معلمان ابتدایی را فراری ندهید

خبرگزاری تسنیم، پایه های اول تحصیلی دشوارترین زمان ممکن هم برای دانش آموزان است و هم برای معلمان. دانش آموزان پایه نخست قرار است وارد محیط تازه ای شوند، محیطی منضبط تر از خانه. همین مسئله دلیل خوبی برای واکنش منفی آنهاست، خصوصاً اگر دوره های پیش دبستانی را سپری نکرده باشند. در چنین شرایطی مواجه شدن با معلمان خسته از کار سخت در پایه های ابتدایی، اوضاع را بغرنج تر می کند، هم برای کودکانی که از خانه به پشت میز ها تبعید شدند (این تصوری است که می توان در چهره بسیاری از آنها به وضوح دید) هم برای معلمانی که کارکردن با کودکان کم سن و سال بدون هیچ تشویق و مزایایی سال هاست آنها را خسته و ناامید کرده است.

معلمان ابتدایی مسئولیت سنگینی را بر عهده دارند، اما هیچ مشوقی برایشان درنظر گرفته نشده است، به همین دلیل عمدتاً، تمایلی به ادامه تدریس در این مقطع ندارند و ماندگار نیستند؛ موضوعی که چالش های عدیده ای را برای آموزش ابتدایی ایجاد کرده است، چالش هایی که موجب افت کیفیت آموزش در این دوره شده و تبعات منفی زیادی را به دنبال دارد. بی تردید تعلیمات دوره ابتدایی، مهم ترین دوره نظام آموزش و پرورش رسمی کشور به حساب می آید، با وجود این، اما، با دست خود تیشه به ریشه تعلیم و تربیت در این دوره می زنیم، چراکه از یک سو هیچ اقدامات ویژه ای برای نگهداشت معلمان دوره ابتدایی انجام نمی دهیم و از سوی دیگر، امکانات و تجهیزات آموزشی لازم در این دوره را نیز مهیا نمی کنیم. بار ها و بار ها کارشناسان حوزه آموزش تأکید کردند که تأثیرگذارترین مقطع آموزش، مقطع ابتدایی است. در این مقطع است که سرنوشت دانش آموز تعیین می شود و تصمیم می گیرد که اصلاً ادامه تحصیل بدهد یا نه. به همین دلیل گفته می شود که کلاس های درس در سه سال اول تحصیل، همراه با بازی، نشاط و حرکت باشد. موضوعی که نقش معلمان در آن به شدت پررنگ است، چراکه معلمان باید با صرف انرژی مضاعف، اهداف تعیین شده در دوره تحصیلی ابتدایی را محقق کنند، اما مگر با نبود انگیزه و کلاس های شلوغ 35 تا 40 نفره، این مهم به نتیجه می رسد؟ پاسخ این سؤال مشخص است. کمتر معلمی است که بتواند با وجود تبعیض های رخ داده و کلاس های درسی که صدای شلوغی در آن مانع از آموزش کیفی می شود، عملکرد مناسبی داشته باشد، که اگر هم داشته باشد، معلوم نیست چند ماه یا چند سال دوام بیاورد.

کار دشوارتر بدون دستمزد یا مزایای بیشتر

معلمان گلایه های عدیده و بحقی دارند، گلایه هایی که اگر به آنها رسیدگی نشود، معلوم نیست چه بر سر تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان این مرز و بوم بیاید. محدثه بابازاده که تاکنون معلم چندین پایه مختلف ابتدایی بوده و در حال حاضر در شهرستان اندیشه تهران به دانش آموزان پنجم درس می دهد، در رابطه با مشکلات معلمان ابتدایی به «جوان» می گوید: «کودکان در دوران ابتدایی تحصیل نیاز به توجه و رسیدگی بیشتری دارند در چنین شرایطی به دلیل نبود فضای آموزشی کافی و کمبود معلم، شاهد آن هستیم که کلاس های درس آنها شلوغ و پرتراکم است، بدون شک در کلاس های 40 نفره که امکانات آموزشی مناسبی نیز در آن وجود ندارد، عمده کار های معلم عبث می ماند و نمی شود آنطور که باید و شاید، آموزش باکیفیتی ارائه کرد.»

او ادامه می دهد: «برخی از دانش آموزان نیاز به تکرار چندین باره درس دارند تا آن را به خوبی یاد بگیرند، اما نمی شود در کلاس های غیراستاندارد، آموزش استاندارد ارائه کرد، چراکه هم زمان آموزش کم است و هم تعداد دانش آموزان نسبت به آنچه باید، زیاد است. در چنین شرایطی معلم با وجود صرف انرژی فراوان نیز نمی تواند کارآمد ظاهر شود.»

این معلم به مشکلات کمبود دستمزد ها در مقطع ابتدایی نیز اشاره می کند: «دستمزد در پایه ابتدایی با کسی که دبیر است و یک روز هم تعطیلی دارد، تقریباً برابری می کند؛ موضوعی که انگیزه ما را از بین می برد، چراکه معلمان ابتدایی تمام وقت در خدمت دانش آموزان هستند و درگیر آموزش و رفع و رجوع مشکلات درسی بچه ها می شوند، اما خبری از دستمزد بالاتر یا رفاهیات و مزایا نیست، به همین دلیل ترجیح مان بر این است که در مقاطع تحصیلی بالاتر تحصیل کنیم و این فشار مضاعف که هیچ دستمزدی برایش تعیین نشده را از دوش خود برداریم.»

