حمله نظامی به تأسیسات هسته ای ایران تا چه اندازه جدی است؟

خبرگزاری تسنیم، امیرعباس نوری در مطلبی نوشت: مقامات و رسانه های رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر یک بار دیگر همانند 2 دهه گذشته موضوع حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران را مطرح کرده اند. بنیامین نتانیاهو مدعی شده است پس از آتش بس در غزه و همین طور سقوط نظام سوریه، تل آویو تمرکز خود را بر موضوع ایران قرار داده است. برخی رسانه های آمریکایی نیز طی روزهای اخیر مدعی شده اند حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران در دستور کار تیم ترامپ قرار دارد. وال استریت ژورنال هم به نقل از برخی اعضای تیم انتقالی ترامپ مدعی شد این موضوع با جدیت بیشتری از سوی ترامپ بررسی می شود. از سویی دونالد ترامپ روز سه شنبه در پاسخ به سوال یک خبرنگار درباره تصمیم او در این باره گفت به این سوال پاسخ نمی دهد. با این حال بررسی مواضع مقامات رژیم صهیونیستی و همین طور گزارشات رسانه ای در سرزمین های اشغالی فلسطین و آمریکا نشان می دهد موضوع حمله به تاسیسات هسته ای ایران به صورت جدی در حال مطرح شدن است.

در این باره چند نکته قابل توجه است.

1- موضوع حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران طی 2 دهه اخیر همواره از سوی مقامات رژیم صهیونیستی مطرح شده است و مقامات این رژیم بویژه بنیامین نتانیاهو معتقدند تنها راه مطمئن شدن از عدم حرکت ایران به سمت ساخت سلاح اتمی، بمباران تاسیسات هسته ای ایران است. در جریان توافق هسته ای میان ایران و 1+5 در ژوئیه 2015 مقامات رژیم صهیونیستی مدعی بودند از آنجا که در این توافق حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شد، لذا امکان تغییر دکترین هسته ای در ایران و حرکت به سمت کارکردهای نظامی این برنامه همچنان وجود دارد. بنابراین آنها بشدت با این توافق مخالفت کردند. البته همان زمان گزارشاتی منتشر شد که نشان می داد تعداد زیادی از مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی، موافق برجام بوده و این توافق را کم هزینه ترین اقدام برای کاهش خطر برنامه هسته ای ایران می دانند. با این حال موضع رسمی رژیم صهیونیستی مخالفت با برجام یا هر توافق هسته ای دیگری که حق غنی سازی را برای ایران به رسمیت بشناسد بود؛ موضعی که تاکنون، یعنی 9 سال پس از شروع برنامه جامع اقدام مشترک همچنان ثابت مانده است.

در این میان آنچه تهدیدات اخیر رژیم صهیونیستی درباره حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران را با تهدیدات پیشین متفاوت کرده، وضعیت جبهه مقاومت پس از 15 ماه جنگ در پی عملیات حماس در 7 اکتبر 2023 است. مقامات رژیم صهیونیستی معتقدند در پی این جنگ، اگر چه رژیم صهیونیستی متحمل خسارات بسیاری شده اما جبهه مقاومت نیز آسیب های جدی دیده است. آنها وضعیت حماس در غزه، شهادت رهبران و فرماندهان ارشد حزب الله لبنان و آسیب دیدگی شبکه و ساختار حزب الله و نیز سقوط نظام بشار اسد در سوریه را نشانه های ضعیف شدن جبهه مقاومت به رهبری ایران قلمداد می کنند. از همین رو معتقدند ایران برخلاف 2 دهه گذشته، توان زیادی برای پاسخ دادن به هر نوع حمله نظامی به تاسیسات هسته ای خود را ندارد. در واقع این برآورد مقامات تل آویو متکی بر این دیدگاه است که توان بازدارندگی ایران طی 15 ماه گذشته آسیب های جدی دیده است. از همین رو مقامات رژیم صهیونیستی معتقدند اکنون فرصت حمله کم هزینه به تاسیسات هسته ای ایران فراهم است.

