توصیف انسان های خوار و خشنود در روز قیامت

به گزارش ایکنا، بخش دوم بررسی تدبری سوره «غاشیه» از سلسله جلسات تدبر در قرآن که به همت مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران برگزار می شود، شامگاه گذشته یکشنبه 16 دی ماه با سخنرانی هانی چیت چیان؛ کارشناس و مدرس قرآن در مسجد کوی دانشگاه تهران برگزار شد. این کارشناس قرآنی پیش از پرداختن به ادامه مباحث تدبری در مورد سوره غاشیه با توجه به حلول ماه رجب و تأکید بر عظمت و شکوه این ماه که از جمله ماه های سه گانه ای است که عبودیت الهی در آن از مرتبت و ویژگی خاصی برخوردار است، توضیحاتی پیرامون دعای ماه رجب ارائه کرد. در ادامه خلاصه ای از مباحث مطرح شده در جلسه شب گذشته از نظر می گذرد: توصیه شده است که دعای ماه رجب را بعد از نماز عصر و عشاء بخوانید اما از نظر من باید این دعا پس از اتمام تمامی وعده های پنج گانه نماز خوانده شود، چراکه نکات عمیق معنوی در فرازهای این دعاست که هر میزان تکرار شود نیز به نظر کم است. «یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ»؛ دعای ماه رجب با این عبارت آغاز می شود؛ معنای آن این است که ای کسی که برای هر خیری به او امید دارم؛ حال این پرسش پیش می آید که مگر از جانب خداوند شری نیز به انسان می رسد که در جواب باید گفت شری که ممکن است بر انسان حادث شود نتیجه و انعکاس اعمال و رفتار ماست؛ بازتاب آن رفتار و اعمال سوئی است که ما در زندگی به آن می پردازیم و گرنه که در بخش دیگری از این دعا می خوانیم یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بالْقَلیلِ به این معنا؛ ای که عطای بسیار می دهد در برابر طاعت اندک. این فراز از دعا به وضوح این پیام را می رساند که خداوند صلاح و صواب بنده خود را می خواهد و اینگونه نیست که طاعت کم او را با پاداشی به همان مقدار، پاسخ گوید چراکه او جبار است، یعنی جبران کننده و در برابر معایب و معاصی او نیز تا حد امکان چشم پوشی می کند چرا که او ستار است و پوشاننده. نکته دیگری که به واسطه دقیق شدن در این دعا می توان به آن دست پیدا کرد این است که گویا انسان به عنوان یک متعبد، آنچنان خیر کثیر و وسعت و ظرفیت پیدا می کند که از خدا همه خیرهای دنیا و آخرت را طلب می کند، این امر به آن معنا نیست که جرئت و جسارتی برای طلب خیر فزاینده پیدا کرده باشد بلکه وقتی چنین خواستی را از خداوند دارد، معنایش این است که در عین حال از او ظرفیت پذیرش چنین خیر و عطایی را نیز خواهان است. او خود را در مرتبه یک متعبد واقعی ولو به قدر محدوده زمانی کوتاهی که به واسطه حلول این ماه در آن واقع شده است، تجسم و تصور می کند و به این واسطه به دنبال عطای همه خوبی و خیرات است یعنی در خود این میزان از گنجایش را می بیند که اگر خدا این خیر را به او عطا کند، قادر است آن را برای همیشه در خود حفظ و حراست کند. به نظر می رسد که دعای رجب، مقدمه رسیدن یک بنده متعبد به دعای عجیب ماه رمضان است؛ در ماه رمضان این میزان از درخواست یک بنده مخلص خدا به اوج خود می رسد؛ آنجا که این خیر را نه تنها برای خود بلکه برای بندگان دیگر هم می خواهد و عرضه می دارد که همه گرسنگان را سیر کند، همه اسیران در بند را آزاد و همه آنهایی که فقیر هستند را غنی و بی نیاز کن تا به آخر. شاید به همین دلیل باشد که این سه ماه یعنی رجب، شعبان و رمضان، سه ماه طلایی برای بیان و نمایش اوج خلوص و بندگی یک انسان است. به این مسئله این امر را نیز بعلاوه کنید که رجب از جمله ماه های حرام محسوب می شود و به نظر می رسد هر کجا، در هر وادی و ساحتی که خداوند برای آن حرمتی قائل شده باشد، قرار است اتفاق ویژه ای برای آن روی دهد. انگار که قرار نیست این ساحت قدسی به سبب برداشته شدن برخی قواعد و بندها آلوده به معاصی و برخی گناهان شود تا به این واسطه، زمینه برای رشد و تعالی افراد در آن فراهم شود. اما در توضیح سوره «غاشیه» باید به این نکته اشاره کنم که غاشیه نام دیگر قیامت است؛ ریشه این عبارت از غشاء است به معنای پوشش چنانکه وقتی قیامت درمی گیرد، همه هستی را ساحت و فضای آن را می پوشاند. در این احاطه و پوشانندگی اما یک امر دیگری وجود دارد و آن اینکه انسان ها براساس وجوه(چهره) های خود است که تقسیم بندی می شوند. یک چهره به ذلت و خواری دچار شده و چهره دوم متنعم و بهره مند از مواهب و نعمات قیامت خواهد بود. در این آیه همچنان که در جلسه پیشین نیز به آن اشاره شد عده ای را با عبارت « عَامِلَةٌ نَاصِبَةٌ» توصیف می کند؛ افرادی که به عبارتی تلاش بیهوده انجام می دهند می شناسد، این افراد چهره هایی خار و زبون دارند و در مقابل افراد دیگری که توصیف می شود، برای آنها از عبارت « لِسَعْیِهَا رَاضِیَةٌ » استفاده می شود؛ انسان هایی که از کرده خود هر چند قلیل و کم خشنودند. براین اساس چهره ذلیل و خوار را آنهایی دارند که کارهای بیهوده و البته دهان پرکن در دنیا انجام داده اند و چهره های متنعم و بهره مند را افرادی دارند که ولو در ازای انجام کار کم و قلیل اما آن را برای رضای خدا انجام داده و خشنودند. در مقابل چهره های خشنود با دارا بودن این حالات توصیف می شوند که سخن لغو و بیهوده ای نمی شوند و از چشمه های روان سیراب شده و بر تخت هایی با تکیه گاه های نرم می نشینند. گروه دوم با این توصیفاتی که در احوال آنها شده است گویی به بزم و میهمانی دعوت شده اند که مشخصات و مختصات میهمانی و ضیافت بزرگان، افراد صاحب منصب است؛ قطعاً این افراد بزرگ و صاحب منصب در آن دیار صلحا، پیامبران و معصومین(ع) هستند. انتهای پیام