تعداد متخصصان مقطع ابتدایی کم است. این را خانم بابازاده می گوید و از مسئولان درخواست می کند: «امکانات آموزشی باید ارتقا پیدا کند تا معلمان مقطع ابتدایی خلاقانه به تعلیم و تربیت بپردازند، از طرفی دستمزد معلمان در پایه های ابتدایی باید تفاوت چشمگیری با مقاطع بعدی داشته باشد، با توجه به این دو موضوع مطرح شده، روز به روز بر تعداد علاقه مندان برای تدریس در مقاطع ابتدایی افزوده می شود، اما وقتی توجهی به سختی کار معلمان ابتدایی نمی شود و حتی اقدامی در جهت تسهیل در آموزش این دوره در دستور کار قرار نمی گیرد، انگیزه این معلمان نابود می شود.»

به گفته او، تأثیرگذاری معلم در این دوره روی دانش آموزان به شدت زیاد است و باید نظام آموزشی پرورش همه توان خود را در بهبود آموزش در این دوره به کار گیرد تا تعلیم و تربیت آینده سازان کشور به درستی انجام شود.

بی ربط بودن کتب درسی با نیاز های دانش آموز بومی

در همین رابطه علی علیزاده، معلم پایه اول ابتدایی که در یکی از روستا های گیلان تدریس می کند، می گوید: «یکی از مشکلات اصلی در مقاطع ابتدایی به خصوص در پایه های اول، دوم و سوم بی ارتباط بودن مطالب کتب درسی با نیاز های دانش آموزان بومی است. برای مثال در کتاب فارسی اول که حروف الفبا یاد داده می شود، کلمه شالیزار آمده و دانش آموز گیلانی می پرسد که شالیزار چیست؟ چراکه او شالیزار را به نام بیجار یا زمین مزرعه می شناسد یا در کتاب علوم، درختانی که معرفی می شود کمتر توجهی به دانش آموزان بومی کرده است. به عقیده من، یکسان بودن کتب درسی برای همه شهر ها و روستا ها کار درستی نیست.» به گفته این معلم در برنامه ریزی درسی و اهدافی که در پایه اول، دوم و سوم ابتدایی نگاشته می شود، اهداف متعالی است، اما در عمل شرایط به گونه دیگری رقم می خورد. او به عدم ارتباط سازمان پژوهش به عنوان مؤلف برنامه ریزی درسی و کتب درسی با معلمان اشاره می کند و اظهار می دارد: «وقتی من معلم از کف مدرسه اگر بخواهم نیاز و چالشی را که در کتب درسی وجود دارد، مطرح کنم باید آن را به معاونت آموزشی مربوطه ام بگویم، اما هیچ ارتباط معناداری میان این معاونت با مسئولانی که وظیفه تألیف کتب درسی را برعهده دارند، نیست. به همین دلیل این گلایه ها و چالش های مطرح شده، راه به جایی نمی برد.»

هیچ مشوقی نیست

علیزاده با اشاره به کمبود فضای آموزشی و کمبود معلم در نظام آموزشی کشور اظهار می‎دارد: «کلاس های درس در روستا، 30 نفره است و در شهر حتی تعداد دانش آموزان در هر کلاس به 47 نفر هم می رسد؛ یعنی معلم تا بخواهد کلاس را ساکت کند تا یکی از محتوا های درسی را آموزش بدهد، زنگ کلاس خورده و وقتش تمام شده است.»

او ادامه می دهد: «اینکه نیاز به مدرسه سازی داریم تا بخشی از مشکلات حل شود، شکی در آن نیست، اما وقتی می دانیم که 98 درصد بودجه صرف حقوق پرسنل آموزش و پرورش می شود، پس واضح است که نمی شود این کار را در فرصت کم انجام داد و باید تدبیری اساسی برای این کار اندیشیده شود.»

به گفته علیزاده، معلمان ابتدایی سختی کار بالایی دارند، آنها نیازمند انگیزه مادی و معنوی هستند تا در این مقطع بمانند. از آنجایی که هیچ مشوقی وجود ندارد، آنها به دنبال تبدیل وضعیت هستند؛ مثلاً اینکه به نیروی اداری تبدیل شوند و از حقوق بالاتر و اضافه کاری برخوردار شوند یا دبیری کنند و با آزاد شدن بخشی از وقت خود، ادامه تحصیل دهند و ارتقا یابند.

او در پایان می گوید: «معلمان ابتدایی با چالش ادامه تحصیل مواجه هستند، چون مثل یک کارمند هستند که باید رأس یک ساعت بیایند و رأس ساعتی بروند و حتی به هنگام گرفتن مرخصی نیز آموزش دانش آموزان با چالش مواجه می شود.»

منبع: جوان

انتهای پیام/