چرا درختان بوستان چیتگر خشک می شود؟

به گزارش ایرنا، محمدصابر باغخانی پور روز شنبه گفت: بررسی ها نشان می دهد هر گونه ای مناسب شرایط اقلیمی و آب و هوایی فعلی شهر تهران نیست بطور مثال در یک تحقیق انجام شده با استفاده از تصویر ماهواره ای لندست 8 و با نرم افزار Arc GIS جهت مقایسه دمای سطحی زمین در 2 منطقه با پوشش گیاهی درختان سوزنی برگ (پارک چیتگر) و درختان پهن برگ (پارک شهید چمران)، مقادیر تابندگی، بازتابندگی، دمای روشنایی، شاخص نرمال پوشش گیاهی، نسبت سبزینه، گسیل مندی بررسی و سپس دمای سطح زمین محاسبه و تولید شد.

وی ادامه داد: در مجموع یک هزار و 700 نقطه از پارک چیتگر و 800 نقطه از پارک چمران برداشت شد که نتیجه این مطالعه نشان داد تفاوت معناداری بین دمای سطحی زمین در 2 منطقه وجود دارد و پارک چیتگر نسبت به پارک چمران بین 6 تا هشت درجه سانتی گراد دارای میزان دمای سطحی بالاتری دارد.

به گفته باغخانی پور، تحقیقات نشان می دهد کارایی گیاهان در تعدیل اثرات و سازگاری با تغییرات اقلیمی در محیط های شهری متفاوت است چراکه کارآمدی گیاهان در ارتباط با هر کدام از این کارکردها تابعی از صفات عملکردی ریختی و فیزیولوژیک آنها است.

وی افزود: صفات عملکردی نظیر مورفولوژی سطح برگ، اندازه و ارتفاع گیاه، تراکم و الگوی پراکنشی گیاهان، شکل تاجپوش و شاخه بندی گیاه و نیز ویژگی های شکل رویشی و فیزیولوژیک گیاه از اهمیت بالایی در موفقیت گیاهان در رابطه با تعدیل کنندگی یا کاهش تغییرات اقلیمی برخوردار هستند لذا کاشت درختان سوزنی برگی نظیر کاج نشان از این است که می تواند بر سرعت تغییرات اقلیمی تاثیر منفی داشته باشد.

مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از دیگر عوامل قابل اشاره برای آسیب به درختان چیتگر را تغییرات اقلیمی دانست و اضافه کرد: تغییر اقلیم باعث تغییر فنولوژی پوشش گیاهی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می شود، زیرا گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک نسبت به تغییرپذیری شرایط محیطی حساس بوده و دارای آسیب پذیری بیشتری در برابر تغییر اقلیم هستند.

وی گفت: مطالعات نشان می دهد فاکتورهای اقلیمی نظیر درجه حرارت و بارندگی بر حلقه های رویش کاج تاثیرگذار است که با توجه به نوسانات شدید بارندگی و افزایش دما در شهر تهران در بلند مدت بر رشد عادی گونه های گیاهی نظیر کاج تاثیر منفی داشته است لذا تنش اولیه بر درختان جنگلی چیتگر به دلیل نوسانات آب و هوایی رخ داده و این مهم منجر به کاهش توان درختان مذکور در مواجهه با عوامل ثانویه شده بنابراین در گام اول، سیاست کشت به صورت تک کشتی، غیر بومی و همسن درخت کاج در بوستان چیتگر، با توجه به اقلیم شهر تهران و شرایط آب و هوایی، اقدام صحیحی نبوده و در ادامه نیز دخالت پرورشی در سنوات بعد از آن بدرستی صورت نگرفته است.

باغخانی پور ادامه داد: یکی دیگر از دلایل نحوه آبیاری و نگهداشت است؛ کم آبی می تواند درختان را در مقابله با آفات اولیه ناتوان سازد و به تبع آن آفات ثانویه به کلی باعث خشک شدن درختان شود و خود درخت آلوده به عنوان کانون انتشار آفات و بیماری برای سایر درختان تبدیل شود.

