«زخمِ کاری: مجازات»؛ پایان تلخ یا معجزه ای دوباره؟

نتوانستم در منابع انگلیسی و ایتالیایی و حتی ترکی، معنی «اتللو» را پیدا کنم؛ نام نمایشنامه ای از ویلیام شکسپیر نویسنده بلندآوازه انگلیس؛ یک غمنامه تمام عیار و به یادماندنی. این متن ماندگار، حالا دستمایه نویسندگان سریال جدید محمدحسین مهدویان در شبکه نمایش خانگی شده است؛ فصل چهارم «زخم کاری» که با زیرعنوان «مجازات» این روزها در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

اگر بخواهم نتیجه ای از معنی «اتللو» بگیرم، احتمال می دهم که دگرگونه ای از «آتیلا» باشد؛ امپراتور بزرگ تاریخ اروپا در قرن پنجم میلادی. در شرق اروپا محبوب است و در غرب اش، نامحبوب. ماجرای اتللو شکسپیر هم درباره فرماندهی است که مقابل عثمانی ها ایستادگی می کند و در بخش هایی هم به پیروزی می رسد. عثمانی، در اروپای قدیم جزو روم به حساب می آمد که اتفاقا آتیلا با آنها دشمنی داشت.

بزرگ ترین ویژگی مجموعه «زخم کاری» که می تواند آن را در تاریخ سریال سازی ما ماندگار کند، شفافیت متن آن است. مخاطب را بازی نمی دهد، گول اش نمی زند و سرکارش نمی گذارد. رک و صریح و صادقانه، همه پشت پرده ها را برای او رو می کند

حالا در «زخم کاری: مجازات» می توانیم شخصیت «مالک» ( جواد عزتی ) را با اتللو، همسان ببینیم. «سیما» ( الناز ملک ) هم احتمالا همان «دزدمونا»، همسر او است. «سمیرا» ( رعنا آزادی ور ) هم با تغییر جنسیتی که کار را جذاب تر کرده، همان آقای «یاگو» است که همه گرفتاری ها را نصیب اتللو کرد.

نمایشنامه «اتللو» یک تراژدی است اما یادم می آید که آقای محمد یعقوبی سرکلاس های آموزشگاه سمندریان، می گفت که این متن، بیشتر یک کمدی است تا تراژدی. تحلیل خودش را داشت و از چند نفر دیگر هم که صاحب نظر بودند، این موضوع را شنیده بودم. با این حال، آنچه که در پایان متن، نصیب خواننده می شود، تأثر و اندوهی است که نثار سرنوشت غم انگیز اتللوی بیچاره می کند.

تا امروز، سه قسمت «زخم کاری: مجازات» را دیده ایم. استانداردهای مهدویان و گروه منسجم او را همچنان در این بخش می توانیم شاهد باشیم؛ خبری از ملال و خستگی و تکرار نیست. بزرگ ترین ویژگی مجموعه «زخم کاری» که می تواند آن را در تاریخ سریال سازی ما، ماندگار کند، شفافیت متن آن است. مخاطب را بازی نمی دهد، گول اش نمی زند و سرکارش نمی گذارد. رک و صریح و صادقانه، همه پشت پرده ها را برای او رو می کند.

در این مجموعه، دسیسه گر و قربانی، مشخص هستند و نقشه ها، برای مخاطب، برملا شده اند. پس، مخاطب وقت و انرژی اش را نمی گذارد تا اتفاقات غیرمنتظره را هضم کند و حدس بزند که به زودی باز هم شگفت زده خواهد شد. بلکه منتظر می ماند تا کلاف قصه، آرام آرام باز شود و روایت، روند طبیعی اش را طی کند و به مقصد برسد.

در «زخم کاری: مجازات» می توانیم شخصیت «مالک» (جواد عزتی) را با اتللو، همسان ببینیم. «سیما» (الناز ملک) هم احتمالا همان «دزدمونا»، همسر او است. «سمیرا» (رعنا آزادی ور) هم با تغییر جنسیتی که کار را جذاب تر کرده، همان آقای «یاگو» است که همه گرفتاری ها را نصیب اتللو کرد

مقصد هم مشخص است؛ با نگاه به اصل متن، احتمالا «مالک» براساس دسیسه هایی که همسر سابقش «سمیرا» چیده است، زن جدیدش؛ «سیما» را به خاطر حسادت که در او شعله خواهد کشید و ظن خیانتی که به او خواهد داشت، می کشد. آنگاه خواهد فهمید که اشتباه کرده و بازی خورده و خود را خلاص خواهد کرد؛ یا شاید هم مهدویان، قصد ندارد سریال زخم کاری را در این فصل، به پایان ببرد و فصل یا فصل های بعدی هم احتمالا در کار باشند، بنابراین در اقتباس اش از اتللوی شکسپیر، دست خواهد برد و «مالک»؛ قهرمان اصلی سریال را زنده نگه خواهد داشت؛ همان اتفاقی که در فصل دوم هم رخ داد.

جدای از متن، بازی ها، همان قدرت و استحکام را دارند. می شود حدس زد که مهدویان با بازیگرانش، خیلی زیاد درباره شخصیت ها صحبت کرده؛ به همین خاطر است که حتی کوچک ترین کنش ها و واکنش های بازیگران، درست و دقیق است و در واقع، آنچه که جلوی دوربین ایفا می کنند، نوک قله بلندی است که از آب اقیانوس بیرون آمده است.

یکی از تغییراتی که به جا و درست می آید، در سازبندی موسیقی آن است. حبیب خزاعی فر آهنگساز «زخم کاری»، به جای استفاده از سازهای الکترونیک در فصل های قبل، این بار، سراغ سازهای زهی رفته و به مخاطب اجازه داده است که خودش درباره لحظه های حساس، احساس اش را درگیر کند و نه به زور زخمه های خشن گیتار برقی.

«زخم کاری»، همچنان بزرگ ترین دستاورد شبکه نمایش خانگی تا اینجای کار است. باید ببینیم که محمدحسین مهدویان به عنوان خالق این اثر، تا چه حد می تواند از این بزرگی، صیانت کند.

* روزنامه نگار