بی قراری زمین در زیراب مازندران/ مردم دیگر آرامش ندارند!

خبرگزاری تسنیم از سوادکوه، بشر هر چقدر هم که به علم دسترسی می یابد و روزنه های جدیدی را می شکافد اما هنوز اسرار نهانی وجود دارد که انسان نتوانسته با علم آشکار ساخته و به تسخیر خود درآورد، رازهایی همچون پیش بینی وقوع زمین لرزه که به یکباره از راه می رسد و هرآنچه که در سطح زمین است را تکان می دهد و گاهی نیز درهم می پیچد، واقعه ای که گسل ها نقشی در وقوع آن دارند و مازندران نیز بی نصیب از این نقش آفرینی گسل ها نیست.

23 آذر ماه درحالی که شبی آرام سپری می شد ناگهان بخش هایی از مازندران به خود لرزید، لرزشی که در بخش زیراب سوادکوه بسیار شدید بود و مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز کانون آن زمین لرزه 4.5 ریشتری را زیراب سوادکوه و نقطه کارسالار ثبت کرده بود، زلزله ای که وحشتی در مردم ایجاد کرده بود اما موضوع به همان شب ختم نشد و بعد پس لرزه های بیشمار زمین در بخش زیراب آرام نگرفت و سه هفته ای بود که بی قراری می کرد و با لرزش های پی در پی خود در طی حدود سه هفته آرامش را از مردم منطقه گرفت ، مردمی که تداوم لرزش ها آنها را به یاد زلزله دهه 30 زیراب و دهه 60 انداخته بود بویژه آنکه کانون زمین لرزه های این چند هفته همان نقطه بود که نشان از فعال شدن گسلی داشت که مشخص نیست آیا انرژی درونی اش در حال پایان بوده و آرام خواهد گرفت و یا اینکه پیش قراول یک واقعه ای بزرگ در آینده ای نزدیک خواهد بود و فاجعه ای رقم می خورد.

اگرچه زمین لرزه قابل پیش بینی نیست اما می توان در شرایطی که حدود سه هفته یک منطقه رنگ آرامش ندارد و زمین اذهان عمومی را متشنج ساخته، تمهیداتی برای کاهش بار روانی جامعه، آموزش چگونگی رفتار در هنگام وقوع زمین لرزه و پس از آن و همچنین تمهیدات مدیریت حادثه را در نظر گرفت.
باتوجه به افزایش حساسیت ها در اذهان عمومی و افزایش نگرانی ها با یکی از اساتید حوزه زمین شناسی و همچنین مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران هم کلام شده ایم.

در زمین لرزه ها حافظه تاریخی باید بررسی شود

سید مجتبی مرتضوی دکترای زمین شناسی،  عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان مازندران در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه در زمین شناسی در مبحث زمین لرزه دو بخش مورد توجه است، گفت:در یک بخش به حافظه تاریخی نگاه می کنیم، معمولا گسل ها در وقوع زمین لرزه یک دوره بازگشتی دارند و همچنین زمین لرزه ها در یک مناطقی در یک بازه زمانی با یک بزرگی تکرار می شوند.

وی، افزود: در مازندران در البرز مرکزی زمین لرزه هایی با بزرگی زیاد خیلی اتفاق نمی افتد ولی در منطقه آن سمت البرز مرکزی تلاقی دو گسل را از بهشهر تا ساری داریم و در منطقه ای مثل فریم زمین لرزه های بزرگ تری اتفاق افتاده یا وقوع زمین لرزه ای مثل رودبار و منجیل را در تاریخ داشتیم از این رو حافظه تاریخی باید بررسی شود.

مرتضوی، ادامه داد: نکته دوم در مبحث زمین لرزه مطرح بودن گسل های اصلی و گسل های فرعی است، یکسری گسل های بزرگی داریم مثل راندگی بزرگ البرز که گسل خیلی بزرگی است و از شمال ایران می گذرد و به سمت تهران می رود، یکسری نیز گسل های معروفی داریم مثل راندگی مشاع، گسل های طالقان، گسل های مازندران مثل بهشهر و ساری که بررسی فعالیت هایشان مهم است، یکسری دیگر نیز گسل های کوچک و محلی هستند مثلا در سوادکوه سمت آزادمهر و آلاشت گسل مهم لله بند را داریم که باید بررسی شود.