2- درباره تهدید حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران، همواره یک سوال کلیدی مطرح بوده و آن اینکه دلیل یا دلایل مخالفت آمریکا با حمله نظامی رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته ای ایران چیست؟ اگر تهدید حمله به تاسیسات هسته ای ایران را یک بازی آمریکایی - اسرائیلی برای تشدید فشار بر ایران در راستای گرفتن امتیازات بیشتر از تهران پای میز مذاکرات تلقی نکنیم، آن وقت باید درباره این موضوع اندیشید که آمریکا چرا این حمله را گزینه مناسبی برای رفع نگرانی های خود در قبال برنامه هسته ای ایران نمی داند؟  در همه این سال ها بارها مقامات و تحلیلگران آمریکایی اعلام کرده اند آنچه باعث می شود واشنگتن از موافقت با حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران اجتناب کند، اول؛ میزان موفقیت این حمله در متوقف کردن برنامه هسته ای ایران است و دوم؛ نگرانی از واکنش ایران به این حمله. با توجه به جانمایی تاسیسات هسته ای ایران بویژه در تاسیسات فردو و همین طور عدم اطلاع آمریکایی ها از مختصات کامل برنامه هسته ای ایران، کاخ سفید نگران است در صورتی که این حمله منجر به نابودی بخش زیادی از تاسیسات هسته ای ایران نشود، ایران بر اساس حقوق بین الملل، حق این را خواهد داشت که ضمن تجدیدنظر در همکاری با آژانس و عضویت در پیمان های بین المللی هسته ای، در دکترین هسته ای خود نیز تجدیدنظر کند. از سوی دیگر مقامات آمریکایی نگرانند ایران حمله نظامی به تاسیسات هسته ای خود را با مجموعه ای از اقدامات تلافی جویانه نظامی جبران کند.

این واکنش های تلافی جویانه ایران می تواند شامل حملات گسترده به تاسیسات و مراکز هسته ای رژیم صهیونیستی، به آتش کشیدن  تاسیسات نفتی و گازی کشورهای منطقه که در حمله به تاسیسات هسته ای ایران دخیل بوده اند، حمله اضلاع مختلف جبهه مقاومت به مراکز نظامی آمریکا در منطقه و همین طور ناامن شدن مسیرهای ترانزیتی در خلیج فارس، دریای عمان و... باشد.

این نگرانی آمریکایی ها در شرایط فعلی کاملا معتبر است. اگرچه مقامات رژیم صهیونیستی معتقدند برخلاف 2 دهه گذشته برخی بازوهای ایران در منطقه آسیب دیده اما آمریکایی ها بخوبی به این واقعیت واقفند که برخلاف 2 دهه گذشته، ایران اکنون ذخایر بزرگ اورانیوم غنی شده 60 درصد به همراه آبشارهای سانتریفیوژ بسیار پیشرفته در اختیار دارد که در صورت تغییر دکترین هسته ای ایران، مدت زمان رسیدن ایران به بازدارندگی کامل هسته ای را کاهش چشمگیری می دهد. از سوی دیگر تجربه 2 عملیات «وعده صادق» توان موشکی ایران برای هدف قرار دادن اهداف مورد نظر در سرزمین های اشغالی را به اثبات رسانده است. اگر تا قبل از این 2 عملیات در واشنگتن و تل آویو تردیدهایی درباره توان موشکی ایران و نیز اطمینان خاطری درباره کارایی سپرهای دفاع موشکی رژیم صهیونیستی وجود داشت، عملیات های «وعده صادق» نشان داد دست ایران به همه جای سرزمین های اشغالی می رسد. این واقعیت درباره سایر اهداف در غرب آسیا نیز صادق است. از سوی دیگر یمن به عنوان بازوی نوظهور جبهه مقاومت نیز نشان داده است توانمندی ویژه ای را در حوزه های موشکی و پهپادی داراست. این توانمندی می تواند بخش مهمی از اقدامات تلافی جویانه ایران باشد. در عراق نیز ظرفیت حشد الشعبی برای هدف قرار دادن متجاوزان آمریکایی همچنان وجود دارد.

از سوی دیگر، برخلاف ادعاهای مقامات صهیونیست، حزب الله لبنان با وجود شهادت رهبران و فرماندهان رده یک خود، در جریان 55 روز جنگ نابرابر با رژیم صهیونیستی، ضمن زمینگیر کردن ارتش صهیونیستی در جنوب رودخانه لیتانی، برگ برنده مهمی را رونمایی کرد؛ از پهپادهای رادارگریز گرفته تا موشک های فاتح که با عبور از سپر چندلایه دفاع موشکی رژیم صهیونیستی، در چند نوبت اهدافی در تل آویو را مورد اصابت قرار دادند. بنابراین بازوی مقاومت در لبنان همچنان فعال است و در جنگ اخیر سطح حملات خود به سرزمین های اشغالی را به مراتب افزایش داد و تجربیات مهمی نیز در این باره اندوخت. در کنار همه اینها کابوس جدید رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر، موضوع کرانه باختری است. کرانه باختری همان معمای رمزگشایی نشده ای است که می تواند همه برآوردهای مقامات تل آویو درباره قدرت مقاومت فلسطینی را نقش بر آب کند. در روزهای اخیر در جریان درگیری های رخ داده در کرانه، برخی تحلیلگران در سرزمین های اشغالی به این موضوع اذعان داشته اند که یک سناریوی خوفناک برای اسرائیل، کنترل کرانه باختری توسط مقاومت فلسطینی حماس و جهاد است. کرانه باختری هم به لحاظ وسعت و هم به واسطه مرز طولانی با اردن، یک کابوس همیشگی برای رژیم صهیونیستی است؛ کابوسی که در مقایسه با غزه، برای رژیم صهیونیستی به مراتب بزرگ تر و هولناک تر است. بنابراین این تصور که در جریان جنگ اخیر، توان جبهه مقاومت کاهش یافته، ادعایی است که شاید آمریکایی ها در بررسی موضوع حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران، چندان روی آن حساب نکنند، البته وقتی ترامپ در کاخ سفید باشد، باید هر احتمالی را ممکن دانست.

بنابراین اگر قرار باشد آمریکایی ها درباره گزینه حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران همانند گذشته فکر کنند و تصمیم بگیرند، دلیلی برای تغییر رفتار آنان وجود ندارد و نگرانی های شان هم در حوزه میزان اثربخشی این حملات روی برنامه هسته ای ایران و هم در حوزه اقدامات تلافی جویانه ایران پابرجاست. ضمن اینکه این بار آمریکایی ها یک عامل نگرانی دیگر نیز روی میز دارند و آن جنگ اوکراین و هر نوع تصمیم ایران برای همکاری نظامی با روسیه است، بویژه که پس از فروپاشی نظام سوریه، این ضرورت هم در تهران و هم در مسکو احساس می شود که 2 طرف نیازمند توسعه همکاری های بیشتر در حوزه های سیاسی و امنیتی هستند.

تهدید تمام و کمالِ خرازی

3- ایران به موضوع حمله نظامی به تاسیسات هسته ای خود چگونه فکر می کند؟ و درباره این تهدید چه اقداماتی انجام می دهد و چه تدابیری اندیشیده است؟

در 3 سطح می توان به این سوالات پاسخ داد.

