سد دالکی چه زمانی به بهره برداری می رسد؟ نخیلات دشتستان تشنه اند

به گزارش خبرنگار ایرنا، نخل به عنوان یکی از نمادهای صبوری و مقاومت در استان بوشهر به شمار می رود اما چند سالی است این درختان استوار و راست قامت بر اثر بُخل آسمان، ضعف سفره های زیرزمینی و کاهش آورد رودخانه ها توان خود را در مقابل کم آبی از دست داده و ایستاده می میرند.

کمی به عقب برگردیم در سال هایی که براثر سخاوت آسمان به عنوان سال های پرآب شناخته می شوند؛ همان روزگارانی که رودخانه ها پرآب، دشت های استان بوشهر به دشت های ممنوعه و ممنوعه بحرانی تبدیل نشده بود و سفره های زیرزمینی خشک نشده بود نخیلات دشتستان (حدود 2 میلیون اصله نخل) از شبکه آبیاری زهکشی دالکی هر20 روز یک بار به صورت غرقابی آبیاری می شدند و این نخل های سربه فلک کشیده پربار بودند اما با تغییر شرایط و ادامه دار شدن خشکسالی ها امروز هر باغداری شاید بتواند تنها 2 بار در سال نخیلات خود را آبیاری کند.

هرچند نخیلات استان بوشهر به نحوی با شرایط خشکسالی سازگار شده اند و با وجود همه شرایط سخت باز هم به ثمر می نشینند اما هستند نخیلاتی که به خصوص در منطقه دشتستان براثر کم آبی رمق و تاب و توان خود را از دست داده اند و توان تولید محصول با کیفیت همیشگی را ندارند و به دلیل به صرفه نبودن حرفه باغداری شماری از کشاورزان مجبورند کار آبا و اجدادی خود را رها کنند.

ابرپروژه ای که ناجی نخیلات دشتستان است

هرچند مطالعات سد دالکی از سال 1388 آغاز شده بود اما بالاخره با انعکاس مسائل و مشکلات باغداران منطقه دشتستان استان بوشهر؛ عملیات اجرایی این ابر پروژه بر روی رودخانه دالکی همزمان با دور نخست سفر حسن روحانی رییس دولت یازدهم به استان بوشهر در دی ماه 1393 کلید خورد و این اقدام بارقه امیدی برای حفظ نخیلات دشتستان در دل نخلداران ایجاد کرد.

سد دالکی با هدف تامین آب مورد نیاز 12هزار و 750 هکتار از نخلستان های موجود در مناطق دالکی، دهقاید، وحدتیه و بخش سعدآباد دشتستان و بخشی از حقابه رودخانه حله تعریف شد

سد دالکی از جمله ابر پروژه های استان بوشهر برای حفظ منابع آبی، ذخیره سازی رواناب های فصلی و جلوگیری از هدایت آب رودخانه سد دالکی به سمت دریا و کاهش خسارت سیلاب است.

پیشرفت 56 درصدی سد دالکی

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای بوشهر در خصوص سد دالکی دشتستان به خبرنگار ایرنا گفت: این سد مخزنی با هسته آسفالتی در20 کیلومتری شهر دالکی ازتوابع دشتستان با حوضه آبریز پنج هزار و100 کیلومترمربع و با ظرفیت 270 میلیون مترمکعب مخزن، حجم تنظیمی 435 میلیون مترمکعب در سال بر روی رودخانه دالکی در دست احداث است.

به گفته جمشید تویل، ارتفاع این سد خاکی 120 متر است که در فاز نخست آن شامل زیرساخت های سد از جمله احداث فرازبند با هسته مارنی، دو رشته تونل هر کدام به طول 750 متر و سرجمع 1.5 متر، راه دسترسی ایجاد شده است و انحراف آب به سمت تونل هاانجام شده است و در مدار بهره برداری قرار دارد.

او با اشاره به آغاز کارهای اجرایی بدنه سد دالکی اظهار داشت: ارتفاع بدنه سد از بستر رودخانه 105متر و 110 متر از پی است که 32 متر ارتفاعی کار شده است.

به گفته تویل سرریز سد 8.5 میلیون مترمکعب خاکبرداری دارد که 80 درصد آن کار شده، خاکریزی بدنه شش میلیون مترمکعب است که تاکنون 20 درصد آن انجام شده است.

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای بوشهر پیشرفت فیزیکی سد دالکی را 56 درصد اعلام کرد.

آبیاری نخیلات با آب سد دالکی؛خواست نخلداران دشتستانی

برای بررسی تاثیرگذاری سد دالکی بر سیراب شدن نخیلات دشتستان به سراغ علی محمد دادور از نخلداران این منطقه رفتم.

او به خبرنگار ایرنا گفت: سد دالکی جان بیش از دو میلیون نخل را در دشت های وحدتیه، دالکی و سعدآباد نجات می دهد.

دادور اضافه کرد: در فصل زمستان به خصوص در زمانی که وضعیت بارش ها خوب باشد رودخانه دالکی پرآب است و در گذشته به دلیل نبود سد بخشی از این آب که می تواند بخشی از نخیلات دشتستان را سیراب کند بدون هیچ برداشتی راهی دریا می شود.

به اعتقاد این باغدار دشتستانی در زمان حاضر تنها سالی دو نوبت از آب رودخانه دالکی برای آبیاری نخیلات به صورت ساعتی محدود استفاده می شود و مابقی در حالی به هدر می رود که بخشی از نخیلات منطقه دشتستان به دلیل بی آبی در حال خشکیدن و از بین رفتن هستند.