دانشگاه تهران رصد این منطقه را انجام دهد

این دکترای زمین شناسی با بیان اینکه مرکز زلزله شناسی سازمان ژئوفیزیک دانشگاه تهران یکسری لرزه نگار دارد که بعد زلزله بم تعداد ایستگاه های لرزه نگاری در ایران افزایش یافته است، گفت:باتوجه به اینکه رشته کوه البرز حدود 900 کیلومتر با عرض متفاوت گسترده است و البرز در زمین شناسی فعال تکتونیته محسوب می شود بدین معنا که مستعد و جزء مناطق با ریسک بالای زمین لرزه است و از طرفی مازندران نیز جزء البرز بوده و سوادکوه هم جزیی از البرز مرکزی است بنابراین دانشگاه تهران رصد این منطقه را انجام و یک دیتایی دهد ولی هنوز دیتایی دریافت نکردیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ضمن تعریف گسل به عنوان شکستگی های داخل زمین، اظهار داشت: فعالیت گسل ها چیز غیرعادی نیست بلکه ویژگی و ذات گسل همین است، تعریف گسل شکستگی های داخل زمین در هر سطح یا عمقی که باعث جابه جایی شود درواقع شکستگی سنگ ها که باعث جابه جایی شود را گسل می گویند که در این جابه جایی انرژی آزاد می شود و مباحث کانون و مرکز زمین لرزه نیز مطرح است و چیز عجیبی نیست.

الزاماتی در ساختمان و سازه رعایت شود

مرتضوی با اشاره به وقوع زمین لرزه ها در بخش زیراب سوادکوه، بیان کرد: زلزله 4.5 ریشتری در 23 آذر اتفاق افتاده بود که البته زلزله بزرگی که باعث خرابی زیاد شود نیست، منطقه هم از لحاظ ساخت و ساز نسبت به گذشته نسبتاً مناسب هست ولی پس لرزه هایی هم اتفاق افتاده که ریشتر کمتری داشته اما در زمین لرزه یک اصلی داریم که نمی توان پیش بینی قطعی وقوع را داشت پس باید الزام در ساختمان و سازه داشته باشیم، زمین لرزه یک فعل و انفعال زمین است که ما نمی توانیم جلوی آن را بگیریم و پیش بینی کنیم.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن مازندران با تاکید بر اینکه باید به شدت به سمت استاندارد سازه ها برویم، گفت: در منطقه ای مثل مازندران و سوادکوه استاندارد شن و ماسه، بتُن و ساخت سازه باید چک شود اگرچه می گویند استانداردها  رعایت می شود اما واقعیت این است که در عمل هیچ کسی بعداً استحکام بتنی را که در ساختمانی استفاده شده بررسی نکرده است ، خود ساخت هم مهم است.

زمین لرزه زیراب ناشی از فعالیت گسل منطقه است

وی، تصریح کرد: زمین لرزه هایی که در زیراب رخ می دهد به دلیل فعالیت های گسل های منطقه است و باتوجه به نوع گسل و عمق وقوع تاثیرش بر سطح متفاوت است و پس لرزه های متعددی می تواند داشته باشد اما اینکه کسی بگوید وقوع زلزله تمام شده و یا حتی تمام نشده و ادامه دارد درست نیست چون نمی توان با قطعیت گفت، گاهی پس لرزه ها از خود زمین لرزه درجه بالاتری خواهند داشت و کسی نمی تواند بدون تحقیق علمی بدون مشاهده و دیتا حرف درستی بزند.

مرتضوی با بیان اینکه یکی از مسئولان شهرستان در مصاحبه ای گفته روی خط زلزله قرار داریم درحالی که اصطلاح درست این است که کمربند زمین لرزه داریم، اظهار داشت: کمربند در دنیا از ایران هم رد می شود و البرز هم بخشی از آن است ولی چیزی که گفته شده که روی خط قرار داریم اصطلاح درستی نیست، گسل های غیرفعالی هم در ساری و تهران داریم که اگر فعال شوند فاجعه ملی رخ می دهد.

زمین لرزه بُعد زمانی ندارد

این استاد زمین شناسی با اشاره به زلزله بزرگ دهه سی در زیراب، خاطرنشان کرد: در آن سال ساخت و سازهایی که در زیراب و پل سفید وجود داشته با الان قابل مقایسه نیست الان یک پی، اسکلت و ساختار محکم تری را داریم یعنی سیستم سازه بدین سمت رفت هرچند با ایمنی خیلی فاصله داریم اما در آن دوران در روستاها خانه ها کاهگلی و سقف ها چوبی بود اما الان ساختمان تغییر کرده است، درست است که در سوادکوه زمین لرزه داشتیم اما در حد رودبار و منجیل، بم ، بوئین زهرا و طبس نبودند.

مرتضوی زمین را به عنوان یک موجود زنده دانسته که وقوع زلزله در آن را نمی توان پیش بینی کرد و گفت: در زمین شناسی دانشمندان موفق شدند وقوع آتشفشان را پیش بینی زمانی کنند اما زمین لرزه بُعد زمانی ندارد و در لحظه اتفاق می افتد و هنوز نتوانستیم پیش بینی کنیم.

