«نهج البلاغه»؛ چراغی روشن در مسیر تربیت صحیح فرزندان

یکی از مهمترین دغدغه های خانواده ها تربیت فرزندان است و همواره در جست وجوی بهترین روش در این زمینه هستند. نهج البلاغه سرشار از نکات تربیتی بوده و راهکارهای تربیتی بسیاری ارائه کرده است، بنابراین برای کسی که می خواهد تربیت شود و دیگران را تربیت کند بهترین منبع محسوب می شود.

حضرت امیرالمؤمنین(ع) در زندگی خود همواره به اهمیت تربیت صحیح فرزندان توجه داشتند و در احادیث و روایات مختلف، بر اهمیت این موضوع تأکید کردند و در نهج البلاغه هم در غالب ها و با عناوین گوناگون این مهم را متذکر شده اند. در حکمت های کوتاه و زیبای ایشان و در نامه های مملو از بلاغت خود نیز به اهمیت موضوع تربیت پرداخته اند.

به عنوان نمونه در حکمت 399 درباره حقوق متقابل پدر و فرزند می فرمایند: فرزند را بر پدر حقی است و پدر را نیز بر فرزند حقی. حق پدر بر فرزند این است که فرزندش در همه حال، فرمانبردار باشد و مگر در معصیت خدای سبحان و حق فرزند بر پدر این است که برای او نامی نیکو برگزیند و نیکو ادبش کند و قرآنش بیاموزد.

سه قسمت مهم تربیت را امام علی(ع) در گفتار حکیمانه مورد بحث بیان فرموده اند: اسم نیکو نهادن، تربیت خوب و تعلیم قرآن.

همچنین نامه 31 نهج البلاغه که بعد از نامه مالک اشتر طولانی ترین نامه های امام(ع) در نهج البلاغه است، یک دوره کامل درس اخلاق، تهذیب نفس، خودسازی، تربیت نفوس و سیر و سلوک الی الله است و در حقیقت از 30 بخش تشکیل می شود و خطاب به فرزند گرامی شان امام حسن مجتبی(ع) می فرمایند: مِنَ الْوَالِد الْفَانِ، الْمُقِرِّ لِلزَّمَانِ، الْمُدْبرِ الْعُمُرِ، الْمُسْتَسْلِمِ [لِلدَّهْرِ الذَّامِ] لِلدُّنْیَا،...

حضرت(ع) نامه را به عنوان وصیت پدری دلسوز و پر محبت برای فرزندی که شدیداً مورد علاقه پدر است می نگارد، سپس ضمن تأکید بر مسئله توحید و شرح بخشی از صفات خداوند و آنگاه ترسیم ناپایداری دنیا با ذکر یک مثال زیبا سخن می گوید.

در ادامه یکی از نکات مهمی که در این نامه به فرزند دلبندش می آموزد این است که خود را میزان داوری برای دیگران قرار دهد و آنچه را برای خود می پسندد برای آنان بپسندد و آنچه برای خود نمی پسندد برای دیگران نپسندد. آن گاه از آفات اخلاقی مهمی مانند خودبینی سخن می گوید و خدمت به خلق را به عنوان زاد و توشه ای مهم برای آخرت می شمرد و نسبت به راه پر پیچ و خمی که در مسیر آخرت است هشدار می دهد. از اهمیت دعا و اینکه کلید همه خیرات و برکات است به طور مشروح سخن می گوید و هدف آفرینش انسان را که همان زندگی جاویدان آخرت است نه چند روزه زندگی بی حاصل دنیا، برای فرزندش روشن می سازد.

حضرت در انتهای نامه، یاد مرگ را وسیله بیداری می شمرد و از پیمودن راه دنیاپرستان برحذر می دارد، از گذر سریع و ناخواسته عمر سخن می گوید و راه های تهذیب نفس و پرهیز از آرزوهای دور و دراز را نشان می دهد و در ضمن، یک سلسه مسائل مهم اخلاقی را بر می شمرد و بر آن تأکید می ورزد.

هدیه ارجمند، شاعر و کارشناس ارشد نهج البلاغه از دانشگاه قرآن و حدیث قم

انتهای پیام