زنبورهای کارگر؛ نمایشی با روایت های گسسته در یک دنیای بی خط

خبرگزاری تسنیم، تئاتر پست مدرن، برخلاف شیوه های کلاسیک، ما را به جایی می برد که از چارچوب های خطی عبور کنیم و داستان را نه از مسیر، که از چشم اندازها بشنویم. اینجا دیگر خبری از روایت های منظم و قابل پیش بینی نیست. تماشاگر در این سبک باید خود را میان خط های شکسته، صحنه های پراکنده و دیالوگ های غیرمتمرکز گم کند تا شاید در لابه لای همین پراکندگی ها، معنایی تازه بیابد. این یادداشت اما قرار نیست درباره نظریه های تئاتر معاصر باشد؛ بلکه به بهانه بررسی یک اجرای دیدنی نوشته شده؛ نمایشی که قواعد را درهم می شکند اما قصه گو باقی می ماند.

درباره نمایشی که در عین بازی با روایت و فرم، به مخاطب قصه ای آشنا و عمیق هدیه می دهد. «زنبورهای کارگر» به نویسندگی و کارگردانی علیرضا نجفی، مصداقی از این گونه تئاتر است. نمایشی که در لایه های به ظاهر پراکنده اش، نقبی به زندگی واقعی می زند و ما را وادار می کند نه تنها به آنچه می بینیم، بلکه به آنچه نمی بینیم فکر کنیم.

در این اثر، داستان ها مثل نخ های نامرئی تار عنکبوتی از منولوگ ها بافته می شوند. هر مونولوگ بخشی از روایتی است که در ابتدا پراکنده و مستقل به نظر می رسد، اما کم کم خطوط این تار به هم می پیوندند و تصویری از یک زندگی چندلایه شکل می گیرد. سه بازیگر که در ابتدای نمایش با طنزی شیرین و کودکانه وارد صحنه می شوند، به مرور از سایه روشن ها عبور می کنند و ما را به جایی می برند که دیگر خنده آسان نیست! این تحول، نه تنها در متن، بلکه در اجرا و حتی طراحی صحنه هم دیده می شود. بازیگران با حرکاتی هماهنگ و حساب شده، مسیر شخصیت های خود را ترسیم می کنند. هر کدام از آن ها، در تک گویی هایش، بخشی از یک پازل را روی میز می گذارد. اما چه کسی این پازل را تکمیل می کند؟ تماشاگر.

آغاز ثبت نام اصحاب رسانه و منتقدان جشنواره تئاتر فجر

عنصر اصلی این نمایش، استعاره زنبور کارگر است؛ نمادی که به زیبایی نمایانگر نسل هایی است که با صدای بی پایان «تو باید موفق شوی» بزرگ شده اند. زنبور کارگر، آن موجودی که میان تلاش و تسلیم معلق است، دقیقاً به مخاطب می گوید: آیا زندگی چیزی جز دویدن است؟ زنبور کارگر شاید در نگاه اول تنها یک نماد باشد، اما وقتی بازیگرها آن را روی صحنه جان می بخشند، به لایه های عمیق تری از مفهوم تلاش، سرخوردگی و جستجوی معنا می رسیم. زنبور کارگر با تلاش بی وقفه اش، گویی نماینده تمام کسانی است که در جستجوی معنایی برای زندگی خود، فراتر از وظایف روزمره، سرگردان اند.

طراحی صحنه و میزانسن های این نمایش، همچون خطوط مدوری است که به دور کندوی زندگی می چرخند. نورها به زیبایی سایه و روشن هایی را ترسیم می کنند که همزمان نشان دهنده تناقض ها و دوگانگی های شخصیت هاست. حرکات بازیگران با دقت و ظرافت، ما را از طنز به جدیت می برد و این تحول نه تنها در متن، بلکه در فرم و اجرا نیز کاملاً ملموس است. حرکت ها، مانند پرواز زنبورها، پر از تنش و انرژی است. این هماهنگی میان فرم و محتوا، تجربه بصری متفاوتی را برای مخاطب خلق می کند.

در پایان، «زنبورهای کارگر» تماشاگر را در نقطه ای حساس رها می کند. شما با قطعاتی از یک پازل تنها می مانید و تابلویی که هنوز کامل نشده است. البته نویسنده، در لحظه ای خاص، با استعاره «پاشیدن خون زنبور کارگر بر تابلوی راهنمایی»، شاید کمی بیشتر از حد لزوم نتیجه گیری می کند. این لحظه، هرچند تأثیرگذار است، اما می توانست به تخیل مخاطب سپرده شود.

در این میان، نقطه اوج نمایش جایی است که زندگی سه شخصیت به یکدیگر گره می خورد. کشمکش ها، چالش ها و تضادهایی که ابتدا به نظر می رسید کاملاً مستقل اند، در نقطه ای نامرئی به هم می پیوندند. این لحظه، بیش از هر چیز، مخاطب را وادار می کند به زندگی خود فکر کند؛ به اینکه چگونه همه ما، با وجود مسیرهای متفاوت، در نهایت به شکلی از هم تأثیر می پذیریم.

«زنبورهای کارگر» تئاتری است که با جسارت، مرزهای فرم و محتوا را به چالش می کشد. از طنز آغاز می شود، اما به عمقی می رسد که خنده را در میان تأمل و تفکر گم می کند. این نمایش، مانند زنبورهایی که بی وقفه کار می کنند، میان تماشاگران پرواز می کند و آن ها را به سفری درونی دعوت می کند؛ سفری که هرکس باید مسیرش را خودش پیدا کند.

همچنین با تمام لایه هایش، به ما یادآوری می کند که هر زندگی، مجموعه ای از تلاش ها و شکست هاست که میان آن ها باید معنای شخصی خودمان را پیدا کنیم. کاری که «زنبورهای کارگر» به زیبایی انجام می دهد، این است که ما را با خودمان روبه رو می کند؛ زنبورهایی که مدام می دوند، اما شاید هنوز ندانند چرا. تماشای این اثر، فرصتی است تا نه تنها یک تئاتر را ببینیم، بلکه با بخشی از زندگی خود روبه رو شویم.

متین محجوب؛ منتقد و مرورنویس تئاتر

انتهای پیام/