نگرانی روسیه از احتمال استقرار پایگاه های ناتو در ارمنستان

خبرگزاری تسنیم، رویدادهای ماه ژانویه نشان دهنده تمایل ارمنستان به تقویت گرایش خود به سمت غرب است. دولت ارمنستان با پیش نویس قانونی برای آغاز روند الحاق به اتحادیه اروپا موافقت و همچنین «منشور مشارکت راهبردی» را با آمریکا در واشنگتن امضا کرده است.

همان طور که انتظار می رفت، این اقدامات باعث نارضایتی جدی روسیه شده است. مسکو بی ثباتی در منطقه در صورت عضویت ارمنستان در اتحادیه اروپا را غیرممکن نمی داند. به این ترتیب، روسیه در واقع به ایروان فهمانده که «چتر امنیتی غرب» که ارمنستان آرزوی آن را دارد، ممکن است برای این کشور چندان امن نباشد. علاوه بر این، مسکو به ایروان در مورد ناسازگاری حضور هم زمان در اتحادیه اروپا و اتحادیه اقتصادی اوراسیا هشدار داده و این کشور را وادار به انتخاب در سیاست خارجی کرده است.

احتمال استقرار پایگاه های ناتو در ارمنستان

تقویت همکاری راهبردی ارمنستان و آمریکا که باعث نگرانی مسکو شده، با توجه به تمایل روسیه به حفظ ارمنستان در حوزه نفوذ خود به هر قیمتی، قابل درک است؛ اما روسیه با وجود انتقاد از ارمنستان، برای اعمال فشار بر ایروان عجله ای ندارد. ممکن است مسکو فکر کند که سود مالی قابل توجهی که ارمنستان از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دور زدن تحریم های روسیه به دست می آورد، به این کشور اجازه نمی دهد که به طور کامل از روسیه جدا شود.

در عین حال، عامل اصلی که روسیه در موضوع همکاری راهبردی ارمنستان و آمریکا به آن اشاره می کند، تهدید علیه امنیت خود روسیه و کل منطقه است. به عنوان مثال، اخیراً ویکتور سوبولف، عضو کمیسیون دفاع در مجلس روسیه، اعلام کرد که همکاری ارمنستان و آمریکا تهدیدی برای منافع روسیه در قفقاز جنوبی است و احتمال استقرار پایگاه های ناتو در منطقه را مطرح کرد.

ویکتور سوبولف، عضو کمیسیون دفاع در مجلس روسیه، با بیان اینکه همکاری ارمنستان و آمریکا تهدیدی برای منافع روسیه در قفقاز جنوبی است، احتمال استقرار پایگاه های ناتو در منطقه را مطرح کرد.

وی در گفتگو با «سرویس ملی اخبار روسیه» گفت: «بدون شک، این موضوع منافع روسیه را تهدید می کند. البته با توجه به امضای این توافقنامه، خطر تبدیل شدن ارمنستان به یک کشور ضد روسیه وجود دارد. البته در ارمنستان پایگاه های ناتو مستقر و نیروهای ما از آنجا اخراج خواهند شد. پایگاه های نظامی ما در گیومری و ایروان قرار دارند. این موضوع بسیار جدی است. ما باید تمام مناطق جنوبی را تقویت کنیم.»

اهداف پنهان آمریکا در «مشارکت راهبردی» با ارمنستان

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، نیز در همین زمینه اظهارنظر کرده و گفت که آمریکا ممکن است در چارچوب همکاری راهبردی، از ارمنستان بخواهد که به تحریم ها علیه روسیه بپیوندد.

لاوروف در نشست خبری سال 2025 گفت: «معنای اینکه ما (آمریکا و ارمنستان) شرکای راهبردی هستیم، یعنی تو باید به تحریم ها علیه روسیه بپیوندی. آن ها اکنون همین درخواست را از صربستان دارند و از ارمنستان نیز خواهند خواست.»

واکنش روسیه به مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا: سیاست «فشار ملایم» مسکو

مسکو به ارمنستان فهمانده که همکاری راهبردی با آمریکا سودی برای ایروان نخواهد داشت.

روسیه با وجود انتقاد از ارمنستان، برای اعمال فشار بر این کشور عجله ای ندارد. به نظر می رسد که مسکو امیدوار است که سود مالی قابل توجهی که ارمنستان از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دور زدن تحریم های روسیه به دست می آورد، به این کشور اجازه نمی دهد که به طور کامل از روسیه جدا شود.