دادور اضافه کرد: سال ها از وعده و آغاز عملیات اجرایی سد دالکی می گذرد اما هنوز این سد به بهره برداری نرسیده و نخیلات این منطقه همچنان تشنه و در انتظار بهره برداری از این سد هستند.

او با تاکید براینکه سرعت بخشی در روند احداث سد دالکی نیازمند یک عزم ملی و استانی است افزود: براساس وعده های داده شده با بهره برداری از این سد دوره آبیاری نخیلات به مراتب بیشتر و انتظار می رود نخل های این منطقه که میراث آبا و اجدادمان است برای فرزندانمان حفظ شود.

سد دالکی درمانی برای تشنگی نخیلات دشتستان

عضو انجمن خرمای استان بوشهر به خبرنگار ایرنا گفت: عملیات اجرایی سد دالکی از دولت یازدهم آغاز شد اما روند کار بسیار کُند پیش می رود و نیاز است مسوولان اجرایی استان بوشهر شرایط لازم را برای سرعت بخشی در روند اجرای این سد فراهم کنند و با بهره برداری و آبگیری سد نخیلات دشتستان سیراب شود.

ابوالقاسم کاووسی درخصوص آبیاری نخیلات معتقد است: هرچند شیوه آبیاری قطره ای به شکل محدود در برخی از نخیلات این استان در حال انجام است اما شیوه غالب آبیاری نخیلات همان شیوه سنتی آبیاری (غرقابی) است.

وی درباره سد دالکی به عنوان منبع تامین آب بخش زیادی از نخلستان های دشتستان گفت: آنچه در پروژه سد دالکی مهم است این است که همزمان با تکمیل پروژه سد طراحی کانال های بتونی، سیستم های آبیاری، استقرار ایستگاه پمپاژ اجرا شود تا نخیلات زیرپوشش به موقع از مزایای این سد بهره مند شوند.

کاووسی ادامه داد: اینکه زمان زیاد سپری شود تا سد آماده بهره برداری و پس از آن چندین و چند سال دیگر برای ایجاد زیر ساخت ها اقدام شود دراین صورت نوش دارو بعد از مرگ سهراب خواهد بود و نخیلات تشنه این منطقه از رمق خواهند افتاد.

تامین اعتبار مهمترین نیاز سد دالکی

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان بوشهر گفت: تاکنون 11هزار میلیارد ریال برای اجرای سد دالکی دشتستان هزینه شده است.

علی محمدی اظهار داشت: براساس برآورد به روز شده سرجمع هزینه ابرپروژه سد دالکی 100 هزار میلیارد ریال است که در صورت تامین اعتبار لازم براساس برنامه مدون انتظار می رود تا سال آینده آبگیری سد انجام شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان بوشهر با اشاره به شرایط سخت نخیلات به خصوص در سال های کم بارشی گفت: بیشترین نیاز آبی نخیلات در فصل های خشک است که همین امر ضرورت سرعت بخشی در روند اجرای سد دالکی را دوچندان می کند.

او در خصوص برخی نگرانی های کشاورزان برای ایجاد زیرساخت های توزیع آب پس از بهره برداری از سد دالکی افزود: بخشی از زیرساخت های هیدرومکانیکال، لوله های آب، دریچه های سد و بندهای انحرافی از جمله بند انحرافی سرقنات به موازات پیشرفت پروژه این زیرساخت ها فراهم شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان بوشهر ادامه داد: در حال حاضر هیچگونه محدودیتی از لحاظ فنی، امکاناتی، زیرساختی در مسیر تکمیل سد دالکی وجود ندارد و در صورت تامین منابع مالی، آبگیری سد دالکی در نیمه نخست سال 1404 آغاز می شود.

ارسلان زارع استاندار جدید بوشهر نیز که در روزهای نخست آغاز بکار خود را به سرکشی و بازدید از طرح های مهم زیرساختی از جمله سد دالکی اختصاص داده است گفت: سد دالکی بزرگترین سد خاکی هسته آسفالتی ایران و خاورمیانه است و تکمیل آن با بالاترین کیفیت منجر به ثبت افتخاری برای مهندسین جوان ایرانی خواهد بود.

وی افزود: بخش اعظمی از اشتغال دشتستان به موضوع کشاورزی و نخیلات وابسته است و در سال های گذشته به دلیل خشکسالی ها، یکی از چالش های اصلی در زمینه تامین آب کشاورزی بوده است که این سد نقش مهمی در رفع این کمبود ایفا خواهد کرد.

زارع ادامه داد: در افق بلندمدت و با توجه به ضرورت ها می توان نگاهی به تامین آب شرب از این منبع داشت.

استاندار بوشهر تصریح کرد: مدیریت سیلاب ها، جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش خسارات سیلاب از جمله اهداف مهم این سد است که اهمیت احداث آن را دوچندان می کند.

وی با اشاره فراهم بودن زیرساخت های این پروژه گفت: سد دالکی از مراحل دشوار عبور کرده است و ضروری است تا طبق برنامه زمانبندی اعلام شده به مرحله آبگیری برسد.

زارع گفت: در تمامی سطوح تلاش خود را جهت تامین منابع مالی این پروژه خواهیم کرد تا تکمیل و بهره برداری آن موجبات رضایتمندی مردم شهرستان دشتستان را فراهم آورد.

سخن آخر

امروز نخیلات دشتستان به دلیل خشکسالی های طولانی و ضعف سفره های زیرزمینی از تشنگی رنج می برند و تنها راه نجات آنها احداث سد دالکی است که می طلبد مسوولان برای به سرانجام رساندن این ابرپروژه همتی دوچندان داشته باشند.