"تجربه های آفریقایی ها در نجات یوزپلنگ "؛ الگویی برای ایران

خبرگزاری تسنیم، یوزپلنگ آفریقایی (Acinonyx jubatus) یکی از سریع ترین حیوانات روی زمین است که می تواند در عرض چند ثانیه به سرعتی بالغ بر 112 کیلومتر در ساعت برسد. این حیوان از خانواده گربه سانان است و بدنی باریک، پاهایی بلند، و دمی بلند و متعادل دارد که برای سرعت و مانور در تعقیب شکار طراحی شده است.

یوزپلنگ آفریقایی معمولاً رنگ بدن زرد مایل به طلایی با خال های سیاه دارد و خطوط سیاه روی صورت آن از چشم ها به پایین کشیده شده است که به آن ها "خطوط اشک" می گویند. این خطوط به کاهش بازتاب نور خورشید کمک کرده و دید بهتری در شکار فراهم می کنند.

ایمن سازی "توران"؛ کلید پایداری یوزپلنگ ایرانی

شباهت ها و تفاوت ها با یوزپلنگ آسیایی

یوزپلنگ آسیایی (Acinonyx jubatus venaticus) و یوزپلنگ آفریقایی از نظر ظاهری شباهت های بسیاری دارند، اما تفاوت هایی نیز میان آن ها وجود دارد. یوزپلنگ آسیایی جثه ای کوچک تر دارد و یال های کوتاهی روی شانه هایش دیده می شود. همچنین رنگ بدن یوزپلنگ آسیایی کمی روشن تر از نوع آفریقایی است و خال های آن کوچک تر و پراکنده تر هستند.

از نظر زیستگاه، یوزپلنگ آسیایی عمدتاً در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی زندگی می کند، در حالی که یوزپلنگ آفریقایی در علفزارها و ساواناهای باز یافت می شود.

جمعیت یوزپلنگ آفریقایی و توزیع جغرافیایی

جمعیت یوزپلنگ آفریقایی در دهه های اخیر به دلیل تهدیداتی مانند شکار غیرقانونی، تخریب زیستگاه، و تعارض با انسان کاهش چشمگیری داشته است. در حال حاضر بر اساس آمار IUCN در سال 2022، حدود 7000 یوزپلنگ آفریقایی در حیات وحش باقی مانده است که در کشورهای مختلف آفریقایی از جمله نامیبیا، بوتسوانا، آفریقای جنوبی، و کنیا یافت می شوند.

نامیبیا به عنوان "پایتخت یوزپلنگ جهان" شناخته می شود و میزبان بزرگ ترین جمعیت یوزپلنگ های وحشی است.

تجربه کشورهای آفریقایی در احیای نسل یوزپلنگ

کشورهای آفریقایی تلاش های گسترده ای برای احیای نسل یوزپلنگ ها انجام داده اند. این اقدامات شامل موارد زیر بوده است:

حفاظت از زیستگاه ها و افزایش پوشش گیاهی: برخی از کشورها مانند آفریقای جنوبی با توسعه مناطق حفاظت شده و پارک های ملی، تلاش کردند تا زیستگاه های یوزپلنگ را حفظ کنند. این مناطق شامل ممانعت از تغییرات اقلیمی و بهره برداری های کشاورزی و توسعه شهری بودند.

به عنوان مثال پارک ملی کروگر در آفریقای جنوبی، که به عنوان یک منطقه حفاظت شده بزرگ شناخته می شود، یکی از بهترین مکان ها برای یوزهای آفریقایی است.

برنامه های تکثیر در اسارت: تکثیر یوزها در اسارت یکی دیگر از روش های مؤثر در احیای نسل این گونه در برخی کشورهای آفریقایی بوده است. این برنامه ها تلاش کردند تا نسل یوزهای در معرض خطر را در محیط های کنترل شده نگهداری کرده و سپس به طبیعت بازگردانند.

به عنوان مثال در کنیا، برنامه هایی برای تکثیر یوزهای موجود در اسارت در حال انجام است که به موفقیت هایی در افزایش جمعیت یوزها منجر شده اند.

کنترل شکار غیرمجاز: در آفریقا، کنترل و مقابله با شکار غیرمجاز یکی از اولویت های اصلی است. افزایش حضور گشت های حفاظتی و تجهیز پارک ها به دوربین های تله ای برای رصد فعالیت های غیرقانونی از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه است.

در تانزانیا، گشت های حفاظتی منظم در پارک های ملی مانند "سرنگتی" برای جلوگیری از شکار یوزهای آفریقایی صورت می گیرد.

در نتیجه این اقدامات، جمعیت یوزهای آفریقایی در برخی مناطق بهبود یافته است. به طور مثال، در آفریقای جنوبی، جمعیت یوزها از حدود 100 نفر در دهه 1990 به بیش از 300 نفر در دهه های اخیر افزایش یافته است. در کنیا، جمعیت یوزهای موجود در مناطق حفاظت شده افزایش چشمگیری داشته و به حدود 150 تا 200 یوز در برخی پارک های ملی می رسد. همچنین جمعیت یوزپلنگ در نامیبیا طی دو دهه اخیر روند افزایشی داشته است.

منبع:

IUCN Red List of Threatened Species

WWF (برنامه های حفاظت یوز در آفریقا)

امکان استفاده از این تجربیات در ایران

ایران یکی از معدود زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی است که جمعیت آن به شدت در خطر انقراض قرار دارد. تخمین زده می شود که کمتر از 30 یوزپلنگ آسیایی در ایران باقی مانده باشد که عمدتاً در مناطق حفاظت شده خارتوران، میاندشت، و پارک ملی کویر زندگی می کنند. تجربیات کشورهای آفریقایی می تواند در برنامه های احیای نسل یوزپلنگ ها در ایران مورد استفاده قرار گیرد:

ایجاد مناطق حفاظت شده جدید: تعیین زیستگاه های بیشتر و حفاظت از آن ها می تواند تأثیر مثبتی در افزایش جمعیت یوزپلنگ های آسیایی داشته باشد.

آموزش جوامع محلی: آگاهی رسانی به جوامع محلی در مورد اهمیت یوزپلنگ ها و ترویج شیوه های همزیستی مسالمت آمیز، می تواند از تعارضات انسان و حیوان بکاهد.

برنامه های پرورش در اسارت: پرورش یوزپلنگ ها در مراکز تخصصی و بازگشت تدریجی آن ها به طبیعت می تواند بخشی از استراتژی احیای نسل باشد.

تقویت همکاری بین المللی: استفاده از کمک های علمی و مالی سازمان های جهانی، به ویژه در زمینه تکنولوژی های جدید برای نظارت بر جمعیت یوزپلنگ ها، ضروری است.

یوزپلنگ ها به عنوان نمادی از حیات وحش ارزشمند جهانی نیازمند تلاش های همه جانبه برای بقا هستند. تجربیات کشورهای آفریقایی نشان می دهد که با برنامه ریزی مناسب، همکاری های بین المللی، و مشارکت جوامع محلی می توان نسل این گونه های در خطر انقراض را احیا کرد. ایران نیز می تواند با الهام گرفتن از این تجربیات، آینده ای روشن تر برای یوزپلنگ آسیایی رقم بزند.

انتهای پیام/