الف- افزایش همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی: ایران در هفته های اخیر توافقات جدیدی با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته است؛ توافقاتی که شامل بازرسی هاست. از سوی دیگر در جریان نشست اخیر شورای حکام، ایران یک پیشنهاد مهم روی میز گذاشت و از عدم انباشت بیشتر ذخایر اورانیوم 60 درصد خود سخن گفت. اگرچه اصرار تروئیکای اروپا بر صدور قطعنامه سیاسی علیه ایران مانع اجرایی شدن این پیشنهاد شد اما این موضع باعث ایجاد شکاف میان اعضای شورای حکام شد. 2 اقدام ایران در وضعیت همکاری با آژانس در راستای بی اثر کردن ادعاهای رژیم صهیونیستی درباره برنامه هسته ای ایران انجام شد. در واقع ایران با این توافقات و پیشنهادات، اراده و صداقت خود در عدم تغییر دکترین هسته ای و بی اساس بودن ادعاهای رژیم صهیونیستی را نشان داد. ایران اگرچه طی چند دهه همکاری با آژانس، به دفعات شاهد سیاسی کاری این نهاد و سیاست های آن در طول سیاست های ایالات متحده آمریکا بوده است اما با توافقات اخیر و تداوم همکاری های خود با آژانس، در حالی که از سوی رژیم صهیونیستی در موضع تهدید قرار دارد، در صدد راستی آزمایی صداقت این نهاد برساخته نظم آمریکایی در پیگیری اهداف اعلامی آن است. بنابراین تداوم همکاری ها با آژانس، اقدام هوشمندانه ایران در راستای بی اثر کردن بهانه و ادعای رژیم صهیونیستی برای حمله نظامی به تاسیسات هسته ای کشورمان است.

ب- حفاظت از برنامه هسته ای: بسیار ساده لوحانه است اگر تصور شود ایران در حالی که طی 2 دهه اخیر با تهدید رژیم صهیونیستی برای حمله به تاسیسات هسته ای خود مواجه بوده، تدابیر لازم را برای حفاظت از برنامه هسته ای اش در دستور کار قرار نداده باشد. ایران همواره در مذاکرات هسته ای اعلام کرده است یکی از خطوط قرمزش، حفظ ساختار برنامه هسته ای و غنی سازی است. در همین راستا یکی از تدابیر اتخاذ شده، احداث تاسیسات فردو و انتقال بخش مهمی از تاسیسات هسته ای به این مرکز است. در این راستا حتی برخی الزامات حفاظتی مانند مراقبت از تاسیسات در مقابل بمب های سنگرشکن آمریکایی در نظر گرفته شده است. یک ضرب المثل معروف ایرانی وجود دارد که می گوید «کار از کار گذشته است». این ضرب المثل زمانی به کار می رود که کسی اقدامی انجام داده و از انجام آن پشیمان شده باشد اما دیگر زمان و امکانی برای اصلاح آن نداشته باشد. برخی تدابیر اتخاذ شده ایران برای حفاظت از برنامه هسته ای، شاید زمانی مشخص شود که برای آمریکا و رژیم صهیونیستی، کار از کار گذشته باشد.

پ- تغییر دکترین بازدارندگی از طریق تجدیدنظر در دکترین هسته ای: در ایران مدت هاست موضوع تغییر دکترین بازدارندگی در محافل مختلف مورد بحث قرار می گیرد. این بحث بویژه در جریان جنگ اخیر رژیم صهیونیستی علیه جبهه مقاومت، به صورت جدی تر مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از صاحبنظران معتقدند تجدیدنظر در دکترین هسته ای به عنوان مهم ترین رکن دکترین بازدارندگی ایران باید در دستور کار قرار می گیرد. با این وجود همچنان سیاست رسمی و اعلامی ایران، عدم تجدیدنظر در دکترین هسته ای است. با این حال حمله نظامی رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته ای ایران، عملا تهران را در مسیر تغییر دکترین هسته ای خود قرار می دهد. در صورتی که رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته ای ایران حمله کند، این حمله در واقع به معنای یک تهدید هسته ای و وجودی علیه کشورمان تلقی می شود و برای ایجاد بازدارندگی در مقابل این تهدید، راهی جز ایجاد بازدارندگی در همان سطح، یعنی بازدارندگی هسته ای وجود ندارد. اکنون شاید این سوال مطرح شود که آیا رژیم صهیونیستی از این واکنش ایران مطلع نیست؟ پاسخ این سوال وابسته به میزان اطمینان خاطر رژیم صهیونیستی از اثربخش بودن حمله به تاسیسات هسته ای کشورمان است.

