انصاری: مسائل محیط زیستی تهران حاصل رشد ناهمگون و بارگذاری های بیش از توان محیط زیستی است

به گزارش خبرگزاری مهر، شینا انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشتی به الزام تمرکززدایی از تهران پرداخت.

در یادداشت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست آمده است:

دوشنبه هفته گذشته در جلسه ای با موضوع «ساماندهی و تمرکززدایی تهران» با حضور آقای رئیس جمهور و دستگاه های مربوط شرکت کردم.

قانون «امکان سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران» در سال 1394 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در پیش نویس سند «سیاستگذاری ساماندهی و تمرکززدایی تهران» که توسط وزارت راه و شهرسازی در این جلسه ارائه شد سناریوهای محتمل برای آینده تهران مورد بحث و بررسی قرار گرفت و راهکارهای مختلف تشریح شد.

وضعیت کنونی تهران حاصل فرایند تاریخی دست کم 200 ساله ای است که به ویژه در 100 سال اخیر، رشدی ناهمگون با سایر نقاط کشور را تجربه کرده است. مسائل محیط زیستی تهران حاصل این رشد ناهمگون و بارگذاری های بیش از توان محیط زیستی این شهر بزرگ است.

بی توجهی به طرح ها و اسناد بالادستی در تهران برای انطباق توان جمعیت پذیری با دارایی ها و منابع زیستی، شرایطی حساس و شکننده برای این کلانشهر به وجود آورده که آلودگی هوا و محدودیت منابع آب از عواقب و پیامدهای آن است.

وقتی در نخستین طرح جامع تهران مصوب 1347 جمعیتی معادل 5.5 میلیون نفر برای افق طرح در نظر گرفته شد و متعاقباً در سایر طرح های شهری همچون طرح ساماندهی تهران (1371)، طرح مجموعه شهری (1382)، طرح جامع (1386)، سقف های جمعیتی پیش بینی شده نادیده گرفته شد و به جای تمرکززدایی و جلوگیری از رشد کانون های بزرگ جمعیتی پیرامون تهران، بارگذاری در تهران ادامه یافت، شاخص های محیط زیستی از جمله بهبود کیفیت هوا و آب پایدار در محاق قرار گرفت.

آنچه غالباً در شناخت علل مسائل و مشکلات تهران به فراموشی سپرده شده است «محدودیت ظرفیت اکولوژیکی» این شهر است و اینکه تهران تا چه اندازه ظرفیت استقرار صنایع، ایجاد و گسترش شهرک های مسکونی، صنعتی، مراکز علمی و دانشگاهی و مجتمع های خدماتی و تجاری و جذب جمعیت را دارد.

به عنوان مثال بیش از پنج دهه از تصویب نامه «منع استقرار صنایع در شعاع 120 کیلومتری تهران» می گذرد؛ مصوبه ای که برای ایجاد تعادل و توازن توسعه ای تصویب شد، ولی به مرور زمان کارکردش را از دست داد. حاصل آن شد که طی سال های گذشته، صنایع بسیاری با توجیه های مختلف در تهران و اطراف آن مستقر شوند.

مصوبه های موردی و تصمیم های مقطعی، همچون حذف ممنوعیت احداث صنعت در شهرک های صنعتی استان البرز، کاهش محدوده شعاع ممنوعه احداث صنعت در استان های قم، سمنان و مرکزی، تصویب قریب به 7 مورد شهرک صنعتی مصوب، تصویب 5 منطقه ویژه اقتصادی با وجه غالب توسعه صنعتی و شکل گیری 46 منطقه صنعتی خودرو و غیرمجاز در شعاع کمتر از 60 کیلومتری تهران طی دودهه اخیر، مستثنی کردن استقرار برخی صنایع و سایر تصمیم هایی که به طرق گوناگون موجب بارگذاری بیشتر جمعیت و صنعت در استان تهران شدند، همگی سبب شدند که هم اینک شهرستان های اطراف تهران هر یک جمعیتی به مراتب بیشتر از برخی استان های کشور را در خود جای دهند. این بارگذاری های رو به تزاید صرف نظر از مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، مشکلات عدیده محیط زیستی را برای تهران پدید آورده است.

مادامی که سیاست های توسعه ای همچنان برجذب جمعیت در ابرشهر تهران متمرکز باشد، سدهای موجود با روند فعلی مصرف تکافوی نیاز این جمعیت رو به افزایش را نخواهد داشت و برای تأمین آب کلان شهر تهران ناگزیر به انتقال آب بین حوضه ای (مثلاً انتقال از سد طالقان در فاصله 160 کیلومتری تهران) و جست وجوی منابع آبی جدید از استان های همجوار برای جمعیت رو به رشد «تهران بزرگ» هستیم. همچنین افزایش بار آلودگی ناشی از کثرت خودروها و منابع متعدد احتراقی در مختصات اقلیمی تهران به ویژه در فصل سرد سال و به وقت وارونگی دما، شرایط را برای بهبود کیفیت هوا دشوار کرده است.

سال هاست در مقاطع زمانی مختلف از تمرکززدایی تهران صحبت می شود، (از سال 1364 که موضوع انتقال پایتخت مطرح شد تا سال 1379 و سال 1388 که امکان سنجی انتقال مرکز سیاسی تهران طرح شد و نهایتاً سال 1394 قانون ساماندهی تمرکززدایی تهران تصویب شد) ولی اجرای سیاست های عدم تمرکز، عزم جدی می طلبد که با پرهیز دولت از تصدی گری امور، انتقال فعالیت های نامرتبط به نقش ذاتی و سیاسی پایتخت به سایر فضاهای جغرافیایی کشور، توسعه الگوهای شبکه متوازن در فضای ملی به جای الگوهای کانونی گرا از طریق آمایش سرزمین، و نهایتاً «راهبرد ساماندهی پایتخت و نه انتقال یا تفکیک پایتخت» از تشدید مسائل جدی و بغرنج تهران بکاهد.