وی افزود: از تعداد 22 حلقه چاه موجود در سطح منطقه 22 تهران هشت حلقه چاه به آبیاری بوستان چیتگر اختصاص داده شده که مجموع دبی آنها 160 لیتر بر ثانیه است؛ همچنین منابع دیگری همچون خط لوله 350 میلی متری از تصفیه خانه کرج مورد استفاده قرار می گیرد که به دلیل فقدان رقم دقیق آب ورودی و همچنین ثبات دبی در جدول منابع آب اشاره ای نشده لذا منابع آبی موجود نسبت به نیاز آبی 24 ساعته دارای کمبود حداقل 90 لیتر بر ثانیه جهت آبیاری است که برداشت این میزان آب از چاه بدون زمان استراحت نیز خود باعث افت سطح ایستابی در سفره های زیر زمینی خواهد شد.

باغخانی پور ورود به سن دیرزیستی را از دیگر عوامل خشکی درختان چیتگر عنوان کرد و گفت: دیرزیستی عامل مهمی در ضعیف شدن درخت است و زمانی که با کم آبی و افزایش دما نیز همراه است، درخت را مستعد آفت زدگی می کند؛ درختان کاج بوستان جنگلی چیتگر به دلایلی که در بخش های قبل به آن اشاره شد، می تواند زودتر وارد فاز دیرزیستی شده باشد و این ضعف در درخت خود باعث عدم توانایی مقابله با افت سوسک چوبخوار شده و تقابل درخت و جانور همیشه وجود دارد ولی زمانی که درخت ضعیف می شود توان مقابله آن با آفت ضعیف می شود.

وی ادامه داد:از دلایل خشک شدن درختان بوستان چیتگر، وجود درختان با بن های متنوع (نیاز آبی متفاوت) است که نیاز آبی بیشتری نسبت به درختان با بن های کمتر است و به منظور رعایت عدالت آبی، نیاز به آبیاری و کود پاشی به روش نرخ متغیر دارد که این امر نیز در طراحی شبکه آبرسانی و آبیاری لحاظ نشده و عدم تکمیل روش های آبیاری نوین در سطح بوستان (آبیاری قطره ای و آبیاری زیر سطحی) با راندمان بالا مزید علت شده و باعث تسریع در روند خشک شدن درختان شده است.

6 پیشنهاد برای احیای چیتگر

وی د مورد راهکار اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران به منظور کاهش اثرات نامطلوب محیط زیستی بر بوستان جنگلی چیتگر هم تاکید کرد: برای جلوگیری از این اتفاق بررسی های متعددی صورت گرفته و در نهایت 6 پیشنهاد مطرح شده است.

اول قطع، جمع آوری و انهدام کلیه گونه های آفت زده و درختان آلوده، دوم هم استفاده از گونه های بومی به دلیل مقاومت در برابر خشکی و نور آفتاب، سوم اما انعقاد یک تفاهم نامه بلند مدت جهت استفاده از خط لوله 3599 میلی متری منشعب از تصفیه خانه کرج جهت تامین بخشی از آب جهت آبیاری، چهارم هم احداث تصفیه خانه برای تامین منابع آب پایدار جهت آبیاری و رشد درختان به دور از استرس و تنش آبی، پنجم طراحی و اجرای شبکه آبیاری هوشمند براساس نوع گونه و نیاز آنها و ششمین مورد اخذ مشاور ذی صلاح به جهت اولویت بندی است.

باغخانی پور اظهار کرد: سیاستگذاری و برنامه ریزی جهت مدیریت بوستان جنگلی چیتگر برعهده اداره کل منابع طبیعی است و شهرداری منطقه 22، مجری برنامه های ابلاغی خواهد بود لذا ارائه طرح فنی جهت احیای بوستان جنگلی چیتگر (نظیر تنوع گونه ها، فاصله درختان، میزان و نحوه آبیاری) توسط سازمان منابع طبیعی ضرورت دارد.

پارک جنگلی چیتگر، از پارک های جنگلی شهر تهران است که از شمال به دریاچه چیتگر، از جنوب به آزادراه تهران - کرج از غرب به شهرک سرو آزاد و باغ گیاه شناسی و پیکان شهر و از شرق به منطقهٔ خرگوش دره محدود می شود؛ این پارک با 950 هکتار زمین پردرخت از بزرگ ترین بوستان های جنگلی استان تهران است.