اگر ادعای مقامات رژیم صهیونیستی مبنی بر آمادگی برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران جدی باشد (و بخشی از عملیات روانی برای فشار به جمهوری اسلامی ایران نباشد)، به این معناست که آنها در برآوردهای شان مطمئنند حمله نظامی باعث برچیده شدن برنامه هسته ای ایران یا توقف طولانی مدت آن خواهد شد. این البته یک ریسک بسیار بزرگ برای آنان و آمریکاست، چرا که هرگونه اشتباه در این برآورد، به معنای ورود ایران به باشگاه کشورهای دارای بمب اتم است.

یک گمانه دیگر نیز در این باره وجود دارد؛ برخی معتقدند رژیم صهیونیستی حمله به تاسیسات هسته ای ایران را با هدف یک جنگ گسترده با ایران با حضور مستقیم آمریکا در این جنگ دنبال می کند. بر این اساس، صهیونیست ها با علم نسبت به واکنش های ایران چه در سطح واکنش متقابل به حمله رژیم صهیونیستی و چه در سطح تغییر دکترین هسته ای ایران، به دنبال وقوع یک جنگ بزرگ با ایران، البته با حضور ایالات متحده آمریکا هستند تا از این طریق به تاسیسات حیاتی ایران، اعم از نظامی و اقتصادی و انرژی حمله کنند، چرا که صهیونیست ها پس از واقعه 7 اکتبر 2023 و قرار گرفتن در مخمصه وجودی، تنها راه خروج مطمئن از این مخمصه را تضعیف شدید بنیه دفاعی و اقتصادی ایران به عنوان قلب و مغز جبهه مقاومت می دانند.

البته در این راستا آنها با 2 مانع بزرگ روبه رو هستند؛ مانع نخست آمریکاست. آیا ایالات متحده در شرایط فعلی حاضر به آغاز یک جنگ تمام عیار با ایران است؟ آیا در آمریکا، با وجود تهدیداتی مانند قدرت روزافزون چین یا حمله نظامی روسیه به اوکراین، ایران به عنوان راس همه مشکلات و تهدیدات منافع آمریکا در دنیا شناخته می شود؟ از سوی دیگر، به فرض اینکه ایران در راس همه مشکلات و تهدیدات آمریکاست؛ آیا کاخ سفید به این نتیجه رسیده که جز حمله نظامی به ایران، هیچ گزینه دیگری روی میز وجود ندارد؟ آیا ترامپ با توجه به سیاست های اعلامی خود در مخالفت با جنگ، حاضر به پذیرش هزینه های سرسام آور این جنگ بویژه تلفات نظامیان آمریکایی حاضر در منطقه خواهد بود؟ به نظر نمی رسد در شرایط فعلی، حاکمان آمریکا موضوع درگیر شدن در یک جنگ گسترده و تمام عیار با ایران را پذیرفته باشند.

