افزایش امید و خلاقیت در جوانان؛ کلید پیشرفت علمی کشور است

به گزارش روز سه شنبه گروه علمی ایرنا از فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی، محمدرضا مخبر دزفولی در این دیدار اظهار کرد: ما در غرب با مفهوم «آرزوسازی» روبه رو هستیم که نشان می دهد باید خودمان تصویر آینده مان را بیابیم و بسازیم. این تصویر نه آمریکایی، نه اروپایی و نه ژاپنی است؛ بلکه یک تصویر ایرانی است و بر عهده ماست که آن را به درستی ترسیم کنیم. ممکن است امروز این تصویرسازی چندان مورد استفاده قرار نگیرد، اما فردا قطعاً به کار خواهد آمد.

وی با بیان اینکه اتقان و باور به کار، عامل اصلی موفقیت و تأثیرگذاری در اداره کشور است، گفت: نباید دنبال این باشید که فلان کار را به نام نهاد خاصی ثبت کنند، هر کاری که احساس می کنید برای آینده کشور لازم است و جزو رسالت شماست، باید انجام دهید.

مخبر دزفولی ادامه داد: یکی از وظایف مهم، تدوین چشم انداز است. امسال مجمع تشخیص مصلحت نظام، تدوین چشم انداز بیست ساله دوم کشور را به فرهنگستان علوم سپرده است؛ چرا که چشم انداز فعلی در سال 1404 به پایان می رسد. همچنین مأموریت داده شده تا آسیب شناسی شود که چرا بخش های عمده ای از چشم انداز قبلی محقق نشده است. همچنین، به روزرسانی نقشه جامع علمی کشور به عنوان یکی از مسئولیت های فرهنگستان علوم در دستور کار است. اکنون این فرصت برای شماست که ایده هایتان را ارائه دهید.

وی گفت: اگر کسی می پرسید چه کنیم که کارهایمان موثر باشد، باید بگویم هر کاری که از اتقان و استحکام کافی برخوردار باشد، خواه ناخواه توسط مسئولان در ذهنیت اداره کشور جای می گیرد و دیر یا زود اجرا خواهد شد. بنابراین، به جای نا امیدی، روی کیفیت و تأثیرگذاری کار خود تمرکز کنید.

رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: در جلسات متعددی با وزیران علوم، بهداشت، معاونان علمی، دانشگاه های برتر و نخبگان علمی کشور، بحث و تبادل نظر کرده ایم و همچنان این مسیر را ادامه می دهیم.

مخبر دزفولی به جوانان خلاق پیشنهاد کرد که تیم های کوچک تری تشکیل شود که روی کلان روندهای علم و فناوری تمرکز و آن ها را تحلیل کنند.

وی اضافه کرد: پس به جای تمرکز بر موانع، به دنبال ایجاد راهکار و تأثیرگذاری باشید. آینده نگری و ارائه ایده های خلاقانه برای حکمرانی علمی و فناوری کشور، نیاز امروز و فردای ماست.

رئیس فرهنگستان علوم گفت: ردیابی کلان روندهای علم و فناوری در سطوح جهانی، منطقه ای و ملی یکی از وظایف اساسی ماست که باید با به روزرسانی و اولویت بندی منظم همراه باشد. تحلیل این روندها باید هر شش ماه به مدیران فرهنگستان و مسئولان کشور ارائه شود. این کار می تواند توسط همین جمع به انجام برسد و فرهنگستان نیز باید در این مسیر نقش پشتیبان را ایفا کند. البته این وظیفه جهادی است و با وجود موانع و دشواری ها، باید آن را به سرانجام رساند.

مخبر دزفولی با تأکید بر امیدآفرینی و فرهنگ سازی در این زمینه عنوان کرد: پرداختن به موفقیت ها و دستاوردهای گذشته، همراه با برنامه ریزی برای رفع نواقص، می تواند نقش مهمی در تقویت امید و انگیزه ایفا کند. داستان موفقیت ها و افتخارات، از جمله تحولات علم و فناوری در 40 سال گذشته، باید به عنوان نقطه قوت به نسل جوان منتقل شود.

وی در ادامه به حمایت از انگیزه و خلاقیت جوانان اشاره کرد و گفت: نباید اجازه داد که فضای ناامیدی یا کفران نعمت، به سرمایه های انسانی و علمی کشور آسیب بزند. اساتید و مدیران مسئولیت دارند که انگیزه و امید را در نسل های آینده تقویت کنند. نمونه ای از این نگاه مثبت، تأکید بر موفقیت های دانشمندان و جوانان کشور در حوزه های دفاعی و صنعتی است که قدرت بازدارندگی ایران را افزایش داده اند. این ظرفیت ها نه تنها مایه افتخار ملی هستند، بلکه باید به عنوان الگوی الهام بخش برای دیگران مطرح شوند.

رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: از سوی دیگر، باید مراقب باشیم که برخی مسیرها و برنامه ها به جای تقویت ظرفیت های ملی، منجر به خروج نخبگان از کشور نشود. دانشگاه ها و مؤسسات علمی نقش مهمی در جهت دهی به این انگیزه ها دارند و باید به جای تسهیل مهاجرت نخبگان، از توانایی های آن ها برای پیشرفت کشور بهره برداری کنند.

