در جلسه نقد و بررسی فیلم تئاتر «مادام دوساد» چه گذشت؟

به گزارش خبرگزاری مهر، سی وهشتمین برنامه از سلسله جلسات نمایش فیلم تئاترهای شاخص با همکاری مشترک انجمن صنفی منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر و سینماتک خانه هنرمندان ایران، چهارشنبه 12 دی 1403 به نمایش فیلم تئاتر «مادام دوساد» (1992) به کارگردانی اینگمار برگمان اختصاص داشت. پس از نمایش این فیلم تئاتر، نشست نقد و بررسی آن با حضور عباس غفاری به عنوان میزبان و مجید کیانیان منتقد تئاتر برگزار شد.

عباس غفاری در این نشست گفت: مارکی دوساد از مهم ترین نویسندگان جهان است. گفته می شود که بعد از داستان های مارکی دوساد بوده که چیزی با عنوان سادیسم در روانشناسی مطرح می شود. منظور از سادیسم شخصیت هایی است که از آزار دیگران لذت می برند. مارکی دوساد تاثیر بسیار عجیبی روی روانشناسی بعد از خودش یعنی بعد از قرن هفدهم، گذاشته است. به صورتی که خیلی از فلاسفه بعد از مرگ مارکی دوساد، تحقیق و تحلیلی را که درباره کارهایی که او نوشته بودند، شروع می کنند.

وی ادامه داد: مارکی دوساد هفتاد سال زندگی کرد اما 30 سال آن را در زندان بود. البته مارکی دوساد 2 بار محکوم به اعدام شد. کارهای زیادی از آثار او ساخته شده و به عنوان مثال، پازولینی «سالو» را با الهام از یکی از آثار او ساخت اما پخش این اثر تا سال های سال ممنوع بود. هنوز هم در ایتالیا نمی توان آن را به نمایش عموم گذاشت. البته پازولینی، «سالو» را به شکلی به فاشیسم ارتباط داد. فیلمسازان دیگری نیز از آثار و زندگی او آثاری را خلق کرده اند. چیزی که در این روزها می تواند ما را نجات دهد، فرهنگ، هنر و عشق است.

مجید کیانیان نیز در این نشست عنوان کرد: هایدگر بحثی در مورد آدم داشتن دارد. آدمی صرف نظر از آن عقل دکارتی در یک جهانی قرار دارد که به آن معنا می بخشد. این معنا بخشیدن در انسان های مختلف متفاوت است. اعتراضم این است؛ لطفا با برخی شوخی نکنید. اشکالی در جریان مسلط به این مملکت وجود دارد که دنبال چیستی پدیده نمی روند، بلکه پدیده را جلو می آورند. آخر برگمان و پوچی و این حرف ها چیست که برخی مطرح می کنند؟ مقداری عمیق تر نگاه کنید. به عنوان مثال ما در «مهر هفتم»، موجودی بسیار پرسش گر می بینیم. یا شخصیت سارا در «توت فرنگی های وحشی» می پرسد چطور می توان به خدا باور داشت!؟

این منتقد تئاتر در بخش دیگری از صحبت های خود توضیح داد: درباره برگمان و آثار او نمی توان به حکم قطعی رسید اما شواهد بسیاری وجود دارد که او در یک عالم پر از پرسش، درباره هستی و وجود آدمی وجود دارد و می توان گفت که هم نسبت به خرافه و هم عقل دکارتی زاویه می گیرد. آدمی که عقل محاسبه گر را اولویت قرار می دهد و نسبت به مدرنیته به معنای عام کلمه زاویه می گیرد. اما نمی توان با بررسی یک اثر برگمان به معنای قطعی نشانه های حاضر در آن رسید و خوانش های عجیبی را بیان کرد. گاهی اوقات می خواهیم متفاوت حرف بزنیم و از همین رو همیشه این گپ وگفت بین ما بوده که تحلیلی انتقادی داشته باشیم. در صورتی که باید اثر را با منطق خود اثر بررسی کرد.