توصیه امیرالمؤمنین(ع) به احیاء شب اول رجب

امام صادق(ع) از جدش از امیرالمؤمنین(ع) روایت کرده که برای آن حضرت خوشایند بود که خود را شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان در طول سال از هر کاری آسوده کند و آن شب ها را به عبادت زنده بدارد. ماه رجب المرجب از ماه های بافضیلت است که برای این ماه اعمال عبادی خاصی وارد شده که به شرح ذیل است: شب اول شب برجسته و برتری است و در آن چند عمل وارد است: اول: چون هلال ماه را ببیند، بگوید: «اللّٰهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنا بالْأَمْنِ وَالْاِیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالْإِسْلامِ، رَبِّی وَرَبُّکَ اللّٰهُ عَزَّوَجَلَّ؛ خدایا شروع این ماه را بر ما با ایمنی و ایمان و سلامت و اسلام قرار ده، (ای ماه) پروردگار من و تو، خدای توانمند و پرشکوه است». روایت شده رسول خدا(ص) هنگامی که هلال ماه رجب را می دید، می گفت: «اللّٰهُمَّ بارِکْ لَنا فِی رَجَبٍ وَشَعْبانَ، وَبَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَأَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ، وَالْقِیامِ، وَحِفْظِ اللِّسانِ، وَغَضِّ الْبَصَرِ، وَلَا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَش؛ خدایا، برای ما در ماه رجب و شعبان برکت قرار ده و ما را به ماه رمضان برسان و بر روزه رمضان و بیداری شب و نگهداری زبان و فروبستن چشم کمک کن و بهره ما را از ماه رمضان، گرسنگی و تشنگی قرار مده». دوم: چنان که بعضی از علما فرموده اند، غسل کند و از رسول خدا(ص) روایت شده است هرکه ماه رجب را بیاید و در اول و وسط و آخر آن غسل کند، پس از انجام آن مانند روزی که از مادر متولد شده بود از گناهان خود بیرون آمده و پاک می شود. سوم: امام حسین(ع) را زیارت کند. چهارم: پس از نماز مغرب بیست رکعت نماز بخواند، به این ترتیب که در هر رکعت پس از سوره حمد یک مرتبه سوره توحید را خوانده و پس از هر دو رکعت سلام دهد تا خود و اهل و اولاد و مالش محفوظ بماند، از عذاب قبر ایمنی یابد و از صراط به سرعت برق بدون حسابرسی بگذرد. پنجم: پس از نماز عشاء دو رکعت نماز بخواند به این صورت که در رکعت اول پس از سوره حمد، یک مرتبه سوره «أَلَمْ نَشْرَحْ» و سه بار سوره توحید را بخواند و در رکعت دوم سوره حمد و سوره هایِ «اَلَم نَشرَح و توحید و قُلْ أَعُوذُ برَبِّ النَّاسِ و قُلْ أَعُوذُ برَ بّ الْفَلَقِ» را هرکدام یک بار بخواند و هنگامی که سلام نماز را داد 30 مرتبه بگوید: «لَاإِلهَ إِلّا اللّٰه» و 30 مرتبه صلوات فرستد تا حق تعالی همانند روزی که از مادر متولد شده، گناهان او را بیامرزد و پاکش نماید. ششم: 30 رکعت نماز به این ترتیب که در هر رکعت پس از سوره حمد، یک مرتبه سوره «قُلْ یٰا أَیُّهَا الْکٰافِرُونَ» و سه مرتبه سوره توحید را بخواند. هفتم: عملی را که شیخ در کتاب «مصباح المتهجد» ذکر کرده انجام دهد. شیخ در آن کتاب فرموده است: عمل شب اول رجب، ابوالبختری وَهَب بن وَهَب از حضرت صادق(ع) از پدر بزرگوارش(ع) از جدش از امیرالمؤمنین(ع) روایت کرده که برای آن حضرت خوشایند بود که خود را چهار شب در طول سال از هر کاری آسوده کند و آن شب ها را به عبادت زنده بدارد و آن چهار شب عبارت اند از شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان. از حضرت جواد(ع) روایت شده که مستحب است هرکسی این دعا را در شب اول رجب بعد از عشاء آخر بخواند «اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بأَنَّکَ مَلِکٌ، وَأَنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدرٌ، وَأَنَّکَ مَا تَشاءُ مِنْ أَمْرٍ یَکُونُ. اللّٰهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بنَبیِّکَ مُحَمَّدٍ نَبیِّ الرَّحْمَةِ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ. یَا مُحَمَّدُ، یَا رَسُولَ اللّٰهِ، إِنِّی أَتَوَجَّهُ بکَ إِلَی اللّٰهِ رَبِّکَ وَرَبِّی لِیُنْجِحَ لِی بکَ طَلِبَتِی. اللّٰهُمَّ بنَبیِّکَ مُحَمَّدٍ وَالْأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ أَنْجِحْ طَلِبَتِی؛ خدایا از تو می خواهم به حق اینکه تو فرمانروایی و بر هر کاری توانایی و هر کاری که بخواهی می شود، خدایا من به تو رو می کنم به وسیله پیامبرت محمد، پیامبر رحمت، درود خدا بر او و خاندانش، ای محمد، ای فرستاده خدا، من برای توجه به خدای پروردگارت و پروردگارم به تو روی می آورم تا خدا به سبب تو حاجتم را برآورد، خدایا به حق محمد و پیشوایان از اهل بیتش که درود خدا بر او و بر آنان حاجتم را برآور، سپس حاجتت را از خدا بخواه». علی بن حدید روایت کرده که حضرت موسی بن جعفر(ع) پس از فراغت از نماز شب در حال سجده چنین می گفت: «لَکَ الْمَحْمَدَةُ إِنْ أَطَعْتُکَ، وَلَکَ الْحُجَّةُ إِنْ عَصَیْتُکَ، لَاصُنْعَ لِی وَلَا لِغَیْرِی فِی إِحْسانٍ إِلّا بکَ، یَا کائِنُ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ، وَیَا مُکَوِّنَ کُلِّ شَیْءٍ، إِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ؛ ستایش فقط ویژه توست، اگر از تو اطاعت کردم و حجت و برهان فقط برای توست اگر تو را معصیت کردم، در نیکی کردن نه کاری از من ساخته است و نه از غیر من جز به لطف تو، ای هستی پیش از هر چیز، ای هستی بخش هر چیز، تو بر هر کاری توانایی». «اللّٰهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بکَ مِنَ الْعَدیلَةِ عِنْدَ الْمَوْتِ، وَمِنْ شَرِّ الْمَرْجِعِ فِی الْقُبُورِ، وَمِنَ النَّدامَةِ یَوْمَ الْآزفَةِ، فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَجْعَلَ عَیْشِی عِیشَةً نَقِیَّةً، وَمِیْتَتِی مِیتَةً سَوِیَّةً، وَمُنْقَلَبی مُنْقَلَباً کَرِیماً غَیْرَ مُخْزٍ وَلَا فاضِحٍ؛ خدایا از انحراف و ناباوری به هنگام مرگ و از گزند بازگشت در گورها و از پشیمانی در روز قیامت به تو پناه می آورم، از تو می خواهم بر محمد و خاندان محمد درود فرستی و زندگی ام را قرار دهی زندگی پاکی و مرگم را مرگی معتدل و بازگشت گاهم را بازگشت گاهی کریمانه که در آن خواری و رسوایی نباشد». «اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الْأَئِمَّةِ یَنابیعِ الْحِکْمَةِ، وَأُوْلِی النِّعْمَةِ، وَمَعادنِ الْعِصْمَةِ، وَاعْصِمْنِی بهِمْ مِنْ کُلِّ سُوءٍ، وَلَا تَأْخُذْنِی عَلَیٰ غِرَّةٍ وَلَا عَلَیٰ غَفْلَةٍ، وَلَا تَجْعَلْ عَواقِبَ أَعْمالِی حَسْرَةً، وَارْضَ عَنِّی، فَإِنَّ مَغْفِرَتَکَ لِلظَّالِمِینَ وَأَنَا مِنَ الظَّالِمِینَ؛ خدایا بر محمد و خاندانش درود فرست، آن امامانی که چشمه های حکمت و صاحبان نعمت و ریشه های عصمت اند و مرا به وسیله آنان از هر بدی نگهدار و در حالت غرور و غفلت مگیر و سرانجام کارهایم را حسرت و اندوه قرار مده و از من راضی شو، زیرا همانا آمرزشت برای ستمکاران است و من از ستمکارانم». «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِی مَا لَایَضُرُّکَ، وَأَعْطِنِی مَا لَایَنْقُصُکَ، فَإِنَّکَ الْوَسِیعُ رَحْمَتُهُ، الْبَدیعُ حِکْمَتُهُ، وَأَعْطِنِی السَّعَةَ وَالدَّعَةَ، وَالْأَمْنَ وَالصِّحَّةَ، وَالبُّخُوعَ وَالْقُنُوعَ، وَالشُّکْرَ وَالْمُعافاةَ وَالتَّقْویٰ وَالصَّبْرَ وَالصِّدْقَ عَلَیْکَ وَعَلَیٰ أَوْلِیائِکَ وَالْیُسْرَ وَالشُّکْرَ، وَاعْمُمْ بذٰلِکَ یَا رَبِّ أَهْلِی وَوَلَدی وَ إِخْوانِی فِیکَ وَمَنْ أَحْبَبْتُ وَأَحَبَّنِی وَوَلَدْتُ وَوَلَدَنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُؤْمِنِینَ یَا رَبَّ الْعالَمِینَ؛ خدایا بر من بیامرز آنچه را به تو زیان نمی رساند و به من عطا کن آنچه را که کاستی ات ندهد، همانا رحمتت گسترده و حکمتت نوین است. خدایا به من عطا کن: گشایش، راحتی، امنیت، سلامت، فروتنی، قناعت، سپاسگزاری، تندرستی کامل، پرواپیشگی، شکیبایی، راستی بر تو و دوستانت، آسانی، شکر و همه این ها را پروردگارا به خانواده و فرزند و برادران دینی ام و هر که را دوست دارم و دوستم دارد و هرکه فرزندم باشد و فرزندش باشم از مسلمانان و مؤمنان فراگیر کن، ای پروردگار جهانیان». ابن اُشَیم گفته: وقت خواندن این دعا پس از هشت رکعت نماز شب و پیش از نماز وتر است، پس از آن وتر را بخوان چون سلام دادی، در حالتی که نشسته ای بگو: «الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذی لَاتَنْفَدُ خَزائِنُهُ، وَلَا یَخافُ آمِنُهُ، رَبِّ إِنِ ارْتَکَبْتُ الْمَعاصِیَ فَذٰلِکَ ثِقَةٌ مِنِّی بکَرَمِکَ، إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادکَ، وَتَعْفُوعَنْ سَیِّئاتِهِمْ وَتَغْفِرُ الزَّلَلَ، وَ إِنَّکَ مُجِیبٌ لِدَاعِیکَ وَمِنْهُ قَرِیبٌ، وَأَنَا تائِبٌ إِلَیْکَ مِنَ الْخَطایا، وَراغِبٌ إِلَیْکَ فِی تَوْفِیرِ حَظِّی مِنَ الْعَطایا؛ ستایش ویژه خداست که خزانه هایش پایان نمی پذیرد و آن که را امان دهد هرگز نمی ترسد، پروردگارا، اگر مرتکب گناهانی شدم در اثر اطمینانم به کرم تو بود، همانا توبه بندگان را می پذیری و از بدی هایشان درمی گذری و لغزش ها را می آمرزی، همانا تو درخواست کننده ات را پاسخ می دهی و به او نزدیکی و من از خطاها فقط به سوی تو باز می گردم و در کامل کردن بهره ام از عطاها تنها به سوی تو رغبت دارم». «یَا خالِقَ الْبَرایا، یَا مُنْقِذی مِنْ کُلِّ شَدیدَةٍ ، یَا مُجِیرِی مِنْ کُلِّ مَحْذُورٍ، وَفِّرْ عَلَیَّ السُّرُورَ، وَاکْفِنِی شَرَّ عَواقِب الْأُمُورِ، فَأَنْتَ اللّٰهُ عَلَیٰ نَعْمائِکَ وَجَزیلِ عَطائِکَ مَشْکُورٌ، وَ لِکُلِّ خَیْرٍ مَذْخُورٌ؛ ای آفریننده آفریدگان، ای نجات بخش من از هر سختی، ای پناه من از هرچه که هراسناک گردم، خوشحالی ام را فراوان کن و مرا از بدفرجامی در کارها بازدار، تویی خدایی که بر نعمت ها و عطاهای فراوانت سپاس شده و برای هر خیری ذخیره بندگان و آگاه باش علما برای هر شب این ماه نماز مخصوصی ذکر کرده اند که مقام را گنجایش بیان آن نیست». امسال اولین جمعه ماه رجب که لیله الرغائب نامیده می شود مصادف با آغاز ماه رجب است و از مهمترین اعمالی که می توان برای شب «لیلة الرغائب» نام برد خواندن دوازده رکعت نماز است، پنجشنبه اول ماه رجب که همان لیله الرغائب است روزه بگیرید و چنانچه وارد شب جمعه شدید میان نماز مغرب و عشاء آن دوازده رکعت نمازی که پیش از این اشاره شد را به جا آورید، هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه «سوره قدر» و دوازده‏ مرتبه «سوره توحید» می‏ خوانی و هنگامی که از نماز فارغ شدی هفتاد مرتبه می گویی: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ و سپس به سجده می‏ روی و هفتاد مرتبه می گویی: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ، آنگاه سر از سجده بر می ‏داری و هفتاد مرتبه می‏ گویی: رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ، دوباره به سجده می‏ روی و هفتاد مرتبه می‏ گویی: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ؛ پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح سپس حاجت و آرزوی خود را طلب کنید. منبع: مفاتیح الجنان، ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، 1376ش، ج3، ص186 انتهای پیام