نظام راهبری هوش مصنوعی در اندیشه اسلامی استخراج شود

آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه های علمیه در آیین رونمایی از محصول هوشمند حدیثی که امروز، یکم دی ماه به همت مؤسسه نجم در سالن جلسات سازمان حج و زیارت قم برگزار شد، اظهار کرد: مقام والای زن در آینه وجود حضرت فاطمه زهرا(س) تجلی کرد و هر کس می خواهد مقام زن را در همه ابعاد معرفتی فکری و سیاسی از منظر اسلام مجسم ببیند به چهره نورانی و تاریخ درخشان حضرت فاطمه زهرا(س)، مادر و دختر ایشان بنگرد.

وی ادامه داد: بانوان جامعه ما باید پیشگام منطق و گفتمان بزرگ و مترقی حضرت زهرا(س) باشند؛ عمر کوتاه و پربرکت ایشان شاهدی بر این گفتمان مترقی است. حضرت زهرا(س) افزون بر مادری، مادر فکر و اندیشه ائمه هدی بودند؛ ایشان نیز پیشگام و راهبر اندیشه بزرگ الهی و اجتماعی برای بشریت بودند.

مدیر حوزه های علمیه با بیان اینکه دو عرصه در تاریخ اسلام سبب ایجاد مکتب های گوناگون شده است، افزود: عقل گرایی و نص گرایی اولین سؤال بوده است که شاهد گرایش هایی به سمت عقل گرایی و کاهش سهم نصوص دینی بوده ایم که به سمت افراط رفته و سبب فراموشی منابع، متون و نصوص اسلام شد. از آن سو گاهی شاهد نص گرایی افراطی و غیرصحیح بوده ایم و در میانه این دو گرایش منطق معیار حوزه های علمیه و متفکران اصیل عقل گرایی و نص گرایی همراه با هم بوده و امتزاج عقلانیت و وحیانیت نظریه سوم است.

اعرافی تصریح کرد: سؤال دوم در تاریخ حدیث، بحث قرآن و سنت است و شاهدیم که نظریات قرآن محوری در آن افراط شده و دستمایه حذف، مغفول انگاری حدیث و سنت رسول خدا و ائمه هدی(ع) شده است و در قرون متفاوت شاهد این تفکر بودیم؛ در نقطه مقابل هم جریانات حدیث گرایی تا جایی پیش رفتند که در جریان اخبارگری تند، قرآن کنار گذاشته شد و در حدیث گرایی جمود بر الفاظ دیده می شد و نظریات متحجرانه از حدیث و سنت ارائه شده و سهم عقل در کاوش های حدیثی و علم اصول به مثابه روش استوار کم شمرده شده است و میانه این دو نظریه افراطی حدیث گرایی، شاهد نظریه حدیث گرایی با منطق عقل استوار و منطق قرآنی هستیم.

وی در ادامه گفت: نص در چارچوب عقلانیت و اندیشه قرآنی باید پیش رود، اهتمام به حدیث باید روزافزون باشد و ما کاستی های جدی در حوزه علوم حدیثی در شناخت متن و نص و دلالت های حدیث و شناخت حدیث و امور تأثیرگذار بر متون داریم و حوزه علمیه باید پیشگام رفع این کاستی ها باشد.

اعرافی بیان کرد: تمام حدیث ما بطون قرآن است و صاحبان دانش آن را از بطن قرآن استخراج می کنند؛ در درختواره حوزه اقداماتی در حوزه حدیثی و رجال طراحی و در حال اجراست. مؤسسات مختلف نیز در علوم حدیثی و نرم افزاری اقداماتی انجام داده اند، اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم و نیازمند عمق بخشی به مباحث رجال، درایه، فقه الحدیث و رشته ها و گرایش های حدیث هستیم.

وی تصریح کرد: توجه روزافزون به علوم حدیث و توسعه مرزهای علوم حدیث از راه مطالعات تطبیقی و تولید متون جدید و مقالات امکان پذیر است؛ فقه در شعاع حدیث است و باید گام های بزرگتری برداریم و نرم افزار «ثقات» که امروز رونمایی می شود در راستای توسعه و خدمت به علوم حدیثی است.

اعرافی گفت: وقتی سخن از کارآمدی پیشگامی و تحول حوزه به میان می آید باید به روش ها، مناهج و تولیدات محتوایی توجه کنیم. در پیشرفت علوم اسلامی و تحولات اساسی این عرصه باید به سه بعد درون دانشی و محتوایی، روش شناختی و تحولات در ابزار توجه کنیم.

وی بیان کرد: حوزه از مراکز پیشگام در تطورات ابزاری، روشی و محتوایی بوده است، حدود 15 جلد تطورات دانشی و عملکردی حوزه به شکل نسبی آماده شده است و تدوین آن هم چنان ادامه دارد؛ تطوراتی که با کاربست و اهتمام به هوش مصنوعی همراه است، تطورات و تحولات ابزاری درواقع منهجی و محتوایی است و دانش های ما تحت تأثیر این علوم جدید قرار گرفته و تسهیل، تدقیق و گشودن آفاق نو در همه کاربست های علوم را ایجاد می کند.

اعرافی بیان کرد: هوش مصنوعی باید در حوزه علمیه به مثابه موضوع با نگاه فلسفی، فقهی و اخلاقی مورد مداقه قرار بگیرد، هوش مصنوعی باید آسیب شناسی شود و نظام مهندسی و راهبری هوش مصنوعی در اندیشه اسلامی استخراج شود. هوش مصنوعی به مثابه ابزار در علوم اسلامی فعال است و کاربرد آن در ترویج، تبیین و گفتمان سازی اندیشه دینی در زندگی فردی و اجتماعی باید مورد بررسی قرار بگیرد.

مدیر حوزه های علمیه در پایان گفت: حوزه باید به مرز دانش هوش مصنوعی و علوم شناختی، آزادسازی همه داده ها در نهادهای حوزوی، مشارکت همگانی و شبکه سازی و عمق بخشی به رویکرد هوش مصنوعی در همه نهادهای حوزوی، رصد و پایش تهدیدات و آسیب شناسی هوش مصنوعی در عرصه آموزش و پژوهش توجه جدی داشته باشد.

انتهای پیام