مانع دوم برای پروژه جنگ گسترده رژیم صهیونیستی با ایران با مشارکت مستقیم آمریکا، کشورهای منطقه هستند. اگرچه برخی کشورهای منطقه نظیر عربستان سعودی و امارات، با تضعیف ایران در حوزه های دفاعی و اقتصادی همراهی می کنند اما وقوع یک جنگ بزرگ میان رژیم صهیونیستی - آمریکا و ایران، حتما دامنگیر این کشورها نیز خواهد شد. حضور پایگاه های نظامی آمریکا در برخی کشورهای منطقه و فعال شدن این پایگاه ها در جنگ علیه ایران، باعث مشارکت کشورهای میزبان در جنگ علیه ایران می شود و از همین رو حتما ایران اقدام به تنبیه این کشورها خواهد کرد. کما اینکه ایران اخیرا به حکام این کشورها بویژه عربستان سعودی و امارات عربی متحده هشدار داده است در صورت حمله رژیم صهیونیستی به تاسیسات نفتی و انرژی اش، هیچ کدام از تاسیسات انرژی این کشورها در امان نخواهند بود. ایران البته تا همین جا هم از خود خویشتنداری نشان داده است و با وجود برخی گزارش ها مبنی بر استفاده رژیم صهیونیستی از آسمان برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در حمله 26 اکتبر (5 آبان) به ایران، از واکنش متقابل علیه این کشورها اجتناب کرده است. ایران البته قبل از این حمله، به همه این کشورها هشدار داده بود در صورت حمله رژیم صهیونیستی به تاسیسات نفتی و گازی اش ، بلافاصله تاسیسات نفتی و گازی این کشورها مورد حمله قرار خواهد گرفت.

بنابراین یکی از موانع مهم پیش روی رژیم صهیونیستی یا آمریکا (در صورت پذیرش این حمله و مشارکت در آن) برای شکل دهی یک جنگ فراگیر علیه ایران، مخالفت کشورهای حاشیه خلیج فارس است.

بنابراین به نظر نمی رسد شرایط برای اسرائیل در راستای آغاز جنگ فراگیر علیه ایران فراهم باشد. در کنار این موارد و موانع، فعال شدن همه اضلاع جبهه مقاومت در صورت وقوع این جنگ علیه ایران نیز در برآوردهای رژیم صهیونیستی و آمریکا و حتی کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی و امارات موثر است. قطعا وضعیت رژیم صهیونیستی پس از 15 ماه درگیری با جبهه مقاومت به گونه ای نیست که آمادگی جنگ بزرگ با همه اضلاع جبهه مقاومت را داشته باشد؛ جنگی که به مراتب بزرگ تر و هولناک تر از جنگ اخیر است. با وجود وضعیت ظاهری میدان اما صهیونیست ها بویژه آمریکایی ها در خلال این جنگ بخوبی از ظرفیت های جبهه مقاومت باخبر شدند.

* همان داستان همیشگی

همان گونه که پیش تر اشاره شد، اگرچه وضعیت ویرانی ها در غزه، ترور رهبران و فرماندهان جبهه مقاومت بویژه در لبنان و همین طور سقوط بشار اسد این ذهنیت را ایجاد کرده که این بار تهدید رژیم صهیونیستی برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران جدی تر از گذشته است اما با توجه به نکات مطرح شده، به نظر می رسد تهدید جدید آنگونه که برخی رسانه های وابسته به رژیم صهیونیستی یا رسانه های آمریکایی مدعی هستند، با موانع بسیار جدی روبه رو است؛ موانعی که عمدتا همان موانع سابق بر سر اجرایی شدن این تهدید است.

اقدامات اخیر تروئیکای اروپا و لجاجت آنها در صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام و همین طور نشست اخیر شورای امنیت که در آن موضوع مکانیسم ماشه و مواضع آمریکا و 3 کشور اروپایی درباره تشدید فشار علیه ایران مطرح شد، نشان می دهد آمریکا و 3 کشور اروپایی با توجه به قریب الوقوع بودن بندهای موسوم به «غروب آفتاب» در برجام، به دنبال اعمال بسته های جدید فشار بر ایران هستند. در واقع تهدید جدید رژیم صهیونیستی برای حمله به تاسیسات هسته ای و همزمان، تشدید مواضع آمریکا و اعضای اروپایی برجام علیه برنامه هسته ای ایران و نیز برخی مواضع غیرسازنده و سیاسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره فعالیت های هسته ای ایران و مختصات یک سیاست فشار چندجانبه برای متوقف کردن برنامه هسته ای ایران پای میز مذاکره است. این سیاست، آپدیت یا به روز شده همان سیاست همیشگی غرب در قبال برنامه هسته ای ایران است.

منبع: وطن امروز

انتهای پیام/