وی افزود: در مجموع، این اقدامات نیازمند برنامه ریزی دقیق، کار تیمی و هماهنگی مداوم میان اعضای این جمع و سایر نهادهای علمی و فرهنگی کشور است. راه علم و پژوهش در کشور ما همیشه با سختی همراه بوده است. بسیاری از دانشمندان ما، با وجود موانع فراوان، توانسته اند مسیر خود را باز کنند. اگر به تحقیقات مؤثری که در ایران انجام داده اید نگاه کنید، خواهید دید که هر طرحی که به نتیجه رسیده، از مسیری دشوار عبور کرده است.

مخبر دزفولی بیان کرد: پیشرفت در ایران بدون سختی ممکن نیست. هر کسی که بخواهد در ایران کار کند، باید این موانع را بپذیرد. البته تلاش ما باید معطوف به کاهش و رفع این موانع باشد، اما نمی توانیم منتظر رفع کامل مشکلات بمانیم. نسل فعلی که از پختگی و انرژی کافی برخوردار است، می تواند نقش مهمی در این مسیر ایفا کند.

توسعه ارتباطات با نسل جوان در فرهنگستان علوم

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست بیان کرد: فرهنگستان علوم در کشور ما همانند دیگر فرهنگستان ها، نقش مشاوره علمی به ساختار حاکمیت کشور را ایفا می کند. این فرهنگستان مانند «پارلمان نخبگانی» عمل می کند که نظرات جامعه نخبگانی را به حاکمیت منتقل می کند.

ایمان افتخاری ادامه داد: در طول سال ها، بسیاری از بزرگان علمی کشور به عنوان اعضای پیوسته فرهنگستان در این ساختار حضور داشتند. همچنین در کنار این اعضا، افرادی به عنوان اعضای وابسته و مدعو هم حضور دارند که معمولاً از کسانی هستند که سابقه علمی و مدیریتی طولانی در کشور دارند و تأثیرات اجتماعی قابل توجهی دارند.

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: پیش از این، دغدغه اعضای فرهنگستان این بود که اثرگذاری کافی از سوی این نهاد در تصمیم گیری ها اتفاق نمی افتاد. اما حالا در برخی از حرکت های کلیدی حوزه علم و فناوری کشور، مانند به روزرسانی نقش جامعه علمی کشور، فرهنگستان نقش محوری دارد و کارها با محوریت آن انجام می شود. این حرکت ها می تواند آغاز احیای نقش فرهنگستان در ساختار حاکمیت باشد.

افتخاری عنوان کرد: بین نسل جوانی که امروز در جامعه علمی کشور حضور دارند و بدنه رسمی فرهنگستان، ارتباط مناسبی وجود ندارد. بنابراین باید تدبیری اندیشید که اثرگذاری افراد جوان، میزان مشارکت آن ها و برجستگی علمی شان در ساختار فرهنگستان مورد توجه قرار گیرد. هدف این است که نسل جوان شناخته شوند و به عنوان کاندیداهای احتمالی برای ادامه هرم علمی فرهنگستان معرفی شوند تا این هرم به شکلی دنباله دار و طبیعی ادامه یابد.

وی افزود: این جمع برای همفکری و ادامه این روند دعوت شده است. تمرکز ما این است که به تدریج این حرکت را گسترش دهیم. در این مرحله، حضور اعضا از دانشگاه های تهران و برخی دانشگاه های دیگر می تواند توسعه یابد و نمایندگان بیشتری از رشته های مختلف در این جمع حضور پیدا کنند. ما این کاستی ها را درک می کنیم و امیدواریم با کمک دوستان، در مرحله بعدی بتوانیم رشته ها و حوزه های بیشتری را پوشش دهیم.

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در برخی از حوزه های کلان مانند علوم انسانی، نیاز به تقویت داریم. با این حال، این یک ایده اولیه است و امیدواریم که با همفکری دوستان این حرکت به صورت یک شبکه گلوله برفی گسترش یابد و به اندازه ای برسد که بتواند تأثیرات مثبت و بحرانی در زمینه های مختلف به وجود آورد.

در این جلسه نخبگان جوان پیشنهاداتی را مرتبط با چشم انداز علمی و فناوری مطرح کردند که شامل تعریف مؤلفه های کلیدی چشم انداز جدید، اولویت بندی اصلاح مشکلات ساختاری و رفع گره ها، مشارکت در بازنگری و به روزرسانی نقشه جامع علمی کشور بود.

این جوانان نخبه همچنین خواستار تیم سازی های تخصصی در حوزه های استراتژیک علم و فناوری، تبیین ساختارهای حکمرانی علم و فناوری با ابزارهای بروز، مستندسازی و ارائه گزارش های تحلیلی از روند پیشرفت های چهل سال گذشته برای ایجاد نگاه مشترک و هم افزایی و فرهنگ سازی و ترویج امید به ویژه در نسل جوان برای تقویت اعتمادبه نفس و نگاه مثبت به آینده شدند.