادامه سیاهه ای از برخی فعالیت های رژیم در جهت توسعۀ زیرساخت های این حوزه را عرض خواهیم کرد.

انرژی خورشیدی

انرژی خورشیدی سهم عمده ای در تولید انرژی تجدیدپذیر اسرائیل دارد. در سال 2020 میلادی، نیروگاه های خورشیدی حرارتی و فتوولتائیک بیش از 70 درصد از تولید انرژی تجدیدپذیر کشور را تشکیل می دادند. اما تا سال 2017، کمتر از 3 درصد از برق اسرائیل از منابع تجدیدپذیر که عمدتاً شامل انرژی خورشیدی بود، تأمین می شد. تا سال 2023 این سهم به بالای 10 درصد افزایش یافته است. دولت هدف گذاری کرده که تا سال 2030، 30 درصد از مصرف برق از منابع تجدیدپذیر تأمین شود. صحرای نقب باتوجه به موقعیت جغرافیایی اش، یکی از نقاط اصلی احداث مزارع خورشیدی در سرزمین های اشغالی به حساب می آید که فقط یک نمونۀ آن نیروگاه خورشیدی اشلیم با ظرفیت 121 مگاوات است.

انرژی بادی

باد سهم کمی در حوزۀ منابع انرژی تجدیدپذیر رژیم دارد، اما بااین حال دولت برنامه ریزی جدی برای توسعۀ زیرساخت های مزارع بادی انجام داده که در یک نمونه توسعۀ مزرعۀ بادی جولان یکی از این برنامه های رژیم است که البته همواره باتوجه به موقعیت منطقه، این برنامۀ توسعه در مرزی از شدن و نشدن قرار گرفته است.

انرژی دریایی

رژیم صهیونیستی حتی از موج دریا نیز نگذشته است. طی پروژۀ یافا در دسامبر 2024، اولین ایستگاه آزمایشی تولید برق از امواج دریا در بندر یافا افتتاح شد. این پروژه با همکاری شرکت سوئدی Eco Wave Power و شرکت فرانسوی EDF Renewables IL توسعه یافته است.

انرژی هسته ای

در آخر این مرقوم نیز لاجرم مجبوریم پای انرژی هسته ای را از باب جوری جنس به وسط ماجرا بکشانیم. این شکاف منحوس بر اتم در حال حاضر فارغ از کارکردهای نظامی اش، در چرخۀ تأمین انرژی رژیم خیلی نقش جدی ای را بازی نمی کند؛ چراکه اولاً دیمونا به عنوان تأسیسات هسته ای اصلی رژیم بیشتر کارکرد تحقیقاتی، نظامی و... دارد و مهم تر از این، برای مثال تولید برق با استفاده از رآکتور هسته ای هزینۀ گزافی را می طلبد.

اما باوجود این، رژیم کماکان در پی این است که در چشم انداز اقتصادی اش در حوزۀ انرژی، سهم شراکت انرژی هسته ای را بالا ببرد. اخیراً طرحی حول همین موضوع در وزارت انرژی تهیه شده و الی کوهن، وزیر انرژی رژیم در این باره تصریح کرده که: «این (استفاده از انرژی هسته ای برای جایگزینی سوخت های فسیلی) به تنوع منابع انرژی اسرائیل کمک می کند و راه حلی حیاتی برای نیازهای انرژی در دهه های آینده ارائه می دهد.»

بر اساس این طرح، قرار است با تأسیس نیروگاه کوچک با رآکتور مدولار در صحرای نقب یا نزدیک به خط ساحلی دریا، در چند مرحله نیروگاه هسته ای نیز وارد شبکۀ برق رژیم شود. طی زمان بندی اعلام شده پروسۀ ساخت در سال 2029 آغاز می شود و انتظار می رود تا سال 2037، این نیروگاه بخشی از برق موردنیاز رژیم را تأمین کند و در یک بلندپروازی بنا را بر این گذاشته اند که باید تا 2050 نصف برق موردنیاز، از همین طریق تأمین شود.