کسری 1.

به گزارش ایرنا، در حال حاضر مجموع آب های تجدیدپذیر استان، سه میلیارد و 19 میلیون متر مکعب است که 62 درصد آن به میزان یک میلیارد و 885 میلیون متر مکعب مربوط به بخش آب های سطحی و 38 درصد به میزان یک میلیارد و 134 میلیون متر مکعب مربوط به بخش آب های زیرزمینی است که 45 درصد از منابع آب تجدیدپذیر استان مربوط به حوضه دریاچه ارومیه، 32 درصد حوضه سفیدرود بزرگ و 23 درصد حوضه ارس است.

کاهش بیش از 50درصدی سطح آب های زیرزمینی استان، زنگ خطری برای منابع آبی استان است که اگر جدی گرفته نشود در آینده ای نه چندان دور؛ آذربایجان شرقی با بحران ها و تنش های آبی بی سابقه مواجه می شود و حتی انتقال آب از رودخانه های مرزی و استان های همجوار نیز نمی تواند این بحران ها و خطرات را خفیف تر کند.

اهتمام جدی نهادها و دستگاه های مختلف اجرایی و نظارتی در جمع آوری و مسدودسازی چاه های غیرمجاز یکی از مهم ترین راهکارها برای جلوگیری از افت سطح آب های زیرزمینی و بحران بعدی ناشی از این پدیده است و برای اجرای این مهم همکاری دستگاه قضائی و دادستانی و همچنین سازمان جهاد کشاورزی و آب منطقه ای بسیار مهم و تأثیرگذار است.

حفر چاه های غیرمجاز که معمولاً دارای عمق و دبی بالایی هستند به دلیل عدم کنترل، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی را به دنبال دارد و باعث تخلیه سریع سفره های آبی می شود و علاوه بر این، این چاه ها اغلب در مناطق ممنوعه حفر می شوند و به منابع آبی دیگر مانند قنات ها و چشمه ها نیز آسیب می رسانند.

همچنین چاه های مجاز نیز در صورتی که مدیریت نشوند و از آنها به صورت بهینه استفاده نشود، بدون توجه به ظرفیت سفره های آب زیرزمینی، می تواند به تشدید بحران آب منجر شود.

طبق اعلام کارشناسان امر کنترل و انسداد چاه های غیرمجاز، بهینه سازی مصرف آب در بخش های مختلف، کاهش مصرف آب در بخش های خانگی، کشاورزی و صنعت، توسعه منابع آب سطحی از طریق احداث سد و انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق کم آب، افزایش آگاهی های عمومی و مدیریت یکپارچه منابع آب از جمله راهکارهای ارایه شده برای رفع مشکل کاهش سطح آب های زیرزمینی است.

ضرورت کاهش 40درصدی برداشت آب برای تعادل بخشی به منابع آبی

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز بر ضرورت تعادل بخشی منابع آبی استان تاکید کرد و گفت: برای تعادل بخشی به منابع آبی، چاره ای جز کاهش برداشت 40 درصدی از این منابع در 2 دهه آینده نداریم.

یوسف غفارزاده اظهار کرد: در حال حاضر میزان برداشت از منابع آبی استان برای بخش کشاورزی 2 میلیارد متر مکعب است که این رقم باید در مدت زمان تعریف شده حداقل به یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب کاهش یابد.

وی ادامه داد: سطح آب های زیرزمینی و آب رودخانه ها روز به روز کمتر می شود و در صورت ادامه روند فعلی پس از مدتی شاهد خالی شدن و خشک شدن سفره های آب زیرزمینی در استان خواهیم بود.

غفارزاده با بیان اینکه 85 درصد از منابع آبی استان در بخش کشاورزی، 10 درصد در بخش شرب و پنج درصد در بخش صنعت مصرف می شود، گفت: برای کنترل این روند در سال 1400 برنامه ای برای استان تحت عنوان سازگاری با کم آبی نوشته شد که همه دستگاه ها از جمله جهاد کشاورزی و دانشگاه ها در آن همکاری داشتند.

وی ادامه داد: رعایت اصلاح الگوی کشت، تغییر روش های آبیاری و جایگزین کردن محصولات کم آببر و روی آوردن کشاورزان به کشت و تولید محصولاتی که آب کمتری مصرف می کنند در این برنامه تاکید شده است.

بخش زیادی از آب مصرفی استان از منابع زیرزمینی تامین می شود

مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی با بیان اینکه بخش زیادی از آب مصرفی استان از منابع زیرزمینی تامین می شود، گفت: میزان کل مصرف آب در بخش های مختلف (شرب، صنعت، کشاورزی و فضای سبز) در سطح دشت ها و ارتفاعات محدوده های مطالعاتی تحت تولیت و مشترک استان به میزان 2 میلیارد و 142 میلیون متر مکعب در سال است که سهم آب های سطحی از این مصرف به میزان 950 میلیون مترمکعب و سهم آب های زیرزمینی یک میلیارد و 192 میلیون مترمکعب است.

محمدعلی حسن پور اقدم افزود: بر اساس آمارهای به دست آمده، از مجموع مصارف منابع آب استان، یک میلیارد و 701 میلیون مترمکعب معادل79.4 درصد سهم بخش کشاورزی، 321 میلیون مترمکعب معادل حدود 15 درصد سهم بخش شرب و بهداشت، 102 میلیون متر مکعب معادل 4.8 درصد سهم بخش صنایع و 18 میلیون مترمکعب معادل 0.8 درصد سهم بخش فضای سبز استان بوده و در این بخش ها به مصرف می رسد.

وی با اشاره به کاهش بارش ها و افزایش دما و تبخیر در سال های اخیر، اظهار کرد: میزان ظرفیت تجدید پذیر منابع آب استان نیز کاهش یافته و طبق بررسی های انجام گرفته از نظر میزان دسترسی به منابع آب به وضعیت تنش وارده شده ایم و شرایط نامتعادل آبی را تجربه می کنیم.

وی با تاکید بر لزوم مدیریت مصرف آب در استان، خاطرنشان کرد: اقدامات فرهنگی برای جاری ساختن فرهنگ مدیریت مصرف آب در جامعه به خاطر کم رنگ شدن نقش مردم در این امر تا به امروز پاسخگو نبوده است.

مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی گفت: گفتمان مربوط به مدیریت مصرف آب باید به رفتار مردمی و سپس فرهنگ تبدیل شود که لازمه آن نیز مشارکت دادن خود مردم در امر فرهنگ سازی است.

تجهیز 97 درصد چاه های برقی کشاورزی آذربایجان شرقی به کنتور هوشمند
مجری طرح تعادل بخشی آب های زیر زمینی اظهار کرد: اجرای مدیریت توأمان آب و برق چاه های کشاورزی بر اساس مصوبه هیات وزیران طی سال گذشته در استان عملیاتی شد که بر این اساس بیش از 97 درصد چاه های برقی کشاورزی استان، با هدف احصای میزان مصارف آب چاه های کشاورزی، افزایش بهره وری و مدیریت منابع آب های زیرزمینی مجهز به کنتور هوشمند شدند.
علی اسماعیلی افزود: در این راستا در سال 1402 با همکاری تنگاتنگ شرکت آب منطقه ای و شرکت های توزیع برق استان و همراهی بهره برداران چاه های کشاورزی، ضمن موفقیت در پیک سایی مصرف انرژی برق، برداشت از چاه های کشاورزی استان نسبت به سال 1401 به میزان 40 میلیون مترمکعب کاهش یافت.

وی خاطرنشان کرد: در سال جاری نیز این طرح ادامه دارد و در این راستا توزیع ساعت کارکرد ماهانه چاه ها در حد مجاز پروانه با همکاری خود کشاورزان انجام می گیرد تا با مدیریت مصرف آب، کشت محصولات استراتژیک و رعایت الگوی کشت در منطقه، شاهد افزایش بهره وری محصولات کشاورزی نیز باشیم.

انسداد 1574 حلقه چاه غیرمجاز در آذربایجان شرقی

اسماعیلی با بیان اینکه 25 هزار و 693 چاه مجاز فعال در استان وجود دارد از انسداد 1574 حلقه چاه غیرمجاز در استان در سالجاری خبرداد و گفت: در راستای اجرای طرح تعادل بخشی و حفاظت از آب های زیرزمینی، تعداد 81 حلقه چاه غیرمجاز در حال حفر شناسایی و از حفر چاه های غیرمجاز جدید جلوگیری شده است.

وی گفت: در این مدت 32 استخر غیرمجاز زهکش حاشیه رودخانه ها نیز قلع و قمع شد.

اسماعیلی با اشاره به جلوگیری از برداشت غیرمجاز بیش از 2 میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی، ادامه داد: با نصب 156 کنتور هوشمند برروی چاه های مجاز اولویت دار استان، از اضافه برداشت این چاه ها جلوگیری شد.

به گزارش ایرنا، آب منطقه ای آذربایجان شرقی در راستای مدیریت همزمان آب و برق حرکت مستمر و فعالی داشته به طوری که در مدت بیش از یک سال اجرای طرح مدیریت این 2 عنصر حیاتی، کاهش 40 میلیون مترمکعبی برداشت از چاه های کشاورزی استان رقم خورده است.

طرح مدیریت توأمان آب و برق بر پایه حفاظت از منابع آب زیرزمینی، برنامه ریزی و اجرا می شود، اجرای این طرح و اعمال سیاست ها به نفع مردم مناطق مختلف و بهره برداران کشاورزی و همچنین حفظ محیط زیست بوده و در نهایت به توسعه پایدار منابع آب و به ویژه آب های زیرزمینی منجر خواهد شد.

بر این اساس با اجرای این طرح، با اطلاعات دریافتی از کنتورهای هوشمند برق، اعمال مدیریت در بخش آب انجام می شود و از اضافه برداشت چاه های کشاورزی دارای پروانه، که نیمی از آنها یا برقدار شده یا قابلیت برقدار شدن را دارد، جلوگیری می کند.