همچنین، روسیه به امنیت خود و کل منطقه در موضوع همکاری ارمنستان و آمریکا اشاره می کند. مقامات روسی نگرانی خود را از احتمال استقرار پایگاه های ناتو در ارمنستان و همچنین تبدیل شدن این کشور به یک پایگاه ضد روسی ابراز کرده اند.

لازم به ذکر است که ارمنستان تنها کشور در فضای پساشوروی نیست که آمریکا با آن توافقنامه مشارکت راهبردی امضا کرده است. آمریکا در سال 2009 توافقنامه مشابهی را با گرجستان امضا کرد، اما در سال 2024 و به دلیل توقف مذاکرات برای عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا، اجرای آن را متوقف کرد. این موضوع نشان می دهد که ارمنستان نیز باید برای اجرای دستورات واشنگتن و بروکسل آماده باشد و مشخص است که این چشم انداز کاملاً مورد پسند دولت ارمنستان و باعث نارضایتی جدی روسیه است.

همچنین، توافقنامه مشابهی که در سال 2021 امضا شد، بین آمریکا و اوکراین نیز وجود دارد.

مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا؛ تکرار تجربۀ تلخ گرجستان؟

نکته قابل توجه دیگر این است که نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، برای شرکت در مراسم تحلیف دونالد ترامپ در 20 ژانویه دعوت نشده است. چرا؟ به نظر می رسد که ارمنستان اهمیت چندانی برای دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، ندارد.

در مورد سیاست روسیه در قبال ارمنستان، بیشتر کارشناسان معتقدند که مسکو به سیاست «فشار ملایم» بر ایروان ادامه خواهد داد، اما از ابزارهای سیاسی برای اعمال فشار استفاده نخواهد کرد.

کارشناس روسی: دولت ارمنستان توسط غرب و به ویژه آمریکا کنترل می شود

واسیلی کلتاشوف، مدیر مؤسسه جامعه نو در روسیه، معتقداست: «دولت ارمنستان توسط غرب و به ویژه آمریکا کنترل می شود؛ بنابراین، امضای منشور مشارکت راهبردی را باید به عنوان ادامه روند خروج ارمنستان از ساختارهای اوراسیا (سازمان پیمان امنیت جمعی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا) تلقی کرد. به همین دلیل، دولت روسیه در قبال ارمنستان با احتیاط و با زبانی ملایم صحبت می کند. ارمنستان در حالی که همچنان از مزایای حضور در هر دو اردوگاه (روسیه و غرب) بهره می برد، اما گرایش خود به سمت غرب را افزایش می دهد؛ اما ممکن است که غرب سعی کند ارمنستان را مسلح و حفظ کند؛ زیرا نابودی ارمنستان در برنامه های آمریکا نیست. روسیه نمی تواند بر دولت پاشینیان تأثیر بگذارد و به نظر می رسد که تمام مشوق ها و امتیازاتی که برای همکاری با ارمنستان پیشنهاد شده بود، به پایان رسیده اند».

منشور مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا؛ دامی برای ایروان

کلتاشوف در ادامه افزود: «ارمنستان از نظر اقتصادی حداکثر سود ممکن را از روسیه به دست آورده است، از جمله با حفظ دسترسی کالاهای ارمنی به بازار روسیه، فعالیت شرکت های روسی برای خرید کالاهای تحریمی و غیره، اما ارمنستان کشوری منزوی است و اگر غرب در مورد گرجستان زیاده روی کند، ممکن است روابط ارمنستان و گرجستان تیره شود. اگر غرب به فشار بر گرجستان ادامه دهد، تفلیس مجبور به همکاری نزدیک تر با روسیه خواهد شد و در این صورت، ارمنستان در شرایط دشواری قرار خواهد گرفت و هیچ گونه توافقی با آمریکا و فرانسه به آن کمک نخواهد کرد و مشخص نیست که دولت ترامپ بخواهد به طور جدی به ارمنستان بپردازد. مسئله این است که ترامپ کسی نیست که به کسب وکارهای ضررده بچسبد و ارمنستان می تواند به راحتی برای آمریکایی ها به چنین کسب وکاری تبدیل شود. در نتیجه، ارمنستان می تواند به کشوری منزوی و طرفدار آمریکا تبدیل شود که روابط آن با روسیه و گرجستان تیره شده، درگیری آن با آذربایجان حل نشده و با بی اعتمادی تاریخی ترکیه مواجه است.»

انتهای پیام/