وقوع زمین لرزه های متعدد در بخش زیراب نیاز به تشکیل کمیته استانی دارد

این دکترای زمین شناسی با تاکید بر اینکه برای وقوع زمین لرزه های متعدد در بخش زیراب نیاز به تشکیل کمیته ای استانی است، اظهار داشت: برای زمین لرزه های زیراب نیاز به مطالعات داریم و یک مرکزی مثل مدیریت بحران استانداری و سازمان زمین شناسی که در ساری شعبه دارد تحقیق انجام دهد که واقعا به آن نیاز داریم؛ مرکز زلزله شناسی داده هایش را در اختیار بگذارد و الان این را می طلبد که در استان یک کمیته ای متشکل با این سازمان ها تشکیل شود و همچنین بر روی استحکام سازه هم تمرکز شود که خیلی مهم است .

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان مازندران، یادآور شد: در ژاپن زلزله هایی با ریشتر بالا اتفاق می افتد اما فروپاشی و تلفات نداریم و مهم این است که افرادی که ساختمان ها را نظارت می کنند سختگیری داشته باشند.

نشانه هایی از اتفاقاتی داریم که نیاز به تشکیل کمیته است

مرتضوی با بیان اینکه برای زمین لرزه های بخش زیراب نیاز به مطالعات ژئوفیزیکی و لرزه ای داریم که یکسری از مسائل را نشان می دهد، تصریح کرد: اما این داده ها را نداریم، نزدیک ترین مرکز لرزه نگاری به سوادکوه را نمی دانیم کجاست و اینکه چه داده هایی را ثبت کرده که قاعدتا آنجا تفسیر می شود.

وی، تاکید کرد: ما الان نشانه هایی را داریم می بینیم که دارد یک اتفاقاتی می افتد که شاید زمین لرزه تمام شود یا شاید اتفاق بزرگ تری رخ خواهد داد بنابراین نیاز به کمیته ای وجود دارد، ارگان های مختلف هم نقش و حضور داشته باشند، بررسی انجام دهند تا بتوان پیش بینی با ضریب خطا داشته باشیم.

به دستگاه ها و نهادها تاکیداتی ارائه شد

حسینعلی محمدی شیرکلایی مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران نیز در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه زلزله قابل پیش بینی نیست، گفت: حتی در کشورهای توسعه یافته هم نتوانستند زلزله را پیش بینی کنند اما باید توجه داشت که معمولا در زلزله ها زلزله ای که بزرگ تر است زلزله اصلی و بقیه که پایین تر است زلزله فرعی محسوب می شوند یعنی به نوعی پس لرزه شده اند و عملا انرژی تخلیه و موج میرا می شود و به سمت میرایی موج حرکت و انرژی خود را رفته رفته آزاد می کند و تخلیه می شود.

وی، افزود: اما به این دلیل که زلزله قابل پیش بینی نیست یکسری تاکیدات به دستگاه های مسئول و نهادهای متولی کردیم همچنین نهادهای مربوطه و مردم باید یکسری الزامات بویژه در حوزه ساخت و ساز را رعایت کنند.

آموزش ها جدی گرفته شود

محمدی شیرکلایی، ادامه داد:باید باتوجه به شرایط منطقه و اینکه گسل هم هست شرایط ایمن را رقم بزنیم ، نهاد مسئولی مثل نظام مهندسی و بنیاد مسکن باید به جد موضوع را پیگیری و نظارت جدید بر ساخت و ساز داشته باشند درواقع ساخت و سازهای ایمن رقم بخورد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران با بیان اینکه مردم هم باید الزاماتی را رعایت کنند، گفت: همچنین مردم و شهروندان باید الزامات بیشتری را رعایت کنیم چون منطقه ای که گسل دارد باید الزامات ساخت و ساز متناسب با خط گسل باشد و این موارد را باید انجام دهند که این موارد در دستور کار بوده و پیگیری در حال انجام است.

محمدی شیرکلایی ، تصریح کرد: یک موضوع مهم این است که من شهروند بپذیرم که آنجا منطقه خطر است و بهتر ساخت و ساز داشته باشم به هلال احمر هم تاکید کردیم آموزش ها را جدی بگیرند بویژه در منطقه ای که زلزله اتفاق می افتد.

به گزارش تسنیم، اگرچه غیرقابل پیش بینی بودن زمین لرزه موضوع علمی مطرح شده است اما در شرایطی که تداوم لرزش ها در یک منطقه در بازه زمانی حدود سه هفته ای اتفاق افتاده بررسی های تخصصی را می طلبد تا ضمن آرام شدن اذهان عمومی، آموزش های لازم برای کاهش خطرات احتمالی و آمادگی لازم در هنگام وقوع احتمالی زلزله بزرگ تر نیز ارائه شود.

انتهای پیام /